Cilt 1 Pdf - Batıya Yön Veren Metinler

BATI’YA YÖN VEREN METİNLERBazıları Plotinus’u yeni bir doktrin ileri sürdüğü gerekçesiyle eleştirir.O da burada, bu kişilere karşı kendini savunur (kşz. VIII, II). O, hipostazlardoktrininin gerçekte sadece Eflâtun’un bir yorumu olduğunu söyler. Onagöre Eflâtun’un Mektuplar’ında (312 e); Timaios’ta (41 d), Devlet’te (509 b)üç hipostazı açıkça buluruz (VIII, 1–6). Parmenides 50 * daha önce düşünceninve varlığın özdeş olduklarını açıklayarak, ikinci hipostazın doğasını, Zekâ’yıkeşfetmişti; fakat onu Bir’le karıştırmıştı ve bu durumu Eflâtun, Parmenides’tedüzeltti; çünkü Plotinus, Parmenides’in ilk üç hipostazını kendi üç hipostazıyla;bir olan Bir’i (137 c) Bir ya da İyi ile; var olan Bir’i (143 a) Zekâ ile; Birve çokluk olan Zekâ’yı (156 a) ruhla (VIII 23–27) özdeşleştirir.Bu bölüm, Yeni-Eflâtunculuk tarihi açısından önemlidir: Bu doktrin ardında,Eflâtun metinlerinin karmaşık bir yorumunu; herkesin kabul edemeyeceğibir yorumu varsayar. Yeni-Eflâtuncular hipostazları eskiden beri biliyorlardı.Buna rağmen, onlar üçlü terimlerin içeriklerini ve bu içeriklerinEflâtun terimlerine uygunluklarını çok farklı biçimde kabul ettiler. ÖrneğinPlotinus, Timaios’un Demiurgos’unu, ona göre Zekâ olan ikinci hipostazlauyuşturur. Açıktır ki, Plotinus (o veya izlediği yorumcu) bu konuda Philebos’adayanır. Plotinus burada, nedenin ve Zekâ’nın özdeşliğini (26 e; 30 c; Timaios28 a’da nedenden söz ediyordu) ve Zekâ ile Demiurgos’un özdeşliğini (Philebos28 c) bulur; öte yandan Demiurgos’un ruhu meydana getirdiğini söyleyenTimaios’a dayanarak Plotinus, bu yorumu doğrulanmış kabul eder. Sonuçta,Plotinus’ta şu uygunluğu buluruz: Eflâtun’da Devlet’in İyi’si, Parmenides’inbir olan Bir’i, Mektuplar’daki her şeyin kralı, Plotinus’un Bir’inin karşılığıdır;Timaios’taki Demiurgos’un, Parmenides’in Bir’inin, Philebos’taki Neden’in veZekâ’nın karşılığı, Plotinus’ta Zekâ’dır; Timaios’taki dünyanın ruhu, Parmenides’tekiBir ve çok, Ruh’a karşılık gelir.Zekâ’yı Demiurgos’a benzeten bu yorumda güçlükler vardır: ÇünküTimaios’ta Demiurgos, “bu evrenin yapıcısıdır ve babasıdır” (28 c); Plotinus’tabu işi ruh yapar: Gerçekte dördüncü Dokuzluk’ta (dördüncü kitap kısımX, 2–3) Demiurgos, Zeus’tur yani ruh hipostazıdır (kşz. kısım X, VIII, 40).Plotinus’taki bu kararsızlık, öğreticidir; söz konusu kararsızlık, Yeni-Eflâtuncuhipostazların Eflâtuncu diyaloglardaki kavramlarla ne kadar az ilişkili olduğunugösterir.IX. kısım, Fizyokratlarda, Anaxagoras’ta, daha beklenmedik biçimdeHerakleitos’ta, hipostazlar teorisinin izlerini ortaya çıkarır: Plotinus,Herakleitos’un düşünülür bir realitenin varlığını kabul etmek zorunda kaldı-50 Buradaki Parmenides, Eflâtun’un Parmenides adlı diyaloğu değil, Elea Okulu’nu kuran filozoftur.(ç.n.)116