--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

dıştan yarı yüksekliğe kadar dağın yamacına yaslandırılmış ve toprak seviyesi üzerinde
yuvarlak bir mazgal pencere açılmıştır. Apsisin her iki yanında duvar içerisine iki niş
yerleştirilmiştir. Moloz taş malzemeden inşa edilen kilisede sıradan bir taş işçiliği izlenmektedir.
Sadece üst örtüyü taşıyan takviye kemerleri kesme taştan yapılmıştır. Üç
pencere ile dışa açılan kilisenin duvar köşelerinde kemer konsolları bulunmaktadır. İçeride
sıva izlerine de rastlanmamıştır 19. yüzyıl özellikleri yansıtmaktadır.
Kopuz Köyü Çeflmesi I: Kopuz Köyü içerisinde mevcut durumu itibari ile tarihî
kıymeti olmayan bir çeşmedir. 1.52 m. yüksekliğindeki çeşmenin yerinde eski bir çeşme
olduğu ve onun taşlarının da kısmen kullanılarak bu yeni çeşmenin inşa edildiği,
köy halkı tarafından ifade edilmiştir. Köy çeşmesi olduğu için ön kısmına, hayvanların
da su içebilmesi için uzun bir kurun yapılmıştır.
Kopuz Köyü Çeflmesi II: Kopuz Köyü içerisindeki ikinci çeşme de 1.90 m. genişliğinde,
90 m. yüksekliğinde sivri kemerli, tek lüleli tarihî bir çeşmedir. Çeşme kemeri
içerisinde küçük bir tas nişine yer verilmiştir, ancak üzerinde herhangi bir yazıt yoktur.
Çeşmenin üzerine sonradan bir müdahale yapılarak beton tabliye ile kapatılmış, ayrıca
önüne bir de hayvanların su içebilmesi için uzun bir kurun yapılmıştır.
Kopuz Köyü Köprüsü I: Kopuz Köyü’nün güneyinde Cizere Deresi üzerine kurulmuştur.
Büyük ölçüde sağlam ve hâlen kullanılmakta olan bir köprüdür.18.00 m. uzunluğunda,
4.50 m. yüksekliğe sahip ve 3.85 m. genişliğinde yuvarlak kemerli, tek gözlü bir
köprüdür. Köprü kemeri düzgün kesme taş, diğer yerler moloz taş malzeme ile yapılmıştır.
Kopuz Köyü Köprüsü II: Kopuz Köyü’nün güneyinde, Cizere Deresi üzerine kurulmuş,
sağlam durumda, günümüzde de kullanılan bir köprüdür. Köyün kuzeybatısında
yer alan ikinci köprü 9.70 m. uzunluğunda, 2.50 m. genişliğinde, 2.90 m. yüksekliğinde,
yuvarlak kemerli olup her iki yanı kayalık alan üzerine oturtulmuştur. Köprü kemeri
kesme taşlarla örülmüş, diğer yerlerde moloz taş malzeme kullanılmıştır.
Kopuz Köyü Köprüsü III: Kopuz Köyü’nün güneyinde, Cizere Deresi üzerine kurulmuştur.
Köyün güneyinde bulunan üçüncü köprü 18.00 m. uzunluğunda, 2.85 m. genişliğinde,
5.00 m. yüksekliğinde, yuvarlak kemerli ve tek gözlü olup hâlâ kullanılmaktadır.
Kopuz Köyü’ndeki diğer iki köprüden daha yüksektir. Köprü kemeri düzgün kesme
taş, diğer yerler moloz taş malzeme ile yapılmıştır.
fi‹RAN
Gümüşhane’nin güneybatısında bulunan Şiran’ın kuzeydoğusunda Gümüşhane
Dağları, güneyinde Otlukbeli Dağları ve Kelkit Çayı yer almaktadır. Bölge Gümüşhane’yi
coğrafik ve kültürel olarak ikiye bölen Harşit Çayı’nın kuzeyine göre daha düzlüktür.
Dolayısıyla Harşit Çayı’nın kuzeyine göre daha farklı bir tarihsel yapılanma karşımıza
çıkmaktadır. 2002 ve 2003 yıllarında Gümüşhane Merkez ve Torul ilçelerinde
yaptığımız incelemelerde bu alanın prehistoryasını ve eskiçağını tanımlamayı sağlayacak
verilere karşılaşılmazken Şiran tarihsel ve arkeolojik veriler açısından oldukça geniş
bir zenginlik sunmaktadır 19. Bölgedeki çalışmalarımızı Şiran’ın 23 km. batısında yer
alan Araköy’de yoğunlaştırdık. Burada bir höyük, bir kaya mezarı, sunu çukurları ve
açık hava tapınma alanı olarak nitelendirilebilecek kaya nişleri tespit edilmiştir.
Araköy/Könger Kaya Mezar›: Ara Köyü’n batısında, Cevizlibağ veya Kayalık
mevkiinde bulunan kaya mezarı 20, kayalık alanın kuzey cephesi düzleştirilerek cephe
ortasına yerleştirilmiştir 21 (Resim: 8). Zeminden 0.60 m. yüksekliktedir. İç mekân 2x2
m. ölçülerinde kare plândadır. Zemin de 0.40 m. derinliğinde alçalmıştır (Çizim: 2). Mezar
içerisinde bulunan nişler murçla kırılmıştır. Bu kaya mezarının hemen doğusunda
19 Bölgede ilk araştırmaları yapan K. Kökten, Telme ve Karaköy çevresinde höyüklerin bulunduğunu belirtmekle beraber
bunlar hakkında bilgi vermemektedir, "Orta, Doğu ve Kuzey Anadolu’da Yapılan Tarih Öncesi Araştırmaları", Belleten,
VIII/29-32 (1944), 677-678.
20 Doğu Anadolu’da en erken örneklerine Urartu’da rastladığımız kaya mezarları Bizans Dönemine kadar kullanılmıştır.
Tanımladığımız kaya mezarının tarihlendirilmesinde bizlere fikir veren Prof. Dr. M. Özsait, Prof. Dr. Oktay Belli, Prof. Dr.
Nevzat Çevik, Doç. Dr. Mehmet Karaosmanoğlu ve Doç. Dr. Kemalettin Köroğlu’na sonsuz şükranlarımızı sunuyoruz.
21 Samsun ve Amasya’da Roma Dönemine tarihlendirilen benzer mezarlar için bkz., M. Özsait, "2002 Yılı Samsun-Amasya
Araştırmalarının İlk Sonuçları", 21.AST/2 (26-31 Mayıs 2003 Ankara), Ankara, 2004, 275, 282 Res.7, 283 Res.10.
293