Küre Da¤lar› - Küre Dağları Milli Parkı

Déroulement de l’atelierKwe Kwe- bonjour !Mot de bienvenueIntroductionHistorique autochtoneCroyances et valeursStructure familiale et mode de vieStatistiques et enjeux sociauxAdaptation de l’interventionDéfis à releverPériode de questions et commentaires2

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 3ARMUTLUÇAYIR–CiDE

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 4Bitki kuşakları açısındanAvrupa–Sibirya Floristik Bölgesi’ninöksin kesiminde bulunanalanın doğa korumaaçısından önemi; ormanekosistemleri, akarsu ekosistemleri,kıyı ekosistemleri vegeleneksel tarım ekosistemlerigibi çeşitli ana ekosistemtiplerinin birarada bulunmasıve bunların sahip olduğuhabitat çeşitliliğinden kaynaklanıyor.Bu habitat çeşitliliği,Karadeniz göknar–kayınkarışık ormanları, safgöknar ve saf kayın ormanları,karışık yapraklı ormanlar,yalancı makiler, deniz vekıyı habitatları, ormaniçi çayırlıklar,kayalıklar gibi çoksayıda bileşeni içeriyor.4ZÜMRÜT ORMANI–AZDAVAYWWF–Türkiye tarafından,40 ulusal uzmanın katılımıile belirlenen Türkiye’nin122 “Önemli Bitki Alanı”arasında da yer alan KüreDağları’nın sahip olduğu doğalyaşam alanlarından bazılarıBern Sözleşmesi (AvrupaYaban Hayatı ve DoğalYaşam Ortamlarının KorunmasıSözleşmesi) listesindekiTehlike Altındaki Habitatlarlistesinde yer alıyor –kibu yaşam alanlarını; Batı Karadenizkayın ormanları, GüneydoğuAvrupa meşe–gürgenormanları, öksin akarsuyatağı ormanları, İç Karadenizmeşe ormanları, Karadenizşimşir–Uludağ göknarı ormanları,Batı Karadeniz öksinkayın–Uludağ göknarıormanları, Batı Karadenizöksin sarıçam ormanları veKaradeniz karaçam ormanlarıoluşturuyor.FloraKayın ve göknar ormanlarıile yalancı maki formasyonuTürkiye’de geniş bir yayılımalanına sahip. KüreDağları’nın, karstik alan üzerindekinemli karışık ormanlarıise bitki türleri ve bunlarınkompozisyonu açısındanson derece önemli. Buekosistem çeşitliliği içinde,var olan bilgilere göre 675bitki taksonunun yaşadığıbiliniyor, ancak uzmanlargerçek sayının bundan çok

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 9gun bireyleri üzerinde baskıyaratıyor.Dokumacılık Bölgeninzengin dokumacılık geleneğison yıllarda yerel yönetimlerceyeniden canlandırılmayaçalışılıyor ve böylelikle yöreekonomisine katkının arttırılmasıamaçlanıyor. KastamonuValiliği’nce kurulandokuma atölyesinde üretilenve genellikle ev dekorasyonuve giyim için kullanılabilengelir kaybına uğramasına yolaçtı. Bu durumun yerel halkınmilli parka ve doğa korumayabakışını olumsuzyönde etkilemesi nedeniylealternatif çözümler için çalışmalaryapılması gerekiyor.Tarım ve hayvancılık Oldukçaengebeli ve büyükoranda ormanlarla kaplı olanbölgede çok parçalı tarımtoprakları bulunuyor. Küçükparseller üzerinde tahıl, meyveve sebze üretimi yapılıyor.En çok üretimi yapılan tahıl,buğday. Sınırlı miktarda üretilentarım ürünleri genelolarak iç tüketimde ve hayvanyemi olarak kullanılıyor.Geçmişte koyun ve keçi besleyenyöre insanı artık sadeceaz sayıda büyükbaş hayvanyetiştiriciliği yapıyor.Arıcılık Hemen hemenbütün köylerde yapılmaktaolan arıcılıkta modern tekniklerçok az kullanılıyor.Süzme ya da petekli bal halindekiürün çoğunluklakentte oturan akrabalaragönderiliyor veya tanıdıklarasatılıyor.Ahşap oymacılık Parkınçevresindeki bazı köylerdeahşap kaşık oymacılığı, kırsalkoşullar içinde önemli birek gelir kaynağı olarak kabulediliyor. Genel olarak evlerde,kayıtsız bir ekonomik faaliyetolarak yapılan kaşıkoymacılığında en önemli sorun,hammaddenin, yakınçevredeki ormanlardan düzensizve izinsiz olarak sağlanması.Özellikle ender rastlananve gelişmesi yıllar alanbüyük şimşir ağaçları üzerindeyoğunlaşan bu kullanımbelli bir tür ve onun olürünlerinönemli bir bölümüyöreye ait. Ulus Kaymakamlığıkumaş üzerinde gelenekselgümüş işlemeciliğininyeniden canlandırılmasıiçin proje yürütüyor.Kestanecilik Doğal kestaneormanlarının yoğun olarakbulunduğu Kurucaşile,Cide ve kıyıdaki diğer yerleşimbirimlerinde, köylülersahiplendikleri ağaçlardantopladıkları kestaneleri kö-VALLA KANYONU9

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 10ye gelen tüccarlarla kışlık erzak(un, pirinç, yağ, şeker,çay vb.) karşılığı takas ediyor.Hane başına yılda ortalama500 kilogram kestanemeyvesi toplanıyor ve yıllık400–500 YTL ek gelir eldeediliyor. Kestaneler, yereltüccarlar aracılığıyla köylerdentoplanarak, Ankara veİstanbul’daki tüccarlara satılıyor.Ayrıca, Ulus Kaymakamlığı,kırsal kalkınmayakatkıda bulunmak üzere,kestane şekeri üretimi ve pazarlamasıkonusunda birproje yürütüyor.Turizm 1990’lı yıllardan10T‹LK‹ (VULPES VULPES)itibaren Türkiye’de doğa gezilerineilginin artması veKüre Dağları’nın tanınmayabaşlaması, özellikle İstanbul,Ankara gibi büyük kentlerden,hatta yurtdışından bölgeyegelen ziyaretçilerin sayısınıda arttırıyor.Konaklama, rehberlik gibiziyaretçi hizmetleri, yörehalkından konuya ilgi duyanlartarafından belirli birplan, düzen ve altyapıya dayanmaksızıngerçekleştiriliyor.Ancak ileride bu eğiliminartması bekleniyor vebu nedenle doğaya dayalı turizminbelli bir sisteme kavuşturulmasınagereksinimduyuluyor.Bafll›ca Sorunlar veTehditlerEkonomik açıdan göreceaz gelişmiş bir düzeyde olanbölgenin doğal ve kültürelmirası bugüne kadar belli ölçüdekorunabilmiş durumda.Ancak bir dizi etken, sıradışı peyzajların, zenginancak nadir ve nesli tehlikealtındaki unsurları içeren biyolojikçeşitliliğin ve kırılgandoğal yaşam alanlarının varlığıve geleceği için potansiyeltehdit oluşturuyor.

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 11Teknolojik gelişmenin başdöndürücü bir hıza ulaştığıgünümüzde, yollar, barajlar,enerji hatları gibi altyapı projeleriile insanın ulaşmadığıdoğal alan neredeyse kalmadı.Özellikle, popülist ve kısavadeli yaklaşımlardan destekalarak, yerel kalkınmayakatkıda bulunma iddiasıylagündeme getirilen bazı altyapıprojeleri, korunan alanlardaekosistemin bütünlüğünübozmak, türlerin serbesthareketini kısıtlamak venın belirli bir düzeyde tutulmasınabağlı.Bölge genel olarak iyi birorman örtüsü ile kaplı. Bunakarşın, belli kesimler ve bellizamanlarda akarsuların çokmiktarda çökel taşıdığı görülüyor.Özellikle yağışlar vekarların erimesi ile yüzey sularınınyükselmesi erozyon,sel ve heyelan riskini artırıyor.Üst havzalarda yoğun ağaçkesimi, uygun olmayan toprakişleme metodları, tarlaaçma, toprak kayması, çığ vebenzeri nedenlere bağlı olduğudüşünülen ağır sedimentyükünün akmaya devametmesi aynı zamandakıyılarda balıkların yaşamalanlarının bozulması ve bualanların rekreasyonel kullanımpotansiyelinin düşmesianlamına geliyor.Özellikle 90’lı yıllardan buyana doğa turizmi için bölgeyeyönelik ilginin artmasıylabirlikte yerel halkınbundan gelir elde etme eğilimide artış gösteriyor. Ancakplanlı olmayan turistikve rekreasyonel etkinliklerin,yarar yerine zarar da getirebildiğinigözden uzaktutmamak gerek. Bugünekadar kontrolsüz bir şekildedevam eden faaliyetler, mağaralardaşimdiden bazı bozulmalaraneden olmuş durumda.Örneğin, Ilıca Şelalesi’ndeetkileri giderek artanbir çöp sorunu yaşandığıgözleniyor.Yasadışı ve aşırı avlanmaZengin yaban hayatı, ötedenberi bölge içinden veyadışından avcıların ilgisiniçekiyor. Öte yandan, yabanhayatı, yerel halkı genel olasi,çevre faktörünün dikkatealınması açısından en tutarlıyol. Örneğin, Milli Park veçevresi için hazırlanan jeolojiraporuna göre, yeraltı suyunudepo eden çok sayıdaçatlak ve kovuklara sahip kireçtaşındanoluşan anakayaüzerinde yapılacak inşaat veyakazılar için patlayıcılarınkullanılması, zincirleme reaksiyonlarayol açarak sistemdebozulmaya neden olabilirve binlerce yılda dengesinikurmuş olan “jeolo-alanın tahribini kolaylaştırmaksuretiyle, kalan doğaparçalarının geri gelmez birşekilde yitirilmesine nedenolabiliyor. Milli park benzerikorunan alanların hukuksalgüvencesine karşın, çoğukez karşı durulamayan budurum, “korunan alan” kavramınıda anlamsızlaştırıyor.Bu tür projelerin, çevreselmaliyetlerinin hesaba katılarakplanlanması ve hayata geçirilmesi;gerekiyorsa yaşamınsürdürülebilirliği içinbelirli yerlerde –özelliklemutlak koruma amacıyla ayrılmışalanlarda– vazgeçilme-KIZIL fiAH‹N (BUTEO RUFINUS)ji–hidroloji–toprak, bitki örtüsü–hayvanvarlığı” ilişkisiniolumsuz etkileyebilir.Milli Park’ın yakın çevresindebirkaç küçük ilçe vebelediye var ve buralarda çöpüngeçirgen karstik alanlarüzerinde açılan geniş çukurlaradökülmesi, hem yüzeyhem de yeraltı sularını kirleterekgerek canlıların, gerekseekosistemlerin sağlığı içintehdit oluşturuyor. Oysa KüreDağları’nın sahip olduğudoğal mirasın korunması vesürdürülebilir kırsal kalkınmaiçin ekoturizmin geliştirilmesisu kalite ve miktarı-11

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 12rak ekolojik önemi ile değil,ekonomik yaşamlarına etkisiaçısından ilgilendiriyor.Özellikle yaban domuzu,bozayı, karaca gibi bazı hayvanlar,yetiştirilen ürünlerezarar verdiği gerekçesi ileavlanıyor.Yaban hayvanlarının, köylülerinekonomik yaşamlarıüzerindeki etkisini tazminedecek programların olmayışı,yaban hayatının yararlarıkonusunda bilinç düzeyinindüşüklüğü ve idari altyapıyetersizliği geyik, karaca,bozayı, yaban domuzugibi hayvanların ve kuşlarınkontrolsüz ava karşı korunmasındakibaşlıca darboğazlarolarak karşımıza çıkıyor.Milli park olarak ayrılanalanda bundan sonra, işlet-12ÖRÜMCEK (ARENEA)me ormanlarında olduğu gibiodun hammaddesi üretimiiçin ağaç kesimi söz konusudeğil. Milli Parkın yakınçevresinde (tampon bölge)gerçekleştirilecek üretimve doğal kaynak kullanımınında sürdürülebilir bir düzeneoturtulması bekleniyor.Ancak, Küre Dağları’nın yaşlıve kaliteli ağaçları, kaçakkesim peşinde olanları cezbetmeyedevam ediyor. Özellikle,yeni açılacak yollarlabugüne kadar ulaşılamadığıiçin iyi korunmuş orman köşelerineulaşımın kolaylaştırılması,kaçak kesim riskiniarttırabilecek bir etken.Türkiye’de bazı türlerinyoğun bir şekilde toplanması,doğadaki yaygınlıklarınıazaltıyor. Kastamonu yöresi,orkide türlerinin en çoktoplandığı beş bölgeden biriolarak biliniyor. Özellikleiç pazarda geleneksel olarakbazı türlere (salep üretilenorkide gibi) yoğun talep var.Nesli tehlike altındaki bitkitürlerinin ticareti ile ilgilisözleşmeyi (CITES) imzalayanTürkiye gerekli yasal düzenlemeleride yapmış olmasınakarşın uygulamada bazısorunlar yaşanıyor. Butürlerin kültüre alınarak çoğaltılmasıhem yok olmalarınıengelleyebilir hem de yerelhalk için alternatif gelirkaynağı yaratabilir.Ormanlık alanlar ve akarsuyataklarında, ekolojikve estetik etkileri dikkatealınmadan açılan taş, kumve maden ocakları da, Küre

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 14GÜZEL ‹NC‹ (ARGYNNIS AGLAIA)CYTISOPSIS DORYCNIIFOLIAÇ‹LEK (FRAGARIA VESCA)ORK‹DEG‹LLER FAM‹LYASINDAN B‹R TÜR (OPHYRIS)14

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 15sında “biyolojik mücadele”gibi doğa dostu yöntemlereöncelik verilmesi gerekiyor.İster milli park ve benzerikorunan alanlarda, istersedoğal kaynak kullanımınınsürdürülebilirlik esasına uygunolarak gerçekleştirildiğikorunan alan dışındakiyerlerde olsun, günümüzünekolojik yaşam anlayışı, yabancıve istilacı türlerdenuzak durmak; yerli türlerinve onların yaşam alanlarınıkorumak ve geliştirmek yönünde.Küre Dağları’nda bu konudahenüz ciddi bir sorungözlenmiyor. Ancak akarsularımızdagiderek yaygınlaşangökkuşağı alabalığı, okaliptusveya sahil çamı ağaçlandırmasıgibi yabancıve istilacı türlerin kullanı-‹⁄ A⁄ACININ MEYVELER‹ (EUONYMUS)Dağları’nın eşsiz peyzajınave doğal ekosistemlerine ençok zarar veren etkenler arasında.Kurucaşile civarındadoğal yaşam alanlarını tahripeden ve toprak kaymalarınaneden olan kuvars madenocağının Kapısuyu’nuda kirletmesi bunun en belirginörneklerinden biri. Biyolojikbir varlık olan ormanlarınsağlığı, böcek vemantar gibi “biyotik zararlıların”devamlı tehdidi altındakalabiliyor.Normal koşullarda ekosisteminbir parçası olarak kabuledilen ve olağan koşullardasistem tarafından tolereedilebilen bu unsurlar,herhangi bir nedenle aşırımiktarlara ulaştığında ciddietkilere neden olabiliyor. Ormanların,zararlı böcek vemantarlara karşı korunmamındankaçınılması ve onlarınyerine doğal türlerin kullanılmasınınekolojik açıdandaha uygun bir yol olduğubelirtiliyor.Küre Da¤lar›’n›n UmuduBakanlar Kurulu’nun 7Temmuz 2000 tarihli kararı,Küre Dağları’nın Milli Park’a dönüşmesinde en önemliadım oldu. Ancak, doğa korumaaçısından önemli biralanın gerçek anlamda ve etkinbir şekilde korunmasıiçin uygulamaya dönük yenisomut adımların atılması gerekiyordu.Her şeyden önce MilliPark’ın idari ve fiziki altyapısınınkurulması şarttı. MilliPark’ın oluşum sürecinde,yerel halkta oluşan beklentilerinboşa çıkmaması için al-15

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 16ternatif geçim kaynaklarınıngeliştirilmesi, onların desteğininsürdürülmesi açısındanönemliydi.Ülkemizde, milli parklarınkorunması ve yönetimindensorumlu Çevre ve OrmanBakanlığı ile Küre Dağları’nıöncelikli faaliyet alanlarındanbiri olarak benimseyenWWF–Türkiye’nin bugünpaylaştığı ortak düşünce, buMilli Park’ın sahip olduğubiyolojik çeşitliliğin etkin birşekilde korunmasını ve yakınçevresindeki doğal kaynaklarınsürdürülebilir kullanımınısağlayacak etkin,PANPARKS NED‹R?bütüncül ve katılımcılığa dayalıbir işbirliği modelini hayatageçirmek. Milli Park’ınilanından bu yana gerçekleştirilenve bundan sonraki süreçtegerçekleştirilmesi hedeflenenbütün çalışmalar buortak düşüncenin yaşamageçirilmesine katkıda bulunmayıamaçlıyor.Yap›lanlarYap›lamayanlarYürürlükte olan düzenlemeyegöre 37 bin hektarlıkmilli parkın yönetiminden,Doğa Koruma ve Milli ParklarGenel Müdürlüğü’nünDo¤a koruma ve turizm sektörü taraf›ndan desteklenen bir korunanalan sertifikaland›rma sistemi olan PANParks, ad›n›, KorunanAlanlar A¤› (Protected Area Network) k›saltmas›ndan al›yor.Kâr amac› gütmeyen, ba¤›ms›z bir kurulufl olan PANParks’›n amac›, Avrupa’da do¤a koruma ile turizm aras›ndakarfl›l›kl› denge ve uyuma dayal› bir korunan alanlar a¤›oluflturmak ve korunan alanlar›n yönetiminde kaliteninart›r›lmas› teflvik etmek.Avrupa’da ‹sveç (Fulufjallet), Finlandiya (Oulanka), Polonya(Bieszczady), Bulgaristan (Central Balkan) ve Romanya’da(Retezat) PANParks bulunuyor.PINARBAfiI(DKMPGM) Kastamonu veBartın’daki Milli Park ŞubeMüdürlükleri, illerin idari sınırlarıdahilinde sorumlu.Parkın etrafında “tamponbölge” olarak ayrılan 80 binhektarlık alanın henüz buadla anılan resmi bir statüsüyok. Halen çeşitli Ormanİşletme Müdürlükleri arasındapaylaşılan tamponbölgedeki ormanların idaresindensorumlu üst kurumise Orman Genel Müdürlüğü.İçinde köylerin bulunduğubu alanlarda doğal olarakTarım ve Köyişleri İlçeMüdürlükleri gibi kurumlarında işlevi var.Tampon bölge ile ilgili yasalaltyapı henüz yok. Oysabu, yerel toplumun “kullanma”ve doğa korumacıların“koruma” odaklı hedefleriarasında bir dengenin sağlanmasındaetkili olabilecek birara yaklaşım.Dolayısıyla, kağıt üzerindebenimsenen bu kavramı hayatageçirmek için, ilgili resmive sivil taraflarla birliktetampon bölgede, başta orman,su ve toprak olmaküzere sürdürülebilir kaynakkullanımına paralel kırsalkalkınmanın yaşama geçirilmesiile ilgili esasların geliştirilerek,yasal temele oturtulmasınave tarafların rollerinintanımlanmasına ihtiyaçduyuluyor.Milli Park Müdürlüğü,2000 yılından bu yana biryandan yerel halkla ve gönüllükuruluşlarla bire birdiyaloğa girerken öte yandanolanaklar ölçüsünde yeni yatırımlaryaptı. Ancak, alançok büyük ve eksiklikler hâ-16

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 18ile WWF–Türkiye, diğer ilgigrupları ile işbirliği içindebir yandan yukarıdakiçalışmaları yürütürken, diğeryandan Küre DağlarıMilli Parkı için benimsedikleridüşünce ortaklığı çerçevesinde,başta Milli Park yönetimplanının tamamlanmasıolmak üzere, alandayaşama geçirilmesi öngörülenuygulama programlarınınbütüncül bir şekilde gerçekleştirilmesinisağlayacakbir şemsiye projenin hazırlığınagirişti.Projenin ana amacı, KüreDağları Milli Parkı ve yakınçevresinde biyolojik çeşitliliğinkorunmasını ve doğalkaynakların sürdürülebilirkullanımını sağlayacak etkin,bütüncül ve katılımcılığadayalı bir yönetim modelioluşturulması ve bu modelinsonuçlarının, benzeralanlarda da yaygınlaştırılmasınınsağlanması. Proje,yukarıdaki faaliyet alanlarıaltında gerçekleştirilmesi ge-KURUCAfi‹LE–BARTINreken onlarca etkinliğin, ilgigruplarının katılımı ilegerçekleştirilmesini ve bununsürdürülebilir bir mekanizmayakavuşturulmasınıöngörüyor.Proje, aynı zamanda, Türkiye’deilk kez “tampon bölge”kavramını ele alarak bupilot çalışmadan çıkacak sonuçlaragöre tampon bölgeyeilişkin yasal düzenlemelerin,WWF–TÜRK‹YE’N‹N ROLÜVak›f, Çevre ve Orman Bakanl›¤› ile ortak bir projeyi gelifltirirken,yerel yönetimlerle birlikte bir dizi etkinli¤i hayata geçiriyor.Küre Da¤lar› Milli Park sürecinin taraflar›ndan biri olanWWF–Türkiye, kendi öncelik listesindeki bu alan›n resmikoruma statüsü kazanmas›n› izleyen dönemde de aktif rolalarak, merkezi düzeyde Çevre ve Orman Bakanl›¤› ilealanda yap›lmas› gereken bafll›ca çal›flmalar› içeren birbütüncül ortak projeyi gelifltirirken, alan düzeyinde Milli ParkMüdürlü¤ü ve di¤er ilgili yerel yönetimlerle yak›n diyalogiçerisinde bir dizi etkinli¤i hayata geçiriyor.WWF–Türkiye, Milli Park’›n ilan edilmesinden bu yanageçen sürede, Tasar› Geliflme Plan›’nda öngörülen önceliklikonulardan, “alternatif geçim kayna¤› olarak ekoturizm”,“yerel kapasite gelifltirme”, “e¤itim–bilinçlendirme” ve“tan›t›m” gibi konulara öncelik vererek, baflta Milli Parkidaresi olmak üzere, yerel yöneticilerle iflbirli¤i içerisindetampon bölgede pilot çal›flmalar gerçeklefltiriyor.planlama ve yönetim ilkeleriningeliştirilerek kurumsallaşmasınıda öngörüyor.Katılımcı bir anlayışla, biyolojikçeşitlilik ve yabanhayatını en iyi şekilde korurken,ziyaretçi beklentilerinide en iyi şekilde karşılayarak,doğa koruma ile turizmarasında sağlam bir dengekurmak suretiyle, PANParkağına girebilmek, Avrupa’daçok sayıda korunan alanınolduğu gibi Küre DağlarıMilli Parkı’nın ve diğer korunanalanlarımızın önündekien büyük hedef. ÇünküPANParks logosu artıkAvrupa’da başarılı bir milliparkın uluslararası düzeydesaygınlık göstergesi olarakkabul ediliyor.Doğa Koruma ve MilliParklar Genel Müdürü Prof.Dr. Mustafa Kemal Yalınkılıç,“Küre Dağları Milli Parkı’naPANParks statüsü kazandıracağız”diyor.Yalınkılıç, özellikle yörehalkı ve sivil toplum örgütlerininiçinde bulunduğukatılımcı bir anlayışla veprofesyonelce bir planlamave yönetimle yol alınabileceğinisöylüyor.Milli Parklar Dairesi Başkanlığıaltında kurulan “TürkiyeOrmanlarının SıcakNoktaları” çalışma grubu bualanların etüd ve envanterçalışmalarını sürdürüyor.Bu çalışmaların sonuçlarınagöre 2873 sayılı MilliParklar Yasası çerçevesindekorunması gereken alanlarayasal koruma statüsü verilecek.Yalınkılıç, halen bellistatülerle Genel Müdürlükile Çevre ve Orman Bakan-18

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 19KÜRE FLORASIENDEM‹KLER• Abies nordmanniana subsp.bornmulleriana (Uluda¤ Göknar›)• Acanthus dioscoridis var.brevicaulis (Ay› Pençesi)• Acer cappadocicum var.stenocaryum (Akçaa¤aç)• Arum euxinum (Y›lan Yast›¤›);• Alyssum paphlagonicum (Kevke)• Alyssum peltarioides subsp.virgatiforme (Kevke)• Anthemis melanoloma subsp.melanoloma (Papatya)• Arabis abietina• Allium ilgazense (Yabani sarm›sak)• Allium kastambulense(Yabani sarm›sak)• Astralagus amasiensis (Geven)• Astralagus kastamonuensis(Geven)• Astralagus nabelekii (Geven)• Astralagus panduratus (Geven)• Astralagus syringus (Geven)• Asyneuma ilgazensis• Bupleurum setaceum• Campanula latiloba subsp. latiloba(Çan Çiçe¤i, Ç›ng›rak Otu)• Centaurea paphlagonica(Peygamber Çiçe¤i)• Centaurea reuterana var. phrygia(Peygamber Çiçe¤i)• Centaurea tossiensis(Peygamber Çiçe¤i)• Cephalaria paphlagonica (Pelemir)• Cerastium gnaphalodes• Cirsium pseudopersonata subsp.pseudopersonata (Köygöçüren)• Cirsium pubigerum var.paphlagonicum (Köygöçüren)• Cirsium sintenisii (Köygöçüren)• Colchicum bornmuelleri(Ac› Çi¤dem)• Convolvulus cataonicus(Çoban Döfle¤i, Mahmude Otu)• Consolida hellespontica (Hazeran)• Crataegus dikmensis (Al›ç)• Crataegus orientalis var.obtusata (Al›ç)• Crataegus tanacetifolia (Al›ç)• Crocus speciosus subsp. ilgazensis(Ilgaz Çi¤demi)• Dactylorhiza ilgazica (Salep)• Dactylorhiza nieschalkiorum(Salep)• Delphinium bithynicum (Salep)• Delphinium ilgazense (Hazeran)• Dianthus balansae (Karanfil)• Dianthus kastamboluensis(Karanfil)• Draba bruniifolia subsp. bruniifolia• Epipactis pontica• Erodium birandianum (‹¤nelik)• Euonymus latifolius subsp.cauconis (‹¤ A¤ac›)• Fumana paphlagonica• Ferulago platycarpa (Kuzu Kiflnifli)• Festuca ilgazensis (Yumak Otu)• Festuca longipanicula (Yumak Otu)• Festuca paphlagonica subsp.paphlagonica (Yumak Otu)• Galium fissurense• Geranium asphodeloides subsp.sintenisii (‹¤nelik)• Helianthemum nummularia subsp.lycaonicum• Helichrysum paphlagonicum(Ölmez Çiçek)• Heracleum paphlagonicum(Tavflanc›l Otu)• Heracleum platytaenium Boiss.(Tavflanc›l Otu)• Hieracium bornmuelleri• Hieracium karakolense• Hieracium macrogonum• Hieracium paphlagonicum• Hieracium praelongipes• Hieracium subsilvularum• Hieracium tossianum• Hieracium tuberculatum• Juncus anatolicus• Linum olympicum (Keten)• Lamium leucolophum (Ball› baba)• Linaria corifolia (Nevruz Çiçe¤i)• Lonicera caucasica subsp. orientalis(Han›meli)• Minuartia gracilis• Minuartia mesogitana subsp.flaccida• Onosma bozakmanii (Emzik Otu)• Onosma linearilobum(Emzik Otu)• Onosma mutabile (Emzik Otu)• Onosma paphlagonicum(Emzik Otu)• Ornithogalum kuereanum(Aky›ld›z)• Papaver apokrinomenon(Turuncu Gelincik)• Paracaryum paphlagonicum• Paronychia paphlagonica subsp.caespitosa• Paronychia paphlagonica subsp.paphlagonica• Phlomis russeliana (Ay› kula¤›)• Prangos denticulata (Çaflur Otu)• Rhamnus thymifolius (Cehri)• Quercus macranthera subsp.syspirensis (Mefle)• Rumex gracilescens (Kuzu Kula¤›)• Sempervivum gillianii(Gelin Parma¤›)• Scilla bithynica subsp.paphlagonica• Scutellaria salviifolia• Sideritis germanicopolitana subsp.viridis (Da¤ Çay›)• Silene olympica (Salk›m Çiçe¤i)• Silene paphlagonica(Salk›m Çiçe¤i)• Scorzonera pygmaea subsp.pygmaea (Da¤ Çöveni)• Stachys iberica subsp. iberica var.densipilosa• Seseli resinosum Freyn & Sint.(Kelem Keflir)• Scabiosa columbaria subsp.paphlagonica Bornm. (Uyuz Otu)• Scrophularia paphlagonica• Thlaspi jaubertii• Trifolium euxinum (Üçgül)• Trifolium pannocium subsp.elongatum (Üçgül)• Tripleurospermum rosellum var.album• Verbascum bracteosum(S›¤›r Kuyru¤u)• Verbascum eriocarpum(S›¤›r Kuyru¤u)• Verbascum insulare(S›¤›r Kuyru¤u)• Verbascum kastamonicum• Verbascum myrianthum• Verbascum ponticum• Verbascum pseudovarians• Verbascum spectabile var.isandrum•Verbascum tossiense• Vicia freyniana (Fiy)SÜSEN (IRIS)KR‹T‹K TÜR• Astralagus kastamonuensis(Geven)NESL‹ TEHL‹KE ALTINDAK‹ TÜRLER• Acanthus dioscoridis var.brevicaulis (Ay› Pençesi)• Astralagus nabelekii (Geven)• Astralagus panduratus (Geven)• Astralagus syringus (Geven)• Asyneuma ilgazensis• Cirsium pubigerum var.paphlagonicum (Köygöçüren)• Delphinium ilgazense (Hazeran)• Erodium birandianum (‹¤nelik)• Festuca ilgazensis (Yumak Otu)• Hieracium macrogonum• Minuartia mesogitana subsp.flaccida• Onosma bozakmanii (Emzik Otu)• Ornithogalum kuereanum(Aky›ld›z)• Paronychia paphlagonica subsp.caespitosa• Paronychia paphlagonica subsp.paphlagonica• Trifolium euxinum (Üçgül)• Verbascum myrianthum(S›¤›r Kuyru¤u)• Verbascum spectabile var.isandrum (S›¤›r Kuyru¤u)19

kure28.QXD 1/31/08 2:52 PM Page 2020lığı bünyesinde koruma altındaolan alanlarda ise,mevcut statülerin yenidengözden geçirileceğini belirtiyorve “Bu alanlarda KüreDağları Milli Parkı’nda olduğugibi PANParks ilkeleride dikkate alınarak, katılımcıbir yaklaşımla gerekliplanlar hazırlanarak ve zonlamalaryapılarak bu alanlarınetkin kontrol ve denetimisağlanacak” diyor.Avrupa’nın 100 ormanalanı dikkate alındığında,Türkiye’nin Rusya’dan sonraikinci sırada olması, Türkiye’ninyalnız alansal büyüklüğündendeğil, ayrıcalıklıcoğrafi konumundanileri geliyor.Ancak, Türkiye’de biyolojikçeşitliliğin korunmasınıamaçlayan milli park, doğarezervi gibi korunan alanlarınbüyüklüğü ve yönetsel etkinliğinintatmin edici düzeydeolmadığını söyleyenWWF–International AvrupaOrman Programı BaşkanıYardımcısı Gerald Steindlegger,“Ancak Türkiye, AvrupaBirliği’ne girdiğindeyalnız sosyal, kültürel ve ekonomikyönleri ile değil, ekolojikdeğerleri ile de Avrupa’yaönemli değerler katacak.Bu nedenle ‘sıcak noktalar’,Türkiye’nin AB sürecindeoluşturması gerekenNatura 2000 koruma ağı içinde potansiyel alanlar olarakdikkate alınabilir” diyor.WWF’nin doğa korumanın,yörede yaşayan insanlara“rağmen” değil, “onlar-G‹DEROS KOYU–C‹DEla birlikte” daha sürdürülebilirolacağı anlayışını benimsediğinibelirten Steindlegger,Milli Park’ın, yerelhalk için kısıtlayıcı değil, doğadostu kalkınmayı teşvikedici ve yeni fırsatlar yaratıcıbir rolü olması gerektiğinisöylüyor.