Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

ORTA ÇAĞ HIRİSTİYANLIĞININ DÜNYA GÖRÜŞÜmünü oluşturan halkaydı; hem meleklerin hem de hayvanların doğasından parçalariçeren bir “küçük evren” (âlem-i suğra) idi ve yaratılışın geri kalanı onun için halkedilmişti. Ancak şüphesiz mevcudiyet sadece yaratılanlarla sınırlı değildi. Yaratılanlarınötesinde gerçek dünya vardı, Tanrı’nın duyular-ötesi dünyası; tüm yaratılanlar,özellikle insan, bu dünyaya doğru çekiliyordu ve tümünün mevcudiyeti ve anlamı budünyadaydı.Tanrı merkezli düşünme biçimi, teokrasi ile çatışmak zorunda değildir ama YüksekOrta Çağda 9 genelde çatışıyordu. Teokrasi lâfzî olarak, topluma Tanrı’nın vevekillerinin hükmetmesi demektir. Daha genel biçimde ifade edersek, teolojik öncüllerüzerine inşa edilen bir sosyal felsefeyi ifade eder; bu felsefede din insan faaliyetlerinintüm yönlerini kapsar ve bağımsız, seküler değerlerin varlığına izin vermez.Teokratik ideal, geniş oranda kabul görmesini fiilî sosyal durumu, yani feodal sınıfyapısını; örgütlü bir milliyetçiliğin yokluğunu; çoğu şehirdeki ön-kapitalist ekonomiyive özellikle ayine dayalı Kilise anlayışının giderek güç sahibi olmasını belirli orandarasyonalize etmesi gerçeğine borçludur. Ancak Kilise her zaman bu ideale sahipdeğildi. Orta Çağın başlarında çoğunlukla Hz. İsa’nın krallığının bu dünyada olmadığıve kurtuluşun mutlak biçimde kötü olan bu dünyadan kurtulmaya bağlı olduğuyönündeki zahit bakış açısını tercih ediyordu. Ancak Kilise misyonerlik çabalarınıgenişlettiğinde, feodal mülklerini arttırdığında ve Hildebrand döneminde devlettenözgürlüğünü başarıyla ilan ettiğinde “bir tarikat değil, bir medeniyet” olmaya talipoldu. 10 Artık, Tanrı tarafından yaratıldığına göre dünyanın tamamen kötü bir yerolamayacağını iddia ediyordu ve Kilise toplumun Hıristiyan prensiplerine göre yaşamasınısağlamak için ne gerekiyorsa yapmalıydı. Kilisenin teokratik güç iddiası, ilahiinayete bu amaçla düzenlenen ayinlerle ulaşılabileceğini söyleyen yeni ayin teorisinedayanıyordu “aslında ex opere operantis (ayini yürüten sayesinde) değil,” demiştiAziz Thomas Aquinas, “ex opere operato (yürütülen ayinden dolayı) inayete kavuşuluyordu”ve ayin usulüne uygun biçimde bu rütbeyi kazanmış bir rahip tarafındanyürütülmeliydi. “İnançlılar için sadece bir evrensel Kilise vardır ve onun dışında kalanlardanhiçbiri kurtuluşa eremez.” Kilise, kurtuluş için aracılık ediyordu. Bu durumdakurtuluşu neyin sağladığını belirlemek ve tüm toplumu buna yönlendirmek onadüşmez miydi?Orta Çağın toplum teorisyenleri yaygın biçimde toplumu insan vücuduna benzetir.Toplumun da insan vücudu gibi çeşitli organ veya parçalardan (ruhbanlar, asiller,çalışanlar) oluştuğunu ve bütün vücudun hayatta kalması için bunlardan herbirininkendi görevini yapması gerektiğini söylerler. Bu teoriye göre toplum, parçaların toplamındanfazlasıdır. Birey ancak sosyal bir sınıfın parçası olarak mevcuttur, sosyalsınıf ise daha büyük bir organizmanın, Corpus Christianum (Hıristiyan Birlik)’un bir9 Avrupa tarihinde 11–13. yüzyıllara karşılık gelen dönem. (y.n.)10 R. H. Tawney, Kapitalizmin Yükselişi ve Din, Londra, 1933, s. 19.211