Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI GELENEKLERİNİN KAYNAKLARI(2.Biçimsel Neden) Bir başka anlamda “biçim” (eidos) ile “ilk örnek” (paradeigma)neden: Bu da bir nesnenin ne olduğunun tanımı (ho logos ho touti en einail) ve bunun cinsleri (sözgelişi diapasonun nedeni iki ile birin bağıntısı,genel olarak sayı) ve kavramdaki parçalar.(3.Devindirici Neden) Yine bir başka anlamda neden, değişmenin (metabole)ya da durağanlığın ilk başlangıcının kaynağı: Sözgelişi öğüt verenbir şeyin nedeni, baba da çocuğun. Genel anlamda yapılan şeyi yapan vedeğiştiren şeyi değiştiren.(4. Ereksel Neden) Yine amaç (telos) da bir neden, bu ereksel nedendir(to hou heneka): Sözgelişi gezintiye çıkmanın nedeni sağlık, “Ne için gezintiyeçıkıyor?”, “Sağlıklı kalmak amacıyla,” diyoruz. Böyle deyince de nedenigösterdiğimizi düşünüyoruz. Ayrıca, devindiren bir başka nesneyle amaçarasındaki şeyler de ereksel neden kapsamına giriyor: Sözgelişi zayıflama,banyo, ilaçlar ya da hekim araçları sağlığın nedeni. Nitekim bütün bunlar“amaç” için, ama birbirlerinden şurada ayrılıyorlar: Kimi eser, kimi araç…Demek ki “neden”, yaklaşık bunca anlamda kullanılıyor. “Neden” çok anlamdakullanıldığına göre aynı nesnenin ilineksel olmayan birçok nedeniolması da söz konusu: Sözgelişi bir başka şeyden ötürü değil, heykel heykelolarak alındıkta, hem heykeltıraşlık sanatı hem de bronz, bir heykelin nedeni:Ama neden olma tarzı aynı değil, biri madde olarak neden, öteki devinimin-değişmeninkaynaklandığı şey olarak. Birbirlerinin nedeni olan bazınesneler var: Sözgelişi çalışma zindeliğin nedeni, zindelik de çalışmanın,ama tarz aynı değil: Biri amaç olarak, diğeri devinim-değişme ilkesi olarak.Ayrıca karşıtların nedeni aynı oluyor: Var olduğunda belli bir nesnenin nedeniolan bir şey, var olmadığında kimi zaman tam karşıtının nedeni görünüyor:Sözgelişi dümencinin yokluğu geminin batmasının nedeni, varlığı iseselametinin nedeni.Ne ki şimdi sözünü ettiğimiz nedenlerin tümü dört ana tarzda toplanıyor:nitekim harfler hecelerin, madde araç-gereçlerin, ateş ve bu gibi öğelercisimlerin; parçalar bütünün, varsayımlar sonuçların nedeni: Bütün bunlar“bir şeyden” anlamında neden (Maddi Neden). Ama bunların bir kısmı taşıyıcıolarak neden, sözgelişi parçacıklar; kimi “nelik” olarak, yani hem bütün,hem bileşim, hem de biçim olarak neden (Biçimsel Neden). Oysa tohum,hekim, öğüt veren kişi, ve genel anlamda etkide bulunan nesne, bunlarınhepsi değişmenin, durağanlığın ya da devinimin ilkesinin kaynağı olarakneden (Devindirici Neden). Kimi de “amaç” ve başka nesnelerin “iyi”si olarakneden: Nitekim ereksel neden “en iyi” ve ötekilerin amacı olmak demek(Ereksel Neden): “İyi”nin kendisi ya da “iyi görünen” diyerek bir ayırım yapılmamalı…99