Bilimsel araştırma süreci

Giriş• Araştırma; bir şeyin/deneğin eleştirisel birbiçimde incelenmesi sonucunda yenigerçekleri keşfetmek ve yeni ilişkiler vesonuçlara ulaşmak adına yapılan arayış vesorgulamalar bütünüdür.• Bilimsel araştırmalar, ya kuramsal bir katkı yada uygulamada karşılaşılan bir problemeçözüm aramak amacıyla yapılır.3

Bilimsel Araştırmalarda TemelKavramlar• Hipotez; Ortaya çıkmış yada çıkacak belirlidavranışlar, olgular veya olaylar hakkındavarsayım niteliğindeki açıklamalaradır.• Değişken; herhangi bir deneğe/şeye ait vebirden çok değer alabilen bir özellik/kavramdemektir. (örn, yaş, eğitim durumu, cinsiyet)– Bağımlı değişken– Bağımsız değişken4

• Örnek, eğitim seviyesinin, kişilerin gelirdüzeyleri üzerindeki etkileri araştırılmakistendiğinde,• Buradaki gelir seviyesi eğitim düzeyine bağlıolduğu için, gelir düzeyi bağımlı değişken (Y),• Eğitim düzeyi ise gelir düzeyini belirlediği içinbağımsız değişkendir (X).5

• Tümevarım; sınırlı sayıda örneğe bakarak genelhakkında kanaat sahibi olmak,– İMF politikaları Türkiye’de başarısız oldu. Türkiyegelişmekte olan bir ülkedir. O halde İMF programlarıgelişmekte olan ülkelerde başarısızdır.• Tümdengelim; genele bakarak, özel hakkında fikirsahibi olmak,– Bütün araştırma yöntemleri kitaplarında örnekleme ileilgili bir bölüm vardır, elimdeki araştırma yöntemlerikitabında da örnekleme ile ilgili bir bölüm vardır.6

Bilimsel Araştırma SüreciBilimsel araştırma sürecinde aşamalar;1. Araştırma probleminin seçimi ve araştırma önerisininoluşturulması2. Eleştirisel kaynak incelemesi yaparak araştırmastratejisi ve hipotezlerinin belirlenmesi3. Araştırmanın konu aldığı ana kütlenin ve örnekkütlenin belirlenmesi4. Araştırma sorularının veya hipotezlerininsınanabileceği verilerin toplanması5. Verilerin analizi6. Araştırma bulgularının raporlanması/yazılması7

Araştırma konusunun/probleminseçimi• Araştırma konusunun seçimi en önemlikonudur. (ilgi alanı, verilere ulaşma)• Araştırmalar makul bir hedefe ulaşmak içinyapılırlar.– Bir gerçeği açığa çıkarmak,– Var olan problemlere çözüm aramak,– Akademisyenler ve uygulamacılar için yeni ufuklaranlamına gelebilecek konuları gündeme taşımak.8

Muhtemel araştırma konularınınbelirlenmesiGenel KonuBelirlemeKonununDaraltılması9

Genel araştırma konularınınbelirlenmesi• Genel araştırma konusu hangi yöntemlerlebelirlenir?– Kuram ve uygulamalardan yola çıkarak– Güçlü ve zayıf yönleri devreye sokarak– Daha önce yapılan tezleri inceleyerek– Tartışarak– Kaynak incelemesi yaparak10

• Genel konu başlıkları– Satın alma kararını etkileyen faktörler– Teknolojinin işgörenler üzerindeki etkileri– Yönetici-sendika ilişkileri– Türkiye’deki yabancı sermayeli firmalarınfaaliyetleri vb. gibi11

Araştırma konusununözelleştirilmesi/daraltılması• Daraltma yöntemleri;– Sektör ayırımı (hizmet, imalat, tarım)– Coğrafi alan– Yaş durumu– Cinsiyet– Zaman vb.• Genel araştırma sorusu: “Performans değerlemeninverimlilik üzerindeki etkilerinin belirlenmesi”• Daraltılmış araştırma konusu: “Yıllık performansdeğerlemelerinin banka çalışanlarının verimlilikleriüzerindeki etkisi: Ankara örneği”12

İyi bir konunun belirleyicileri• Araştırılabilir olmalı• Uygulama veya kuramsal açıdan katkı niteliğiolmalı• Özgün olmalı• Jürinin/ değerlendirmecilerin beklentilerineuygun olmalı• Araştırmacının Kişisel yeteneklerine veimkanlarına uygun olmalı13

Araştırma konusunu belirlemeye ilişkinkontrol listesi– Araştırma konusu araştırılabilir nitelikte mi?– Konu değerlendirmeyi yapacak jürinin beklentilerini karşılıyormu?– Konu ilginizi çekiyor mu?– Konu kuram/uygulama açısından anlamlı mı?– Konuyu araştırabilecek niteliklere sahip misiniz?– Araştırmayı belirlenen zamanda yapabilecek misiniz?– Araştırmayı yapmak için gerekli finansal kaynaklara sahipmisiniz?– Araştırma için gerekli veriyi toplayabilecek misiniz?– Araştırma hakkında daha önce yapılmış çalışmalardan haberdarmısınız?– Araştırma problemlerini ve hedeflerini açıkça ifade edebiliyormusunuz?14

Araştırma fikrinin projeyedönüştürülmesi• Araştırma sorularının ve amaçlarının ifade edilmesi• Araştırma soruları “ne” ve “niçin” şeklinde’dir.• “Ne” sorularına daha kolay cevap bulunurken, “niçin”soruları daha detaylı araştırma gerektirir.• Ne? Sorusuna örnekler:– İmalat sektöründe kapasite kullanım oranı nedir?– Çalışanlar arasında sendikalaşma oranı nedir?• Niçin? Sorusuna örnekler;– Niçin Polonya Türkiye’den daha fazla yabancı yatırımalıyor?– Niçin Bartın yatırım açıcından başarılı olamamıştır?15

Araştırma teklifinin yazılması• Araştırmacı neden böyle bir çalışmayı yapmakistediğini açıklayan bir teklif hazırlamalıdır?• Araştırma teklifinin amacı;– Fikirlerin organize edilmesi,– İlgilileri ikna etmek,16

• Araştırma teklifinin içeriği;– Araştırmanın başlığı (sonradan değiştirilebilir)– Arka plan (teklifi okuyana, araştırmanın niçinyapıldığını anlatır)– Araştırma soruları ve amaçları– Yöntem (veri toplamada hangi yöntem yadayöntemlerden yararlanılacağı, örnek kütlenin seçimi,deneklere nasıl ulaşılacağı- anket, gözlem-telefon)– Zaman planı– Maddi kaynaklar– Kaynakça17

• Ancak unutmamak gerekir ki eğer araştırmabir tez konusu ise, bir iddiayı da taşımasıgerekmektedir. Dolayısıyla bu iddiayıdestekleyici soru ve yanıtların bulunmasıgerekmektedir.18

Araştırma amaçlarının yazılması• Her araştırmada araştırma sorusunun sonucunabağlı olarak bir amaç olması gerekmektedir.• Amaçların belirlenmesinde;– Araştırmacı, çok genel bir konu tespit eder– İkinci aşamada bu konu araştırılabilecek şekle getirilir,yani daraltılır– Sonra bu konuda nelerin tartışılacağına dair gelenaraştırma soruları ifade edilir– En son aşamada ise araştırmanın amaçları belirlenir19