Söz gümüşse sükut altındır.Kıpçak <strong>Türkçe</strong>si:Oğuz <strong>Türkçe</strong>si:Osmanlı <strong>Türkçe</strong>si:Makedonya-Kosava <strong>Türkçe</strong>siBaşkurt <strong>Türkçe</strong>si:altın.Bulgaristan <strong>Türkçe</strong>si:Çuvaş <strong>Türkçe</strong>si:Deliorman <strong>Türkçe</strong>si:Gagauz <strong>Türkçe</strong>si:Hakas <strong>Türkçe</strong>si:Kazak <strong>Türkçe</strong>si:Kuzey Azerbaycan <strong>Türkçe</strong>si:Kıbrıs <strong>Türkçe</strong>si:Kırım <strong>Türkçe</strong>si:Karakalpak <strong>Türkçe</strong>si:Karaçay <strong>Türkçe</strong>si:Kırgız <strong>Türkçe</strong>si:Kaşkay <strong>Türkçe</strong>si:Kumuk <strong>Türkçe</strong>si:altın.Nogay <strong>Türkçe</strong>si:Özbek <strong>Türkçe</strong>si:Tatar <strong>Türkçe</strong>si:Türkmen <strong>Türkçe</strong>si:Uygur <strong>Türkçe</strong>si:Yakut <strong>Türkçe</strong>si:Sükut yahşırak sözlemekden.Söylemek gümüş ise, söylememek altundur.Söz gümüş ise sükut altındır.Söz gümüş ise, süküt altındır.Äytkän huziñ kömöş bulha, tik torovoñSöz gümüş ise, sükût altındır.Kalana samah kemel, kalaman ıltan.Konuşmak gümüşse sükut altındıı.Söz gümüşse, susmak altındır.Sös kümüs, çe hıyga sös altın poladır.Az söz altın, köp sös kümis.Danışmak gümüş olsa, danışmamak gızıldır.Söz gümüşse sükut altındır.Söz kümüş, sükünet altındır.Söz gümis, ündemev altın.Söz kümüş, çır altın.Köp söz kömir; az söz, altın.Sakıt olan sagın olur.Söylemek gümüş busa, söylemey turmakAz söz altın, köp söz kümis.Gapni kam sözla, işini köp közla.Süziñ kömiş bulsa, tik toruvıñ altınGeplemezlik-altın, altın sözüñi yaşırma.Köp söz kümüç bolsa, az söz altun.Üle ükse, tılağıyağa üçügey.Özkul ÇOBANOĞLU (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.BERGAMUTTürk <strong>Dil</strong> Kurumu tarafından hazırlanan Büyük <strong>Türkçe</strong> Sözlük’te kökeni Fransızca bergamote,anlamı ise “Turunçgillerden olan bu adlı ağacın kabuklarından esans çıkarılan <strong>ve</strong> reçelyapılan mey<strong>ve</strong>si” biçiminde yer alan bugün ise yaygın olarak çaya farklı bir lezzet katmak üzerekullanılan bergamut sözcüğünün ilginç bir öyküsü vardır. Prof.Dr. Doğan Aksan, bu öyküyüdiller arası sözcük alış<strong>ve</strong>rişi açısından dikkat çekici bulmakta <strong>ve</strong> şöyle anlatmaktadır: “<strong>Türkçe</strong>bey armudu tamlaması İtalyanlarca, İtalyan kent adı Bergama’ya yaklaştırılarak bergamotta biçiminedöndürülmüş, bu sözcük Fransızcaya bergamotte olarak geçtikten sonra yeniden <strong>Türkçe</strong>yedönmüştür. Aynı sözcük İngilizceye bergamot, Almancaya bergamotte biçiminde geçmiş bulunuyor.”26
Kültürümüzü TanıyalımHÜDİL öğrencilerinin halı saha futbol karşılaşmasından.Tepük Futbolun Atası mı?Kâşgarlı Mahmud’un, Divanü Lugati’t-Türk’te tepük sözünü açıklarken <strong>ve</strong>rdiği bilgiler çok ilgiçekicidir. Kurşunun eritilip ağırşak biçiminde dökülmesinden sonra yuvarlak biçimdeki bu nesneninüzeri keçi kılı <strong>ve</strong>ya benzeri yumuşak bir şeyle sarılmaktadır. Kâşgarlı Mahmud’a göre oğlan çocuklarıbu yuvarlak nesneyi ayaklarıyla vurarak, tekmeleyerek bir oyun oynamaktadır. Tepmek “dövmek,vurmak, tekmeleyerek vurmak” anlamındaki fiilden geldiği açık bir biçimde görülen tepük sözününadı olduğu oyun hakkında Kâşgarlı Mahmud ne yazık ki daha fazla bilgi <strong>ve</strong>rmemektedir. Çocuklarınayaklarıyla vurarak oynadığı bu oyun hakkında ayrıntılı bilgimiz bulunmasa da Kâşgarlı Mahmud’un<strong>ve</strong>rdiği bu kısa bilgiden tepük adlı oyunun futbolun ilk biçimi olduğu ileri sürülebilir.Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALINhttp://www.tdkterim.gov.tr/dlt/?kategori=kultur27
Change language