İndir

2008Etkili Sunum TeknikleriYrd. Doç. Dr. Alper AytekinZKU Bartın Orman Fakültesi

İçindekiler• Hazırlanma/ Planlama Yöntemlerio Sunumun Amaç, İçerik ve Organizasyonu Üzerinde Odaklanmao Sunumun Görsel-İşitsel Araçlar/Teknoloji ile Desteklenmesio Fiziksel ve Teknolojik Donanımo İzleyici/ Katılımcıların Tanımıo Sunumun Etkileşimli Hareket Planı - Yazılım ve Prova• Belirli Soruları Yanıtladıktan sonra Yöntem Saptama• PowerPoint Slaytların Yazılımı• Görsel- İşitsel Malzemenin Seçimi• Sunum Odasının Denetimi• Sunucunun Kendini Hazırlaması• Hazırlanan Sunumun Etkileşimle İşlevselleşmesi• Özetleme ve Geri Besleme Teknikleri• İzleyiciler Yönünden Sunumun Değerlendirmesi• Sunumlarda Yapılması/ Yapılmaması GerekenlerSunumlar eğitimin her düzeyinde ve mesleki hayatta önemlidir. Okuma, yazma, dinleme,konuşma ve araştırma becerilerinin tümünü içererek, belirli bir amaca yönelik, sözel ve görseletkileşimin önemini belirtirler. Amaç, eğitimde yeni veya sentez halinde birikimli bilgisunumu olabileceği gibi, iş hayatında kar amaçlı yeni ürün veya hizmet tanıtımı veyasatışların hızlandırılması yöntemleri olabilir. Etkin sunum becerileri, özenle kullanılan birsözel/ yazılı ifade, anlamlı beden dili ve teknolojik görsel - işitsel araçların desteği ileizleyicileri kendinden emin, saygın ve ikna edici biçimde bilgilendirmek, yönlendirmek veyaetkilemek adına çağımızda önem kazanmıştır.Sunumların hazırlanışında sorulması gereken ana sorular şunlardırNe Tür Bilgi? Neden? Kimlere? Nerede? Ne Zaman? Hangi Destek Araçlarla? Nasıl?Sunumlar üç aşamalı bir çalışmadır:• Hazırlanma / Planlama• Sunuş / Etkileşim• Özetleme / Geri Besleme2

Hazırlanma / Planlama YöntemleriSunumlarınızı dikkatli planlamanız katılımcılara sunmak istediğiniz bilgiyi onlarla anlamlı veetkin paylaşımınızı ve mesajınızın doğru algılanmasını sağlayacaktır. İyi planlama aynızamanda sizin sunum sırasında kendi öz güveninizi arttıracaktır.Sunumun Amaç, İçerik ve Organizasyonu Üzerinde Odaklanma• İçerik[Kapsamlı bilgi için lütfen Atölye Çalışması'na katılın.]Size verilen veya sizin seçtiğiniz konu üzerinde Beyin Fırtınası'ndan sonra Tez/Sav'ınızı oluşturun. Tez/ Sav'ınızın en etkin sunumu için araştırma yapıp, bilgitoplayın. Seçici olun, unutmayın, sunumlarda bilginin doğru, öz, ve kolay anlaşılıp,takip edilir biçimde paylaşılma özelliği çok önemlidir.• AmaçHedefinizin bilgilendirme veya ikna etme biçiminde tanımını yapın.• Organizasyon[Kapsamlı bilgi için lütfen Atölye Çalışması'na katılın.]Sunumlar üç aşamalı bir çalışmadır:oooSunumlar kısa Giriş'le başlayıp, Gelişme ile devam eder ve Kapanış/ Sonuç'labiter. Giriş'te katılımcılara "Hoş Geldiniz" mesajıyla başlayıp kendinizi tanıtın;konunuzu, amacınızı, sunumunuzun ana hatlarını belirtin ve sorgulayacağınızkonularla ilgili ip uçları verin,Sunumunuzun Gelişme bölümünde örneklerle konu/savınızı güçlendirin.Sunumunuzun Sonuç bölümünde sunumun ana hatlarını/ başlıklarını belirtip,katılımcıların dikkatle izleyip aktif katılımlarına teşekkürlerinizi sunup,soruları yanıtlayın. Katılımı canlı tutmak açısından ana bölümler sonunda dasoruları alıp, yanıtlayıp, kendi sorularınızı sorabilirsiniz.Bilginin planlı bir şekilde aktarımı ve paylaşımı için önerilen aşamalar:oooooKonu üzerinde araştırma yapılması - Bilgi toplamaSunumun yazılı taslağının hazırlanmasıSunumun, cümlelerle olmayacak biçimde, yazılı metnini oluşturmaSunum bilgilerinin A4 dosya kağıdı yerine 1/4 dosya kağıdı büyüklüğündekartlara yazılmasıKartlar üzerinde sunum sırasında değişik çalışmaları belirtmek için anahtarkelimelerin işaretlenmesi, simge / renk kodu kullanımı3

Örnek:Sunum Konusu ve Ana Başlıkların Görsel-İşitsel Araçlar / Teknoloji ileDesteklenmesiSunum'u Konuşma/Konferans' tan ayıran özellik Görsel-İşitsel Araçlar/ Teknolojik Donanımile desteklenmesi ve bu biçim gereği yapılan açıklamalardır. Kapsamlı bilgiyi tablo veşamalarla, başlıklar altında, öz haline ekranda açıklamak etkin bir anlatımdır. PowerPointslayt kullanımı bu amaç için renk, hareket ve sesi slayt çerçevesinde bir araya getiriciözelliğinden çok uygun olsa da, ancak anlatımla paralel gitmesi ve çok fazla cümlelerle yazılıbilgi içermemesi koşuluyla etkindir. Ses veya müzik seçiminin de gürültü niteliğinden uzak,ancak konuyla bağlantısı halinde kullanımı gerekir.Anlatımı güçlendirecek görsel malzemeler şu şekilde belirtilebilir:• Diyagramlar• Tablo / Haritalar• İstatistikler/ Ölçümler• Resimler• Posterler/ Resim kartları• Filmlerden kesitler/ müzik• Denek nesnelerFiziksel / Teknolojik DonanımEtkin sunumlarda fiziki ortam ve donanımın etkisi büyüktür. Gerekli yapılanmanınsağlanması için belirtilen konularda koşullar en az üç gün önceden belirlenmelidir:• Sunumun yapılacağı oda• Işıklar• Hareket alanı• Oturma planı• Araç - gereç• Teknoloji• Akustik düzen / Ses ayarlamalarıKatılımcı / İzleyicilerin TanımıSunum taslağını yapmadan yanıtlamanız gereken sorular:• Hitap edeceğiniz grup kimlerden oluşuyor? (Yaş/ Cinsiyet dağılımı, Grubunbüyüklüğü/ Katılımcı sayısı)• Katılımcıların bilmesi gerekenler neler? Bildikleri neler?• İçerik ve Yöntem hakkında katılımcı beklentileri neler?4

• Katılımcılar konuya ne kadar hakim - Konuyu kavrama için hazır oluş durumları nedüzeyde?• Katılımcıların ilgi alanları/ uzmanlık konuları/ tercihleri neler?Sunumun Etkileşimli Hareket Planı - Yazılım ve Prova• Hazırlık yapmanız gereken konularo Sözel ve bedensel iletişimin kontrolüo Duygular ve görüntü/ davranışın kontrolüo Katılımcı/ İzleyicilerin canlı/ ilgili tutulmasıo Aktarılmak istenen bilgi/ mesajı açık, net, tutarlı ve beğenilir biçimde vermeo Hareket planını belirleyen tüm etkinliklerin zamanlamasını belirlemeo İzleyicileri aktif katılımcılar olarak konunun içine alma• Etkileşim gerçekleştirecek çalışmalara örneklero Soru/ Anketo Problem analiz ve çözümüo Beyin fırtınası/ Sıralama/ Gruplamao Eşli çalışma/ Grup çalışmasıBelirli Soruları Yanıtladıktan sonra Yöntem SaptamaAna Tema: Sunum derslerde işlenen konular üzerine mi, güncel konular üzerine miodaklanıyor?Konu: Öğretim üyesi/ uzman tarafından mı belirleniyor, sunucu tarafından mı seçiliyor?Sunum Çeşiti: 30-dakika süreli Bireysel Sunum mu, 50-dakika süreli Grup Sunumu mu?Amaç: Araştırma konusu üzerine mi odaklanıyor, sınav türü değerlendirme mi?Sunum Planı: Öğretim üyesi/uzman/katılımcılara sunum öncesi mi, sonrası mı verilmesibekleniyor?5

PowerPoint Slaytların Yazılımı• Yazım şekli font'u seçin. En uygun: Arial/ Times New Roman• Yazım biçimi font style'ı belirleyin. En uygun: Regular/ Bold• Gerek olmadıkça Italic kullanımından kaçının.• Font büyüklüğünü saptayın.. En uygun: Başlıklar: 36 - 44 Metin: 20 -32• Büyük veya küçük harf seçimini belirleyin. En uygun: Küçük harf - Title Case• Gerek olmadıkça Büyük harf UPPER CASE kullanımından kaçının• Açık renk seçiminde okunaklılığı sağlamak için gölge shadow'u kullanabilirsiniz.• Anahtar kelimeler kullanın.• Uzun cümlelerden kaçınıp takım sözcükler ve maddeler kullanın .• Sembol ve işaretlemeleri işlevsellik amacıyla organizasyon için kullanın.• Sözcük ve maddeleri takım halinde, bütünlük içinde, mesafelere dikkat ederekgruplandırın.• Boş alan/ sütunları anlamlı düzenleyin. En uygun: Sol-Sağ/ Üst-Alt boş alan en az 1cm.• Slaytları yazıyla doldurmayın. En uygun: Her slayt'ta 6-10 satır. 14 satırı aşmayın.• Renkleri anlamlı bir içerik için kod olarak kullanıp, uyumlu 4 renkten fazla seçimyapmayın.Görsel- İşitsel Malzemenin Seçimi• Amaç ve içerik doğrultusunda resim seçimi yapın. PP slaytlarını figürlerledoldurmayın.• PP slaytlarda yoğun bilgi veya sayı içeren tablo/ şama/ haritalar kullanmayıp onları ekmalzeme olarak katılımcılara dağıtın.• Sözel olarak belirtmeyeceğiniz bilgileri slaytlara yazmayın.• Slaytlarda uyumlu renk seçimi ve hareket olanağını bilginin kolay aktarımı amacıylakullanın.• Ses veya müzik seçeneğini doğru amaca yönelik kullanın.Sunum Odasının Denetimi• Katılımcıların birbirlerini görebildiği yarı daire oturma şeklini uygulayın. En uygun:AtNalı modeli.• Tüm teknolojik donanımı mutlaka sunum ÖNCESİ kontrol edin.• Ekran, projektör ve ses düzenini sunum ÖNCESİ deneyin.• Sunum odasının aydınlatma, perde, ısınma ve havalandırma sistemlerini inceleyip,dikkate alın.Sunucunun Kendini Hazırlaması• Vücut dilinizi oluşturan mimik ve el, kol hareketlerinizi izleyebilmeniz için aynaönünde prova yapın.• Provaya zaman ayırıp özen göstermeniz, zayıf olabilecek yönlerinizi geliştirmenizeyardımcı olacak, sunumda zamanlamanızı belirleyecek ve konuya-özel terminolojinindoğru telaffuzunu sağlayacaktır.6

• Görünüş ve giysinize özen göstermenizin izleyicilerinize saygının göstergesi olduğunuunutmayın.• Sunum kartlarınızı, sunum sırasında akıcılığı sağlamak açısından, numaralayın.• Sunum'da kesintisiz akışı sağlayacak YAZILI PLANINIZI masanıza yapıştırmak içinhazırlayın.Hazırlanan Sunum'un Etkileşimle İşlevselleşmesiArtık sahnede dikkat odağı olan sunucunun uygulaması ve benimsemesi gereken yöntemler:• Ruh Hali: Sunumun başında heyecanlı olabilirsiniz. Bu durumda herkes heyecanlıdır.İlk birkaç dakika çok hızlı konuşmamaya dikkat edin. Yumuşak, kararlı bir sestonuyla, katılımcılarla iyi etkileşimde "ilk izlenim"in çok önemli olduğununbilincinde, güven veren bir açılış yapın.• Göz Teması: Tavan, yer ve sunum kartlarınıza göz gezdirmenizden önemli olan,katılımcıların sunumunuzdan ne kadar etkilendiklerini ve içeriği takip ettiklerinianlamak için onlara samimiyetle bakışınızdır. Direkt göz temasıyla iyi bir iletişimkurabileceğiniz gibi, katılımcıların duyarlılığını fark edip sunumunuzda kısa özetlemeveya kısaltmalar yapabilirsiniz.• Ses Kullanımı -Duruşlar/ Tekrarlamalar: Dinleyicilerin sizi sunumunuz süresinceaçık şekilde duyabilmeleri gerekir. Sesiniz, cümleler sonunda alçalmamalıdır.Sesinizin müzikalite değerini yakalayıp, vurgulama, inişli çıkışlı bir tonlama ve hızayarlarını iyi yapmanız durumunda izleyici/ katılımcılara içeriği daha etkin biçimdeverebilirsiniz.• Duru Dil Kullanımı: Sunumlarda akademik içerikte, duru, düzgün, fakat yalın bir dilkullanın. Abartılı ve yapay dil kullanımının etkinlik sağlamadığını unutmayın. Edilgenyüklemler yerine etken'lerini seçin. Ancak izleyicilerin anlayabileceğinden eminsenizjargon kullanın.• Yumuşak Geçişler/ Vurgular: Sunumunuzda bir konuyu/ bölümü bitirip diğerinegeçerken katılımcıların sunum akışını takiplerini kolaylaştıracak belirgin sinyallerverin. [Sinyal Sözcükleri ve Dikkat İrdeleyici Sözcükler Listeleri için lütfen AtölyeÇalışması'na katılın.]• Vücut Dili: Sunumunuz süresince kendinden emin bir şekilde ayakta durun,dinleyiciyi rahatsız edebilecek, hoş görünmeyen, belki sürekli yaptığınız el hareketlerive tavırlarınızı kontrol etmeye çalışın. Özellikle soruların ve görüşlerin sizeyönlendirilmesinde mimik ve davranışlarınıza dikkat edin. Tahta kullanımı veya diğernedenlerle sırtınızı izleyicilere dönmekten kaçının.• Sunucunun Yeri/ Hareketi/ Katılımcılara Yakınlığı: Tüm katılımcılara eşituzaklıkta, rahat hareket edebileceğiniz bir konumda durup, sakince, yanlara veyaekrana yönelebilir, katılımcılara 1metre mesafeyi koruyarak yaklaşabilirsiniz.• Görsel-İşitsel Araçların İzleyici önünde Kullanımı: Görsel malzemelerinizi güvenlibir şekilde kullanarak, dinleyicilerinize tablolarda, slaytlarda veya saydamlardakibilgileri kavramaları için zaman tanıyın. Sunumunuzda gerekli olduğunu düşünerekişitsel malzeme ya da video kasetlerden yararlandığınızda, kullanım sırasında zamankaybetmemeye dikkat edin.• İzleyici/Katılımcı ile İletişim: Sunucu olarak coşkunuz ve konunuza olan ilginiz,katılımcıların da konuya ilgi duymalarını sağlayacaktır. Sunumun bir paylaşımolduğunu hissettirmeli, dinamik bir tonla sorulan özetleyici sorular, eş/ grupçalışmalarıyla izleyicileri aktif katılımcılar olarak canlı tutmalısınız.7

İzleyiciler Yönünden Sunumun DeğerlendirmesiÖrnek İzleyici [ Öğretim üyesi/Uzman]Değerlendirme Formu8

Özetleme ve Geri Besleme Teknikleri• Sunum sonunda kısa ana başlıkları vurgulayan özet vermeniz sunumun akıldakalıcılığını sağlar.• Görsel ve sözel bilgi üzerinde sorular etkileşimi geliştirir.• Katılımcı tepkisini olumlu değerlendirmek önemlidir. Bazı saldırgan sorulara kısa,kibar ve diplomatik yanıtlar verebilir, ancak, kendinizi "ateş altında" hissettiğinizde,kapsamlı yanıt gerektirebilecek soruların sunumun sonunda yöneltilmesi ricasıylasunumunuza devam edebilirsiniz.• Katılımcılara görüş ve değerlendirmelerini alabileceğiniz yazılı sorularyönlendirmeniz, geri besleme tekniği olarak yararlıdır. Bu etkinlikte amacınbelirtilmesine özen göstermelisiniz.Sunumlarda Yapılması/ Yapılmaması GerekenlerYapılması Gerekenler• Konuşmanızı düzenli ve tutarlı bir şekilde düzenleyin.• Konuşmanızı en az üç kez prova edin.• Adınızı, soyadınızı ve konumunuzu vererek kendinizi tanıtın.• Sunumunuzun ana hatlarını öğretim üyesi/ uzman kişiye sunum öncesi verin.• Dinleyicileriniz ile göz teması içinde bulunun ve beden dilinize dikkat edin.• Her bölümün başlığının yeterince açıklayıcı olmasına dikkat edin.• Görsel malzemelerinizle sözlü anlatımınız arasında denge olmasına dikkat edin.• Konuşmanız süresince görsel malzemelerinize işaret edin.• Sesinizin vurgularında ve tonlamada önem ve tekrarlama için içeriğe uygundeğişiklikler yapın.• Zamanınızı iyi kullanın.Yapılmaması Gerekenler• Kolay okunmayan görsel malzeme kullanmayın.• Görsel malzemeyi çok fazla yazılı metinle, resimlerle veya çok farklı renklerledoldurmayın.• Görsel malzemeyle ilgili olmayan bir konudan bahsetmeyin.• Dinleyicilere sırtınızı dönmeyin.• Çok hızlı, çok yavaş, ya da okuma biçiminde monoton bir şekilde konuşmayın.• Sunum boyunca kartlar üzerindeki notlarınızdan okumayın.• Gösterilen Power Point slayt'ta yazılı olan metindeki cümlelerin tıpa tıp aynısınıkonuşmanızda kullanmayın.9