Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI’YA YÖN VEREN METİNLERgin, aslında Aristo’dur. Aristo’dan sonra gelen âlimler, ya onunla hemfikir olmuş-ki, genellikle böyledir- veya karşıt kuramlar geliştirmişlerdir. Buridan, Aristo ile aynıgörüşte olmayanlardandır ve sorunu ele alış tarzıyla, kendisinden dört yüz yıl sonrabu alanda matematiksel formüller geliştirecek olan Newton’a giden yolu açar.Aristo Fiziğinin Sekiz Kitabına Dair Sorular*John Buridan1. KİTAP VIII, SORU 12. Elin fırlattığı bir cismi, fırlatanın elinden çıktıktansonra devindiren hava mıdır, değilse nedir diye soruluyor.Hava tarafından devindirilmediği, çünkü havanın bölünmek suretiyledevindirmekten ziyade direnç oluşturduğu iddia ediliyor. Cisme ilk hareketiverenin cismin çevresindeki havayı da harekete geçirdiğini, cismin busayede belirli bir mesafeyi kat ettiğini, yani devindiricinin hava olduğunuiddia ederseniz, cismin neden bir noktada devinimsiz kaldığını açıklayamazsınız.Aristo, Fizik adlı çalışmasının IV. Kitabı’nda bunun tersini iddia ediyorve diyor ki, “Atılan nesneler atan ona dokunmadığı halde devinmeyi sürdürüyor.Bu ya kimilerinin öne sürdüğü gibi bir tepki yüzünden ya da havaitildiği için atılan cismi kendi doğal yerine götüren devinimden daha hızlıbir devinimle itiyor, bundan.” 137 Aynı iddia, yedinci ve sekizinci kitaplar ileDe caelo’nun (Gökyüzü Üzerine) üçüncü kitabında da var.2. Bunun çok zor bir soru olduğunu düşünüyorum ve bana sanki Aristotarafından da iyi çözümlenmemiş gibi geliyor. Çünkü şu iki fikri öne sürmekte:Bunlardan antiperistatis olarak adlandırdığı birincisi, cismin bulunduğuyerden hızla ayrıldığını ve ardında bıraktığı boşluğu, boşluğa izin vermeyendoğanın aynı hızla havayla doldurduğunu ve cismi bir yerden diğerine busüreci tekrarlamak suretiyle devindirenin hava olduğunu ima ediyor… Amasorunun çözümü bir yana, bu açıklamayı, birçok deneysel çalışmadan hareketlekayda değer bulmuyorum…Söz konusu deneylerin ilki smith’s mill ve top’a 138 (örn. tekerlek) dair.Her ikisi de uzun süre döner, ama olduğu yerden ayrılmaz, yani olduğuyerden uzaklaşmaz. Dolayısıyla, bunların hava tarafından devindirildiğisöylenemez.137 Aristo, Fizik, Kitap IV, Yapı Kredi Yayınları, 2005, s.169, çeviri: Saffet Babür.138 Burada metal işçiliğinde kullanılan smith’s mill adlı bir alete ve üstünde yer aldığı anlaşılan topadlı topaç diyebileceğimiz bir parçasından söz edilmekte. (ç.n.)390