--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

iç mekânda seramik buluntuları vardır. Kuzeybatıda yerdeki büyük bir lento üzerinde
ise yıldırım demeti ve haç motifine yer verilmiştir.
Kilisenin çevresinde de lâhitler bulunmaktadır. Bunlardan biri kilisenin kuzeydoğusundadır.
Kırık kapağı yerde olup gövde üzerinde bir altar ve tabula ansata yer alır.
Bir diğeri kilisenin doğusundadır ve bir platform üzerindedir.
Do¤u Kilisesi
Sömek Köyü’nün yaklaşık 2 km. güneydoğusunda büyük bir yerleşim yer alır.
Burada profilli söve ve lentolarıyla ev, sarnıç, işlik kalıntıları ve khamasoroi bulunmaktadır
(Resim: 8).
Kilise ise yerleşimin güneyindedir. Dörtgen blok taşlardan yapılmış bir koridorun
batı ve güney cephesinde birer kapı açıklığı bulunur (Çizim: 4). Koridorun, bir kısmı yıkılmış
doğu duvarı, bir süre sonra kuzey yönde devam eder. Bu duvarın büyük bir bölümü
yok olmuştur. Kilisenin büyük bir bölümü tahrip olduğu için, şu andaki durumu, rölövesinin
çıkarılmasını zorlaştırır. Yapının batı ve güney cephesindeki duvar izleri ve
doğu cephedeki apsis kavsine ait iz günümüze ulaşmıştır. Naosa girişi sağlayan ana
kapı lentosunun bir bölümü yoktur. Söveleri profilli kapının hemen sağında bir niş yer
alır (Resim: 9) 10. Güney cephede kareye yakın dörtgen bir mekâna ait birkaç sıra duvar
örgüsü görülür. Duvar örgüsünü oluşturan doğu cephedeki blok taşlardan birinin
üzerine iki adet haç motifi kazınmıştır. Bu mekân kiliseye göre daha alçak seviyededir.
Kilisenin iç düzeni, içindeki dolgu malzeme nedeniyle anlaşılamamaktadır.
De¤erlendirme
a) Bat› Kilisesi
Sömek Batı Kilisesi’nde oldukça büyük dörtgen devşirme blok taşlar, bunların
yetmediği yerlerde ise yine düzgün kesme taş kullanılmıştır. Genel olarak bu tür iri dörtgen
blok taşlarla oluşturulan tek kabuklu ve harçsız izodom duvar tekniği ile Kilikia bölgesinde
İ.Ö. 1. yüzyıl-İ.S. 72 yılları arasında kuleler ve kaleler başta olmak üzere çok
sayıda yapı inşa edilmiştir 11. Hellenistik ve Roma dönemlerindeki bu harçsız izodom
duvar örgüsü bölgede Erken Hıristiyan Döneminde de kullanılmaya devam etmiştir 12.
Kilisenin kuzey, güney ve batı cephesi oldukça tahrip olan nartheksinin, batı cephede
nasıl bir açıklığa sahip olduğu belli değildir. Bölge kiliseleri bu cephede sayıları
bir ile üç arasında değişen kapı veya tribelon adı verilen üç kemerli bir açıklığa sahiptir
13. Şu andaki görünümüyle Sömek Batı Kilisesi nartheksinin batı cephesinde tek kapı
açıklığı olduğu söylenebilir (Çizim: 5). Nartheks doğu duvarında diğerlerine göre daha
büyük ve profilli ana kapı açıklığı ve onun kuzey ve güneyindeki daha küçük kapı
açıklıkları aracılığıyla naosa giriliyordu. Kilisenin nartheks doğu duvarında dikkati çeken
bir özellik ana girişin sağındaki (kuzeyindeki) niştir. Aynı niş, yine aynı yönde Doğu
Kilisesi nartheksinde de yer alır. Bu tarz nişler Kilikia bölgesinde Akören II’de Kutsal
Haç Kilisesi’nde (I. Bazilika, 525) (ana girişin solunda), Adrassos (Balabolu) Nekropol’ü
içindeki 9 Numaralı Kilise’de (ana girişin solunda), Yanıkhan, Kuzey Kilise (ana
girişin sağında) ve Işıkkale’deki kilisede (ana girişin solunda) de görülür 14. Bu tür nişlerin
içinde kutsanmış su olduğu kabul edilir.
10 E: 56 cm., B: 48 cm., D: 25 cm.
11 S. Durugönül, Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien. Eine Untersuchung zu den archäologischen Hinterlassenschaften
im Olbischen Territorium, Band 28, 1998, 130. Taf. 26,4. 33,1-2. 37,1-2. 38,1-2. 40, 1-3. 41, 1-3. 50, 1-
2. 54,1.
12 Hild-Hellenkemper 1990, a.g.e., anılan teknikte yapılan kiliseler, Cambazlı (Taf. 150), Takkadın (Taf. 370) kiliseleri, Tapureli’ndeki
üç kilise (Taf. 372-375) ve Alahan Manastırı Doğu Kilisesi’dir.
13 Hill 1996, a.g.e., nartheks batı cephesinde kapı açıklığı ya da açıklıklarına sahip olan kiliseler Fig. 14. 19. 26-27. 29-
30. 35. 47. 51. 55. 60. Nartheks batı cephesinde tribelonu olan kiliseler Fig. 17-18. 24. 36. 44. 56. 59.
14 Akören için bkz. H. Hellenkemper, "Early Churche Architecture in Southern Asia Minor", Churches Built in Ancient Times.
Recent Atudies in Early Christian Archaeology, 1994, 213 vd. Fig. 18; Hild-Hellenkemper 1990, a.g.e., 168-169,
87