Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI’YA YÖN VEREN METİNLEROrta Çağ düşüncesi, otoritesini, evren ve insan hakkındaki temel önermeleriniKilise’nin tekelinde olan ilahiyat ile içinde Eflâtun’un ve Aristo’nun (sapkınlıkları ayıklandıktansonra) metinlerinin de yer aldığı seçilmiş kitap listesinin üstüne bina etti.Orta Çağ rasyonalizminin tarihi, hiç kuşkusuz, kalın bir cildi doldurabilir ve akıl bazenotoriteyle ters düşer. Nitekim,“aşikâr olanlar veya aşikâr önermelerden çıkarsanabilenlerdışında hiçbir şeye inanılmamalıdır”, “ilahiyat masallara dayanır” şeklindeönermeler vardı ve bunlar 1277 tarihinde Paris Üniversitesi’nde İbn-i Rüştçü fikirlerinyayıldığından haberdar olan Paris Piskoposu tarafından yasaklanan iki yüz on dokuzönermeden ikisiydi. Bununla birlikte akıl, genellikle otoriteyle çatışmıyor, tarafsızkonular üzerine fikir yürütmek veya merkezi inancı izah etmekle ve desteklemekleyetiniyordu. Aslında Aziz Thomas Aquinas Okulu’nun düşüncesinin ana noktası daaklın ve vahyin neticede aynı noktaya varmak zorunda olduğu varsayımına dayanıyordu.Orta Çağ filozoflarının en büyüğü, Aristoculuğu Hıristiyan teolojisi ile uyumluhale getirmeyi ve böylece “Yahudi olmayanlara” 7 ve şüphe edenlere, aklın otoritergeleneği desteklediğini göstermeyi iş edinmişti. Aziz Thomas Aquinas’a göre düzgünişleyen bir akıl, kutsal şeylere ilişkin bilgi düzeyine ulaşacak ve gizlenmiş olan(güya “mantık üstü”) gerçeğin, ne mantık ne de ihtimal dışı olduğunu gösterecekti.Bilgiyi modern anlamda, yani genişleyen ve kuramsal bir şey olarak hayal edenentelektüeller pek azdı. Tüm gerçeklerin zaten mülkiyetlerinde olduğuna inanıyor,bu inançlarını da geçmiş ve geleceğin nihai otoritesine dayandırıyorlardı. Onlara bukadar haz veren “öz”lerin, “ayna”ların gerçek önemi buradaydı. Örneğin AquinasSumma Theologica (Teolojinin Özü) ve Beauvaisli Vincent Speculum Majus (SihirliAyna) adlı eserlerinde evrensel bilgiyi tek bir kitaba sığdırıyordu. Nitekim felsefeningördüğü itibarın nedeni de münferit bilimlerden farklı olarak, insanoğlunun bildiğiher şeyi incelemeye ve koordine etmeye çalışmasındandır.Orta Çağ düşüncesinin ilahiyat odaklı olduğu şeklindeki tespitin gerekçeleri, teolojininitibarı, çoğu âlimin “gerçekçi” (Eflâtun’un kullandığı anlamda) itikadı, tefekkürhayatının herkesce kabul gören üstünlüğüdür. İlahiyat veya kutsal doktrin,öğrenim hiyerarşisinde ilk sıradadır. “İlahiyat,” der Aziz Thomas Aquinas, “bütündiğer bilimlerden üstündür.” Bir nazari bilimin diğerine kıyasla daha kesin olmasınadayanarak veya konusunun itibarına bakarak diğerinden daha değerli olduğu söylenir.Oysa ilahiyat, her iki açıdan da diğer nazari bilimlerden üstündür; çünkü diğerleriinsan mantığının doğal ışığından kaynaklanan bir kesinliğe sahip oldukları için7 Aziz Thomas Aquinas, Summa Contra Gentiles adlı eserinde Hıristiyanlık dışındakilere argümanlarınıkabul ettirmeye çalışırken ateistleri, paganları ve Müslümanları ‘Yahudi olmayan’ anlamındaki‘gentile’ tabiri ile anar. Yahudilerle tartışılacak teolojik meselede ‘Eski Ahit’ temel alınabileceğiiçin Hıristiyanlık ve Yahudilik ortak bir tartışma zemini bulabilecektir. Ancak ateistler,paganlar ve Müslümanlar için bu mümkün olmadığından onları ‘gentile’ olarak tanımlar ve onlaraaklın din ile örtüştüğü argümanlardan oluşan bir savunmayla karşılık verir. (y.n.)208