--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

3). Duvar, göletin eğimli olan kuzey kesimini kapatmaktadır. İçinde su bulunmayan gölet
de, Yukarı Korhan Göleti ile birlikte çok uzun bir süreden beri kullanılmamaktadır 5.
Gölette biriktirilen sular, Yukarı Korhan Göleti’nden bir kanal aracılığı ile getirilmektedir.
Buna karşın göletin içi yine kalın bir toprak tabakası ile doludur. Tıpkı Yukarı
Korhan Göleti gibi, bu göletin içindeki toprak tabakası da en azından birkaç kez temizlenerek
duvar üzerine yığılmıştır. Bu yüzden duvarların yüksekliği ve genişliği değişmiştir.
Duvarların yapımında kullanılan taşlar, yine yakın çevrede zengin olarak bulunan
andezit yataklarından elde edilmiştir. Taşların dış yüzlerinin kabaca düzeltildikleri
görülmektedir. Göletin savağı kuzey kısımda yer almaktadır, ancak savağın özgün biçimi
bozulmuştur. Buradan kuzey yönüne doğru akıtılan sular, arazide fazla derin olmayan
bir vadi açmıştır. Büyük bir değere sahip olan gölet suları, kuzeyde ve aşağıda
geniş alanlarda yapılan tarımın su gereksinmesini karşılamaktadır. Bu göletin de tıpkı
Yukarı Korhan Göleti ve Kalesi gibi M.Ö. 7. yüzyılın sonlarına doğru yapıldığı anlaşılmaktadır.
‹SABEY GÖLET‹
İsabey Göleti, Aşağı Korhan Göleti’nin yaklaşık 2 km. batısında yer almaktadır
(Çizim: 1). Deniz seviyesinden 1810 m. yüksekliğindeki gölet, kabaca daire biçimlidir.
Gölette biriktirilen sular, güneydeki yüksek tepelerden gelen kar, yağmur ve sel sularından
oluşmaktadır. Ortalama 95 m. çapında olan göletin duvarı, kuzeydoğu kesimini
kapatmaktadır. Göletin duvarı ortalama 3.5 m. genişliğindeyse de, iç kısımdaki yüksekliği
fazladır. İlginçtir ki, göletin savak kısmı duvar örülerek kapatılmıştır (Çizim: 4). Bu
yüzden çok uzun bir süreden beri kullanılmayan gölette, su bulunmamaktadır. Eskiden
kuzey yönüne doğru akıtılan sular, tarım alanlarının su gereksinmesini karşılamaktadır.
İsabey Göleti’nin de tıpkı Yukarı ve Aşağı Korhan göletleri gibi M.Ö. 7. yüzyılın sonlarında
yapıldığı anlaşılmaktadır 6.
TEPER‹Z GÖLET‹
Teperiz Göleti, Doğubayazıt’ın yaklaşık 20 km. güneyinde ve aynı adı taşıyan
Teperiz (yeni Çetenli) Köyü’nün kuzey eteğinde yer almaktadır. Van-Doğubayazıt karayolunun
2 km. güneydoğusunda bulunan Teperiz Köyü ve Göleti’nin deniz seviyesinden
yüksekliği 1900 m. kadardır (Çizim: 5). Göletin doğusunda fazla yüksek olmayan
basık tepeler bulunurken, açık ve eğimli olan kuzey kesimi ise duvar ile çevrelenmiştir.
Fazla büyük olmayan gölet içinde çok az su bulunmaktadır. Bu yüzden göletin doğusu
ve yakın çevresi günümüzde tarla olarak kullanılmaktadır (Resim: 1, 2).
Göletin kuzeybatısını yarım ay biçiminde kapatan duvar, yaklaşık 95 m. uzunluğundadır
(Çizim: 6). Duvarın birçok kez onarım gördüğü anlaşılmaktadır. Gölette biriken
toprağın temizlenerek duvar üzerine yığılması sonucunda, hem duvarın genişliği,
hem de yüksekliği değişmiştir. Gölette biriktirilen sular, Teperiz Kalesi’nin kuzey eteğinden
geçen Değirmen Deresi’nden alınan bir kanal ile sağlanmıştır. Teperiz Kalesi’nin
en ilginç özelliği, kuzey eteğinden birçok kaynağın çıkmış olmasıdır. Öyle ki, andezitten
oluşan kayalığın birçok yerinden, çok güçlü kaynak suları fışkırmaktadır. Kayalığı
parçalayarak fışkıran kaynak suları bu haliyle, Urartu Krallığı’nın başkentliğini yapan
Van Kalesi kayalığının batı ve özellikle güneybatısındaki kaynak sularına benzemektedir.
Bilindiği gibi Van Kalesi’ndeki bu güçlü kaynaklar, “Horhor Kroniği” olarak Kral I. Argişti
mezar yazıtına da adını vermiştir.
Göletin orijinal savağı bozulduğu için, yeni savak betondan yapılmıştır. Kuzeydoğu
yönüne doğru akıtılan sular, özellikle arazide derin bir vadi açan ve bu yüzden su-
5 O. Belli, "Doğubayazıt Bölgesi’nde Keşfedilen Urartu Sulama Tesislerine Toplu Bakış", Güneflin Do¤du¤u Yer: Do¤ubayaz›t
Sempozyumu, (ed. O. Belli), İstanbul 2004, 114 vd.
6 O. Belli, "Doğubayazıt Bölgesi’nde Keşfedilen Urartu Sulama Tesislerine Toplu Bakış", Güneflin Do¤du¤u Yer: Do¤ubayaz›t
Sempozyumu, (ed. O. Belli), İstanbul 2004, 115.
206