Anneden Allah'a: Bağlanma Teorisi ve İslâm'da Allah Tasavvuru

Akif HAYTA“Anne sevgisinden yoksun büyüyen çocuklar, kendilerinisevmek, diğerlerinin onları seveceğine inanmak veyabaşkalarını sevmek için gerekli olan temel güven duygusunugeliştiremezler. Yetişkin hayatlarında yabancılaşırlar,içlerine kapanırlar ve başkalarıyla genellikledüşmanca ilişkiler kurarlar...” (Irwin Yalom (2005). SchopenhauerTedavisi - Bugünü Yaşama Arzusu. Çev:Z.İ. Babayiğit, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, s.56)GirişBağlanma teorisi (attachment theory) ile ilgili araştırmalar, geçen yüzyılınbaşından itibaren başlamış ve son 40 yılda çocuğun çevresi ile güvenlibağlanma ilişkilerinin kritik önemi konusunda çok sayıda araştırma yapılmıştır.Bu teoriye göre, çocukların kendilerine bakan yetişkinlerle kurduklarıilk bağlılık ilişkileri, onlara yalnızca içsel bir bağlantı modeli sağlamaklakalmaz, daha sonraki ilişkilerinin de temelini oluşturur. Güvenlibağlanma sonucu çocuklar; başka bir insanla inanç ve güvene dayalı birilişkiyi, kendine güveni, sosyalleşmeyi, manevî gelişim ve yaşantıyı, sevmeyive değerli olmayı öğrenir.Bağlanma teorisi, insanlarda duygusal bağların işlevleri, coşkusal dinamikleri,evrimsel kökenleri ve gelişimsel seyrine ilişkin geniş bir diziaraştırma alanı gündeme getirmektedir. En temel haliyle bağlanma teorisi,insanların kendileri için önemli olan başka kişilerle güçlü duygusalbağlar kurma eğiliminin nedenlerini açıklayan bir yaklaşımdır. İlk bağlanılananne ya da çocuğa bakan asıl kişi, çocuğun karmaşık ve potansiyelbakımdan tehlikeli bir dünyayı keşfedip onun hakkında bilgi edinebilmesinisağlayan emin bir kale; ayrıca stresli ve acılı dönemlerindebir rahatlama ve güven tazeleme kaynağıdır. Bir çocuğun annesine ya dakendisinin bakımını üstlenen başka bir kişiye duyduğu ilk bağlılık, hemsonraki ilişkilerin dayandığı temeldir; hem de daha kapsamlı biçimde,sonraki ilişkilerin kurulup yürütülmesini belirleyen bir işlerlikli model yada beklentiler kümesi sunar (Bkz. Bretherton, 2000; Meins, 1997; Cassidy ,1999; Ainsworth , 1982).30