--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

İsa” kabartması vardır. Yüzü çok tahrip olmuştur ve başı sağ omuzundan sarkan bir
koç taşımaktadır (Resim: 12). Koç figürü de İsa’nın yüzü gibi çok tahrip olmuştur. Yerden
çok yüksekte olduğundan ölçüleri alınamamıştır 13. Bu “İyi Çoban İsa” kabartması
bu haliyle 6. yüzyıl başına tarihlendirilebilir.
Çapa T›p Fakültesi’nde bulunan lâhit: 2003 yılı çalışmalarında bulunan en güzel
parçalardan biridir (Resim: 13). 2 m. boyunda, 0,69 m. eninde, h: 0,47 ölçülerindedir.
Ek binaların inşaatı sırasında tesadüfen bulunmuştur, beyaz mermeden yapılmış olup
içi antropoiddir. Her bir yüzünde gayet sade olarak yapılmış haçlar bulunur. İnşaat sırasında
bulunmuş olduğunda ters olarak bir kenara atılmış vaziyettedir. İstanbul Arkeoloji
Müzeleri Müdürlüğü durumdan haberdar edilmiştir. Orta Bizans Dönemine ait olan
bu lâhit 9. veya 10. yüzyıllara tarihlendirilmelidir 14.
M‹MARÎ BULUNTULAR: 2003 yılı mimarî buluntuları içerisinde 2 tanesi, diğerlerine
nazaran daha önemlidir. Bunlardan bir tanesi Langa Limanı duvarları ile SSK İstanbul
Hastahanesi’nin bahçesindeki tonozlu kalıntıdır.
Antik İstanbul’un en önemli limanlarından biri olan Langa veya Vlanga Limanı,
Yenikapı’nın hemen batısında, Davut Paşa’nın güneyinde, aynı adlı semtte yer almaktadır
15. İmparator Büyük Konstantinos devrinde onunla beraber İstanbul’a gelen Eleutherius
isimli biri tarafından yapılmıştır. İçine bu günkü adı Bayrampaşa Deresi olan
Lykos Deresi akıyordu. Bu liman iki kısımdan meydana gelmiştir. Bizanslılar zamanında
ön tarafına buğday ambarları yapılmıştı. Lykos Deresi burasını doldurduğundan
Son Bizans Döneminde liman kullanılamaz hale gelmişti 16. Lykos Deresi’nin bu alüvyon
yığıntısı üzerinde, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin yaptığı kazılar neticesinde, bu limanın
bazı kalıntıları ortaya çıkarılmıştır ve müze elemanları çalışmalarına devam etmektedirler.
Burada esas önemli olan yaklaşık 1,5 km. uzunluğundaki liman duvarıdır.
Bu duvarın geçtiği güzergâh bazı haritalarda yer alsa da tam olarak çalışılmış bir duvar
değildir (Resim: 14). Yanlızca 66 No.lu kule diye adlandırılan kulesini Albrecht Berger
görmüş ve Langa’yı anlatan makalesinde bir fotoğrafını yayınlamıştır 17. Her nekadar
bu limanın varlığından 5. yüzyıldan itibaren haberdar olsak da, bugün ayakta duran
bazı yerleri kısmen yok olan duvar Orta Bizans (842-1204) Döneminde yeniden yapılmış
olmalıdır. Bu husus bugün hâlâ görülebilen gizli tuğla tekniğinden bellidir 18.
Mimarî buluntular içerisinde ikinci derece öneme sahip olan SSK İstanbul Hastahanesi’nin
bahçesindeki tonozlu kalıntıdır (Resim: 15). Bu tonozun kemer aralığı 1
m., kemer yüksekliği 0,80 m.dir. Tonoz içeriye doğru yaklaşık 3,40 m. devam etmekte
olup tuğla kalınlığı 0,03 m. olarak ölçülmüştür. Bu tonozlu kalıntının bulunduğu yer
önemlidir. Burası, eski adı İsa Kapısı olan Ese Kapı’ya çok yakındır ve burası da İstanbul’un
Büyük Konstantinos zamanında yapılan surunun geçtiği güzergâhtır. İsa Kapısı’na
ait bir kapının yıkıldığı, Osmanlı kayıtlarında yazılıdır 19. Bu kapı herhalde Konstantinos
surlarının kapılarından biri olmalıydı. 1998 yılında SSK İstanbul Hastahane-
13 Erken Hıristiyan sanatında “İyi Çoban İsa” tasvirleri için bkz. H. Leclercq, ‘Pasteur(Bon)’ Dictionnaire D’archaeologie
Chretienne et De Liturgie c.13/ll (1938) s.2272-2390. İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndeki serbest plâstik “İyi Çoban İsa”
heykelleri için bkz. J. Kollwitz, ‘Die Statue des Guten Hirten im seminar für christliche Archaologie’ Kunsweke aus
dem Besitzder Albert-Ludwigs-Universtad Freiburg, Berlin (1957) 7-11.
14 Orta Bizans Dönemi lâhitleri için bkz. O. Feld, ‘Mittelbyzantinische Sarkophage’ Romische Quartalschrift 65 Heft 3-4
(1970) s.158-184. İçi antropoid Bizans lâhitleri için bkz. Y. Ötüken, a.g.e., s.124-125 Lev 20 ve ayrıca lev. 19/4.
15 İ. Ortaylı ‘Langa’ Dünden Bugüne ‹stanbul Ansiklopedisi 5 (1994) s.195-196.
16 A. V. Millingen, Byzantine Constantinople. The Walls of the City and Adjoining Historical Sites. London (1889) s. 302;
F. Dirimtekin, Fetihten Önce Marmara Surlar› İstanbul (1953) s.59-60; R. Janin, Constantinople Byzantine-Development
Urbain et Repertoire Topographique, Paris (1964), s. 299-300; W. Müller-Wiener, ‹stanbul’un Tarihsel Topografyas›,
İstanbul (2001) s.312-319.; B.C.P. Tsangadas, The Fortification and Defence of Constantinople New-York
(1980) s. 56-58. W. Müller-Wiener, Bizanstan Osmanl›ya ‹stanbul Liman›, İstanbul (1988) s. 9.
17 A. Berger, ‘Der Langa Bostanı in İstanbul’, ‹stanbuler Mitteilungen 43 (1993) s.467-471, Lev 51/6.
18 P. L. Vocotopulos, ‘The Concealed course technique:further examples and few remarks’ Jahrbuch der Österreichischen
Byzantinistik 28 (1979) s.247-284. R. Ousterhout. ‘Observations on the Recessed Brick technique during the Palaeologan
period’ Archaiologikon Deltion 39 (1984) s.163-170.
19 S. Eyice, ‘Esekapı Mescidi ve Medresesi’, Dünden Bugüne ‹stanbul Ansiklopedisi, 3 (1994), s.199-200).
155