--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

muştur. En alttaki taş sırasının yüzeyi profilli işlenmiştir 25. Taban döşemesinin altında,
bu alandaki bir çeşme ile bağlantılı olabileceği düşünülen bir kanal tespit edilmiştir 26.
Fabrikaya ait buhar trübini yapısının temel çukuru, kazı çalışmaları sırasında
açığa çıkmış, ancak tanımı yapılmamış duvar kalıntıları tahrip edilmiştir. Rapordaki bilgilere
göre duvar kalıntıları oldukça sağlam ve kalın temeller üzerine oturuyordu 27. S.
Şahin, bu alanda ele geçirilen yapı kalıntılarının depo olarak kullanılmış çok katlı bir yapıya
ait olabileceğinden söz eder 28; ancak, onun bu fikrini kanıtlayacak somut bulgu ve
buluntu yoktur.
İzmit Arkeoloji Müzesi, Temmuz 2003 tarihinde fabrika alanında 1930’lu yılların
sonlarında temel kazısı yapılan alanın yakınlarında temizlik çalışmaları sürdürmüş ve
bazı sondaj çalışmalarını gerçekleştirmiştir. Temizlik çalışması yapılan alanda görülen
duvarlarda ve taban seviyelerinde farklı yapı evreleri izlenir, ancak bu yapı evrelerini tarihlemeye
yardımcı bulgu ve buluntu elde edilememiştir. İzmit Müzesi müdürünün verdiği
bilgilere göre sondajlarda herhangi bir buluntu ve stratigrafi tespit edilmemiştir.
I.D.2. Buluntular
Temel kazılarının sürdürüldüğü alanda mimarîye ait kalıntılar dışında, çok sayıda
taşınır eser ele geçirilmiştir. Bu buluntular, fabrikanın temel kazısı çalışmaları yapılırken
önce kazı alanındaki bir depoda korumaya alınmış, daha sonra İzmit Milli Eğitim
Müdürlüğü’nün bahçesinde ve deposunda toplanmıştır. Dönemin Milli Eğitim Bakanlığı’nın
bir kararı uyarınca, bu eserler 1947 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne
nakledilmiştir. 1940 yılında ise 55 adet sikkeden oluşan define ve bir çift altın küpe
İzmit (Kocaeli) Valiliği’nce İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne gönderilmiştir.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne 1947 yılında getirilen eserler, tasnif
edilerek müzenin taş, maden, çanak çömlek, pişmiş toprak, cam eserler koleksiyonları
ile sikke koleksiyonuna dahil edilmiştir. Ancak, bu eserlerin kazı sırasında belgelenmesi
yapılmadığından çeşitli sorulara yanıt bulmak imkânsızdır. Özellikle kazı alanında
açığa çıkarıldıkları yerlerin ve buluntu derinliklerinin belirtilmemiş olması nedeniyle
stratigrafi tespiti yapılamaz.
2003 yılında yukarıda anılan koleksiyonlarda yer alan heykeltıraşlık eserlerinin
genel bir tasnifi yapılmıştır. Bunlar şunlardır:
I.D.2.a. Tam Plâstik Heykel Parçalar›
Bu çalışmaya konu eserler arasında üç adet erkek, iki adet kadın başı ve üç adet
heykel kaidesi yer alır 29. Portre nitelikli olan başlar heykellere aittir. Kaidelerin bu heykellere
ait olduğunu somut biçimde kanıtlamak mümkün değildir.
Erkek portreleri: Iulius-Claudiuslar Dönemi (4877,T); Antoninler Dönemi
(4865,T); 4866,T); I. Tetrarchie Dönemi (İ.S. 284-305; 4864,T) ve Valens Dönemi, İ.S.
4. yüzyılın ikinci yarısı (4878,T), Kadın portreleri: Arkaik etkili ancak tarihlenemeyen
(4876, T) ve Severuslar Dönemi (4867,T) özellikleri taşırlar.
I.D.2.b. Portre Büstler
Bu eser grubunda toplam dört adet büst bulunur; sadece biri erkek büstüdür
(4869, T). Portre, yerel işçilik özelliği taşır. Saç stili Traian ile yakın benzerliklere sahiptir
(İ.S. 98-117).
25 Dörner 1939, Res. 32.
26 Dörner 1939, 164, Res. 30.
27 Dörner 1939, 164-165, Res. 31.
28 Şahin 1974, 14.
29 Müze Envanter No: 4881 (T), 4882 (T), 4883 (T).
5