--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

I. grup sikkelerinin arka yüzünde, kral unvanı görülmez, sadece, PTOLEM şeklinde
kralın ismi yazmaktadır. II. ve III. grup sikkelerde ise, BASILEVS PTOLEMAIOU
= Kral Ptolemaios yazısı kısaltma olarak yazılmıştır.
PTOLEMAIOS KERAVNOS DEF‹NES‹ S‹KKELER‹
I. Grup: Bu grup sikkelerin ön yüzünde, Poseidon’un tainialı (saçları kaplayan ip
örgü başlık) ve defne taçlı başı betimlenmiştir. Arka yüzde ise, balık avlamaya yarayan
yıba (trident) ve PTOLEM yazısı okunmaktadır. Definede bu grup sikkelerden 2 adet
(Resim: 1, 2) bulunmaktadır 11.
II. Grup: Bu gruptaki sikkelerin ön yüzünde Apollo’nun defne taçlı başı ve arka
yüzünde ise, bereket boynuzu ile BAS. PTO. yazıtı bulunur. Bu grup sikkeler definede
2 adet (Resim: 3, 4) ile temsil edilmektedir 12.
III. Grup: Bu gruptaki sikkeler 126 adet ile definenin en büyük grubunu oluşturmaktadır.
Bu grup sikkelerin ön yüzünde, Demeter’in türbanlı başı sağa, ve arka yüzde,
yıldırım demeti üzerinde kanatları kapalı kartal sola bakmakta, BASIL. PTO. yazıtı
(Resim: 5-8) okunmaktadır 13. Bu gruptaki sikkelerin arka yüzündeki yazı lejandı belli
bir standart, yani aynılık göstermez (bazı sikkelerde kısaltma olarak verilmiş olan isim
ve unvanın harflerinde azlık ve çokluk görülmektedir). Yine bu grubun arka yüz tasvirlerinde
kalıp farklılıkları vardır. Bazı sikkelerde kartal yıldırım demeti üzerindedir 14, bazılarında
ise, yıldırım demeti görülmez 15 (Resim: 8).
Biz definedeki sikkeler üzerinde adı yazılmış olan kralın Mısır Kralı I. Ptolemaios
Soter’in (M.Ö. 305-283) büyük oğlu ve kısa bir süre (M.Ö. 279-278 ?) Makedonya-
Trakya krallığı yapmış olan Ptolemaios Keravnos olduğunu düşünmekteyiz 16. Bu nedenle
bu cesur ve bahtsız kralın hayatından aşağıda kısaca söz etmek istiyoruz. Ayrıca
define sikkelerinin büyük grubunu (126) oluşturan Demeter portresinin çoğu zaman
(başlangıçta bizde öyle düşündük) II. Arsinoe ile karıştırıldığı görüldüğünden, Lysimachus’un
karısı, Keravnos’un üvey kızkardeşi ve daha sonra karısı olan bu önemli kraliçenin
hayatından da kısaca burada bahsetmenin gereğine inanıyoruz.
PTOLEMA‹OS KERAVNOS
Büyük İskender’in ölümünden sonra halefleri arasında paylaşılmış olan büyük
Makedonya Krallığı’nın, Kuzey Afrika’daki topraklarının Mısır bölümünde kendi adını
taşıyan hanedanlığı kurmuş olan I. Ptolemaios Soter’in büyük oğludur. Soyadı şimşek
anlamına gelen Ptolemaios Keravnos, M.Ö. 320 yılında Mısır’da doğmuştur. I. Ptolemaios’un
ilk karısı Eurydike’den olan birinci erkek çocuğudur. I. Ptolemaios, M.Ö. 285
yılında veliaht olan Keravnos’u mirasından mahrum bırakarak, ikinci evliliğini yapmış
olduğu I. Berenike’nin ikinci oğlunu, II. Ptolemaios Philadelphos adıyla tahta ortak etmiştir.
I. Ptolemaios’un M.Ö. 285 yılındaki ölümünden sonra da, II. Ptolemaios Philadelphos
(M.Ö. 285-246) Mısır hanedanlığının ikinci kralı olarak hüküm sürmüştür 17.
Keravnos ise, I. Ptolemaios’un büyük oğlu olmasına ve cesareti ile ünlü olmasına karşılık
üvey annesi I. Berenike’nin entrikaları sonucunda mirastan ve tahttan yoksun bırakılınca
Trakya Kralı Lysimachos’un yanına sığınmıştır. Keravnos çok cesur ve atak
bir kişiliğe sahip olduğundan savaşlarda Lysimachus’a çok yararlı olmuştur 18. Büyük
11 Bkz. Kat. No. 1-2
12 Bkz. Kat. No. 3-4
13 Bkz. Kat. No. 5-61
14 Bkz. Kat. No. 5-16
15 Bkz. Kat. No. 17-61.
16 RE, cilt. 23, s. 1598-99
17 Smith 1858, s. 627
18 RE, cilt. 23, s. 1598-99
327