Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI GELENEKLERİNİN KAYNAKLARI10. Roma Hukukunun Dayanakları Ve Kaynakları Nelerdir?Bir hukukçu olarak İmparatorluk katında herhangi bir makamı işgal etmediğihalde, ortaya koyduğu muazzam eserler, Gaius’u (İkinci yüzyıl) Roma’nın en öndegelen hukuk yazarlarından saydırır. Taşra hukuku hakkındaki uzun mütalaası, bazıbilim adamlarının onun taşralı bir hukukçu olduğuna hükmetmesine yol açıtığından,çağdaşları tarafından yok sayılmış, yaşadığı dönemde popüler olamamıştır. Öteyandan, bu talihsiz durum, Gaius’un Roma hukukunun kodifikasyonu üzerindekietkisi nedeniyle fazlasıyla telafi edilmiş sayılır. Institutiones adlı çalışmasından alınanaşağıdaki pasaj, Roma hukukunun kaynaklarını, diğer bir deyişle, belirleyici unsurlarıitibariyle hukukçular tarafından tümüyle paylaşılan görüşlerini özetler. (JS)Institutiones 83 *GauisBelirli bir mevzuat ve gelenekler çerçevesinde yönetilen her halk/millet,kısmen kendine has bir hukuka, kısmen de tüm insanlığın ortak hukukunatabidir. Halkın/milletin kendisi için oluşturduğu, kendine özgü hukuka iuscivile (medeni hukuk) denir, yani civitas’ın (Devlet) özel hukukudur. İnsanlığındoğal olarak akıl süzgecinden geçirmek suretiyle geliştirdiği hukuka iseius gentium (milletler hukuku veya dünya hukuku) denir, bu tüm insanlığıntabi olduğu hukuktur. Nitekim Romalılar da kısmen kendilerine has özelhukuku, kısmen de insanlığa has ortak hukuku gözetir…Romalıların yasaları leges’ler (imparator emirnameleri), plebisitler,senatuconsult’lar, imparatorluk nizamnameleri, buna hak kazananların yayınladıklarıbildiriler ve bütün bunların tümü hakkında âkil adamların mütalaalarındanoluşur.Plebisit, plebs’in hükmü ve emridir. Plebs, populus’tan farklı bir şeydir.Populus soylular dahil tüm yurttaşları ima eder, oysa plebs soyluları 84 dışlayarak,sadece sıradan yurttaşları tanımlar. Daha önceleri soylular icazet vermedikleriplebisitlerin kendilerini bağlamadığını iddia ederdi. Ne ki, plebisitlerintüm populus’u bağlamasını sağlayan bir L. Hortensia 85 geçirildiktensonra leges’lerle eşitlendi.83 Hukuk kurumları anlamına gelmektedir.84 Cumhuriyet döneminde üst-sınıf soylular (patricians) ile alt-sınıf avam (plebeians) farkı çok belirgindi.Gaius alt-sınıfın üst-sınıfa karşı verdiği hukuk mücadelesi sonunda kazandığı eşitlik statüsündensöz etmekte.85 Bir yasa teklifi olan Lex Hortensius. Hortensius adlı bir resmi görevli tarafından sunulduğu içinbu adı almış, İÖ 278’de yasalaşmıştır. Bu yasanın alt-sınıfın (plebeians) zaferinde önemli bir yerivardır.169