Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI GELENEKLERİNİN KAYNAKLARIFakat yetkeye dönecek olursak, bunun belirli çeşitlerini ayrımlamak güçdeğildir – ben, genel konuşmalarımda bu tanımları sık sık yaparım. Önceefendinin köle üstündeki yetkesi; bu yetke, birinci olarak efendinin yararınave ancak ikincil olarak kölenin yararına işler; aslını ararsanız, doğası kölelikolanın doğadan efendisi olan kimseninkinin dışında (kendine özgü) biryararı yoktur. Fakat bu ilişkiyi sürdürmek efendinin yararınadır, onun içinkölenin sağ ve çalışabilir durumda olması gerekir. Sonra, bir adamın karısı,çocukları ve ev halkı üstündeki yetkesi vardır; bu yönetim biçimine “ev yönetimi”diyoruz. Bu, ya o yetkeye uyruk olanların faydası için kullanılır yada her iki yanın ortak faydası için. Bir hekimin ya da bir atletin yetiştiricisinin(antrenörünün) çalışmaları gibi, başka ustalık gerektiren etkenliklerebenzeme yoluyla gördüğümüz gibi, böyle bir yönetim (yetke kullanışı) doğruolarak ve kendi içinde uyrukların faydasınadır, ancak dolaylı (ya da rastlantıyabağlı) olarak kendi yararlarınadır 61 .Üçüncü olarak siyasal yetke gelir: Devlet, yurttaşlar arasında eşitlik vebenzerlik temeline dayandırılmış olunca, bu yurttaşlar kendilerinin sıraylayetkeyi kullanmak, devleti yönetmek (hükümet etmek) hakları olduğunu iddiaederler 62 . Öyleyse, ortak iyiliği amaçlayan bu anayasaların, mutlak adaleteuygun olmakla doğru oldukları açıktır; yalnız yöneticilerin iyiliğini amaçlayanlarsayanlış’tır. Onların hepsi doğru ölçütten (örnekten) sapmalar’dır.Bunlar efendinin yararının en üstün önemi taşıdığı, efendinin köle üstündekiyönetimine benzerler. Fakat devlet, özgür adamların bir birliğidir.Bu ayrımı yaptıktan sonra, şimdi de kaç türlü anayasa bulunduğunu vebunların neler olduğunu inceleyelim. “Doğru” dediğimiz, herkesin iyiliğinisağlamayı amaçlayanlarla başlıyoruz, çünkü bir kere bunlar tanınınca,bunlardan sapan türleri görmek kolay olacaktır. Yukarıda gördüğümüz gibi,gerçekte anayasa ile politeuma aynı şeydir; devletlerde yurttaşlar topluluğuegemen erk olur. Egemenlik ya bir adamın, ya bir azlığın ya da çokluğunelinde bulunacaktır. Bir Kişi, Azlık ya da Çokluk, ortak yararı sağlama amacınıgüderek devleti yönettikleri zaman, bu anayasalar doğru olmak gerekir;61 Elbette; bir yetiştiricinin kendisinin de ara sıra yetiştirdiği takıma katılmasına engel geminin dümeninitutan adam da gemi mürettebatından biridir. Yetiştirici olsun, dümenci olsun, yön verdiklerininiyiliğini sağar, fakat kendileri de onlardan biri olunca, rastlantısal olarak aynı iyiliğikendileri için de elde ederler.62 Bu ilke çok eskidir, ama eskiden doğal ve uygun bir biçimde uygulanıyordu; herkes kamu hizmetindesırası gelince yer almayı kendine ödev biliyor ve görev süresi boyunca, aynı şeyi ileridekendisi için yapacak olan ya da geçmişte yapmış bulunan başkalarının yararlarını gözetiyordu.Fakat bugünlerde kamu hizmet ve görevlerinden sağlanabilecek kazanç çok daha büyüktür, buyüzden adamlar sıralaşmayla yetinmek yerine, hep işbaşında kalmak istiyorlar. Hasta olsalardıda, sağılmaları kendilerine bir devlet görevi bulmalarına bağlı olsaydı, makam avcılıklarında bundanpek daha gayretli olmazlardı.151