Sayı 1 - Hacettepe Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Öğretimi ...

TÜRKÇEYE BAYRAM HEDİYESİDr. Hüseyin YeniçeriDil Bayramımızın yetmiş yedinci yıldönümünde Türk Dil Kurumu, TürkDili dergisini, söyleşi özel sayısı olarakçıkardı.* Dergi, içeriği, Türkçeninsorunlarına eğilişi ve kamuoyunasunulan uyarı ve önerileriyle tam birbayram hediyesi olmuş. TDK BaşkanıProf. Dr. Şükrü Halûk Akalın, derginin“Sunuş” bölümünde, “Türkçeüzerinde düşünenlere, Türkçe için birşeyler yapılması gerektiğine inananlara,yüreğinde Türkçe sevdasınıyaşatanlara, eserlerinde Türkçekonusuna yer verenlere, dilimizinçeşitli dönemlerini araştıranlara,Türkçenin en güzel örneklerinieserlerinde kullananlara sözü bırakalımistedik…” diyerek özel söyleşisayısında kendileriyle konuşulankişilerin niteliğini açıklıyor. Akalın,söyleşilerin konusunu birkaç sorubelirleyerek sınırlandırdıklarını dasözlerine ekliyor.Kendileriyle söyleşi yapılan kişileresorulan sorulardan ilki “Türkçeninbugünkü durumu, geleceğihakkında görüşleriniz nelerdir?”olmuş. Bu soruya eski Millî EğitimBakanlarımızdan Hasan Celal Güzel’inverdiği karşılığı son derece anlamlıbuldum. Güzel, “Türkçenin kesinlikledünyanın en zengin ve güzel diliolduğunu düşünüyorum.” (203)dedikten sonra dilimizi önceArapçayla, sonra Batı dilleriylekarşılaştırıyor. Arapçayı da “zengin” ve“güzel” sıfatlarıyla niteliyor ve bu dilinkutsallığına değiniyor. Batıdilleriyle karşılaştırıldığında yazı diliolarak Türkçenin eskiliğine dikkat çekiyor:“(…) bundan bin yıl önce Divanü Lügati’t Türk yazıldığında Avrupa’dadoğru dürüst bir dil konuşulmamakta.”diyor. Türkçenin sözlüğü yazılmaaşamasına geldiğinde şu anda dünyanınen yaygın dili olan İngilizcenin dahaoluşmadığını belirtiyor.Hasan Celal Güzel’in üzerinde durduğubir nokta da Türkçenin dünyanın enyaygın dilleri arasında ikinci sıradaolduğudur. Bilindiği gibi konuşaninsan sayısına bakılarak birçokyayında dilimiz beşinci sırada gösterilmektedir.Güzel, Türkçenin “LinguaFranca” özelliğini göz önüne alarakÇince ve Hintçenin yalnızca doğduğubölgede konuşulduğu için yaygın dilolmadıklarını, İspanyolca konuşanlarınsayıca Türkçe konuşanlardan yirmimilyon az olduğunu, bu nedenleTürkçenin İngilizceden sonra doğduğutoprakların dışında konuşulan ikinciyaygın dil olduğunu söylüyor. Aynısoruya verdiği cevapta Prof. Dr. BilalYücel, Türkçenin yayılma alanınınkuzeyden güneye 3000, doğudan batıya7000 km. olduğunu belirtiyor (337).Bu durumda Türkçenin yüz ölçümü 21milyon km² olmaktadır.Güzel, Türkçenin bugünkü durumuüzerinde dururken GenelAğ sözlükçülüğünün başlamasınınTürkçeyi yaşayan bir dil durumunayükselttiğini, şu anda hazırlanmaktaolan BüyükTürkçeSözlük’ünheyecanverici boyuttaolduğunuda belirtiyor:“Banasöylendiğinegöre beş yüzbin kelimelikbirsözlükolacak.” (206).Talat Sait Halman ise Akalın’dan aldığıbilgiye göre, “İnternette 600.000 kelimelikbir büyük Türkçesözlük hazırladık.” demiş.Öğrendiğimize göre 580.000 sözcükkapsayacak bu sözlük baskıyahazırlanmaktadır.Kendileriyle söyleşi yapılan bilimadamlarına yöneltilen ikinci soruşöyle: “Türkçenin bilim dili olmasıiçin neler yapılması gerekir? Bununiçin TDK ve üniversitelerin rolü neolabilir?” Bu soruya en çarpıcı cevabıProf. Dr. Bilal Yücel veriyor: “Türkçezaten bilim dili; üstelik başka pekçok dile nasip olmayan üstünlükle,dünyadaki en eski bilim dillerindenbiri. Elimizdeki hacimli en eskimetinlerimiz olan Köktürk Yazıtları’nabakalım. Onlar, okullarında eğitimöğretimveren bir milletin edebiyatve tarih bilimi alanlarına özgü edebîve bilimsel anıtlarıdır.” (343) Bilimdilimizin genel sorununun terimbirliğini sağlayamamak olduğunuifade eden Yücel, TDK’nin ürettiği250.000’in üzerindeki terimle üstüneÖnerdiklerimizdüşeni yaptığını, sorunun, üretilenTürkçe terimleri yeterli bulmayarakkullanmayan öğretim üyelerindenkaynaklandığını vurguluyor.Söyleşilerde yöneltilen üçüncüsoru ise “Yabancı dille öğretiminyapılması Türkçeyi nasıl etkiliyorve yabancı sözcüklerin dilimizdeartan bir şekilde yer almasını nasıldeğerlendiriyorsunuz?” şeklindedir.Hasan Pulur, “Yabancı dille eğitim,bence Türkçeyi öldürür.” diyor. HasanCelal Güzel, “Yabancı dille eğitim sonderece büyükzararlara sebep oluyor.” demektedir.Nurettin Demir, “Eğitim gibi çokönemli bir alanda Türkiye’nin kendiana dilini geri plana itmesi gariptir.”değerlendirmesini yapıyor. En isabetlideğerlendirme ise Sümer Ezgü’den:“Yabancı terimlerin günlük yaşamdakullanımı tabii ki artıyor. Bunun içinfarkındalığı artırmak lazım. Gençliğineğitildikleri dille, konuştukları dilinfarkındalığını artırmak. Çünkü zamanlayabancı terimlere kulağımız alışıyor.Ve günlük yaşamda yerini alıyor. Dilsevgisini hissetmek öz Türkçe terimlerintınısını, titreşimini hissetmek vebunun mutluluğunu yaşamak öz dili deyaşatır.”Yabancı sözcüklerin dilimizde artan birşekilde kullanılmasını ise Ezgü şöyledeğerlendiriyor:“Dünyayla iletişim için yabancı dilingereğine inanıyorum. Ancak doğumgününü “İyi ki doğdun!” yerine“Happy birth day!” diye kutlamayı daanlamıyorum. “Arabada bebek var!”uyarısını, “Baby on board!” olarakyazmayı algılayamıyorum. Türkiye’deyaşayan sıradan bir vatandaşın, “Benarabada bebek olduğunu neredenbileyim? İngilizce yazmış.” diyesavunma hakkı doğmaz mı? Çünkü buönemli uyarının İngiltere’de Türkçeyazılması gibi komik bir durum!Galiba kendimizi değersiz görüyoruzve yabancı terimlerle bilinçaltımızıtamir ediyoruz. Bu aşağılık duygusundansıyrılmalıyız.” (376)Türkçeye hizmet böyle olur! Türkçeninsorunlarını ortaya koymak böyle olur!Bir söyleşi demeti olan Türk Dilidergisinin Eylül sayısı, can damarımızTürkçeye can suyu katacak yetkinlikte.Dil Bayramı yıldönümünde en güzelhediye! TDK’yi kutluyorum!23