--KAPAK ARAÞTIRMA kopya - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Antik kente ulaşım, Saklıkent yolundan ayrılan uzun bir orman yolu ile tepenin
eteklerine araçla, sonrasında ise yaklaşık yarım saatlik bir tırmanışla mümkün olmaktadır.
Tepenin kuzeyindeki dar nekropol yolu ve 100 m. batısındaki kısa ancak zor patika
ile yerleşime çıkılabilmektedir. Yerleşim, çok yüksek ve sarp kayalıklarla çevrilidir.
Özellikle doğu ve güney yönden kente çıkmak olanaksızdır. Bu topografya nedeniyle
kentte sur duvarına ihtiyaç duyulmamıştır.
Kente çıkan antik yol boyunca nekropol uzanmaktadır. 45 civarındaki mezarın
çoğu lâhit, kalanı ise ostothektir. Çoğunluğu oluşturan bu mezarlar dışında bir aedicula
ve bir de oda mezar yer almaktadır. Mezarların tamamı Roma Dönemine aittir. Nekropoldeki
detaylı çalışmalar 2004 yılında gerçekleştirilecektir.
I.b TAPINAKLAR
Nevzat ÇEV‹K
Kentin, 560 m. denizden yüksekliği olan en üst yapı teraslarından birinde yer
alan tapınaklar da yazıtları ve konumları ile önemli bilgiler taşımaktadır (Resim: 2). B.
İplikçioğlu ve V. Çelgin tarafından değerlendirilen yazıt içeriklerine bakıldığında 2, Artemis,
Zeus ve Dionyssos’a ait tapınakların bulunduğu anlaşılan yerleşimde şimdiye kadar
ancak iki tapınak belirlenebilmiştir. Bunlardan biri Artemis Tapınağı’dır. Yerleşimin
en yüksek yapısı olan ve Antalya Körfezi’ne bakan sarp kayalıkların ucuna kurulan tapınak
doğuya yönelimli ve in antis plânlıdır. Alt yapısının tamamı ve gövdede iki-üç sıra
nitelikli kesme blok taşların korunduğu yapının hemen güney yanında yine tapınak
olması gereken ve plânıyla bu öngörüyü destekleyen başka bir yapı daha vardır. Artemis
Tapınağı’yla organik ilişkili ve ortak ön alanı kullanan bu yapı da in antis plânlı olup
daha küçük ölçeklidir. Tapınakların önünde yazıtlar da bulunmaktadır. 4 yazıt burada iki
tapınak olduğunu ve hangi tanrıya adandıklarını da göstermektedir. Yazıtlardan birinde
‘Trokondas’ın bu tapınağı Artemis’e adadığı’ yazmaktadır. Bu blok tapınağın ante duvarına
aittir. Tapınağın önünde duran bir heykel altlığında ise, ‘Tiberius Claudius Marcellus’a
ait bir onur yazıtı’ vardır. Diğer iki yazıt asıl yerleri ve konumlarıyla güneydeki
ikinci tapınağa ait gibi görünmektedir. Bunlardan biri, iki yanında Nike kabartmalarının
yer aldığı lento üzerindedir ve içeriğinde ‘tapınağa katkıda bulunanların isim listesi’ bulunmaktadır.
Asıl önemli olan ve baştan ikinci bir tapınağın varlığına işaret eden diğeri
ise, güneydeki tapınağın doğu ante ucu önünde duran bir altlık üzerindedir. Bu yazıt ise
‘Dionyssos Rahibi Termilas oğlu Hermaios’a ait onur yazıtı’’dır. Sonuç olarak güneydeki
yapının plân ve konum özellikleri, burada ikinci bir tapınak olduğunu düşündürmektedir.
Aynı plânlı, farklı yönelimli iki tapınağın da cellaları ortasında birer in situ altlık yer
almaktadır. Yani iki tapınak birbirine doksan derecelik bir açıyla yan yana konumlanmış
ve aynı ön alana açılmaktadır. Burada, tapınakların kuzeyinde kayaların kesilmesi ve
teraslanmasıyla bir temenos oluşturulmuştur. Temenos girişleri Artemis Tapınağı’nın
kuzey ve güney yanlarındadır. Temenosun doğusunda, ana kaya üzerine de bazı stel
ya da sunaklar yerleştirildiği kaya üzerindeki izlerden anlaşılmaktadır. Tapınakların doğuya
baktığı ön kesimde ana kaya kesilip düzleştirilerek doğrudan Pamphylia Denizi’ne
bakış sağlanmıştır. Tapınakların ön alanını doğudan sınırlayan kayalık uçurum sınırında,
ana kayadaki izlerden, kuzey güney uzantılı bir stoanın varlığını düşündürecek veriler
vardır.
Artemis Tap›na¤› (Resim: 2): 11.25 m. uzunluğunda ve 6.55 m. genişliğindeki tapınağın
pronaosu 3.80 m. derinliğindedir. Ante uçları arasındaki açıklığın ahşap korkulukla
kapatıldığı, izlerden anlaşılmaktadır. Korkulukları taşıyan bloklar ante uçlarından
uzanıp giriş açıklığını daraltmaktadır. Korkuluk uçlarında kullanılan ahşap direğin çapı
0.25 m.dir. Korkuluğun yüksekliğinin açıklık boyunca olduğu ante uçları iç yüzlerinde
2 Neapolis tapınak yazıtları ile ilgili bkz. V. Çelgin, "Termessos Egemenlik Alanında Artemis Tapınımı I", Adalya VI, 2003,
119-141; ay., "Termessos Egemenlik Alanında Artemis Tapınımı II", Adalya VI, 2003, 141-171.
102