--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Köylülerin zamanında çuval çuval pişmiş toprak figürin taşıdıklarını iddia ettikleri
Gavurağılları’na, Armutlutarla’dan dik bir yamaçtan inilerek ulaşılmaktadır. Yamaçta
yol ve mimarî kalıntılarına rastlanmıştır. Sözü edilen mevkide pek fazla bir buluntu görülmemektedir.
İ.Ö. 4. yüzyıldan Klazomenai ve Olynthos’tan tanıdığımız buğday öğütme
taşı, mezar steli kaidesi ve siyah firnisli bir Attika kantharos parçası buluntular arasındandır.
Çevrede bir antik yolun izleri tespit edilmiştir. Daha güneyde, küçük bir düzlük
üzerinde, küçük bir yerleşim izine rastlanmıştır. Çevrede bulunan Bizans Dönemi
seramik parçaları olasılıkla yerleşime aittir. Burası ilk bakışta bir çiftlik izlenimi vermektedir.
Haykıran’dan Görece’ye doğru giderken yolun solunda kalan Kevserkayaları,
adının çağrıştırdığının tersine aslında düz bir tarlalık alandır. Tarlada görülen yoğun seramik
buluntular, burada intensiv bir yüzey araştırmasını gerekli kılmıştır. Böylece tarlaları
numaralandırarak beşer metre aralıklarla taradık. Tarlalardan yoğun olarak İ.S.
2.-6. yüzyıla ait Roma seramikleri ele geçirilmiştir. Sadece içlerinden B1 kotu verilen
tarla, yoğun olarak Orta Tunç Çağı’na ait buluntu vererek bir sürpriz yapmıştır. Burası
olasılıkla sık sürülerek eritilmiş küçük bir höyüktür. Kevserkayalıkları’nda ayrıca ana
kayaya oyularak yapılmış bir şarap presi yatağı bulunmaktadır (Resim: 13).
Aristides’in İ.S. 167’te yaptığı yolculuğun rotası, Larisa ve Neontheikhos’un yerlerinin
saptanması açısından önem taşımaktadır. Bu bakımdan bazı bilim adamları bu
konuya eğilmiş ve Aristides’in, Hermos’un neresinden geçtiği konusunun üzerinde durmuşlardır
19. Bu noktada biz, dikkatimizi Emiralem Regülatör mevkiine yoğunlaştırdık.
Burası Hermos’un en dar olduğu yerdir ve kıyının iki yanında bir köprü ayaklarına temel
teşkil edebilecek gibi, karşılıklı büyük kayalar bulunmaktadır (Resim: 14). Bu kayalardan
bazılarının üzerinde oygu izleri bulunmaktadır. Kıyının iki tarafında da çok
aşınmış Roma seramiklerine rastlanmıştır.
Palamut Tepe üzerinde bir oda mezar kayıt altına alınmıştır. Bu mezar ana kayaya
oyulmuş 3 kişilik bir mezardır. Mezarın üstünde de bir sarkophagos kapağı büyüklüğünde
bir kapak yerinin bulunması, Aiolis’te ölü gelenekleri açısından ilgi çekicidir.
Büyük olasıkla ölü tavandan indiriliyor; sonra tavan, kaba işlenmiş kapakla kapatılıyor
ve belki de marn ile sıvanıyor, sonra kapağın doğal koşullarda kaya ile farkının anlaşılamaz
hale gelmesi sağlanıyordu. Bu durumda küçük giriş kapısı fazla işlevsel değildi;
ölülerin defni sırasında insanlarının girip çıkması, daha sonra da içeri dolan yağmur
sularının dışarıya akıtılması için yapılıyordu. Kayanın yanında açılan bir niş belki
ölü eşyaları ya da küçük bir mezar taşı için düşünülmüş olsa gerektir.
R. Meriç tarafından keşfedilen 20 ve E. Doğer tarafından tanınan 21 Palaudis kentinin
nekropolisi bugüne dek incelenmemiş olarak kaldığından, bu mevkinin dokümantasyon
çalışmalarına giriştik. Genellikle yamaçların kullanıldığı nekropoliste Palamuttepe’dekinin
benzeri kaya oda mezarlar ve ana kayaya oyulmuş lâhit mezarlarla karşılaştık.
Bu mezarlardan bir tanesinin üzerinde Bizans Dönemine ait olabilecek e-f-x
harfleri okunmaktadır, ancak bunlar lâhit kapağının kapatması gerektiği yerde oldukları
için, bu işaretlerin mezar soyuldukdan sonra kazındıkları düşünülebilir.
Son olarak kuzeyde İbrim Şelalesi denilen alan gezilmiştir. İbrim Deresi’nin şelale
olarak döküldüğü boğazın iki yamacından doğudakinde yerleşim izleri bulunmaktadır.
Bu yerleşimin tam olarak ne olduğu yoruma açıksa da, bulunduğu mevki son derece
stratejiktir. Bu nedenle askerî işlevi olması olasıdır. İki tarafının keskin uçurumlara
açık olması başka bir yerleşim türünü düşünmeyi güçleştirmektedir.
19 G. Bean, Aegean Turkey, 71vd.; Menemen, 335.
20 R. Meriç, 3. Araflt›rma Sonuçlar› Toplant›s› (1986), 200.
21 E. Doğer, Arkeoloji Dergisi 3, 1995, 67vd.
262