Doç. Dr. Hakan KESER "Kamu Sektöründe Kapsam Dışı Personel ...

kararlaştırılan işçiler, toplu iş sözleşmesinin kişisel kapsamı dışınaçıkmış olmaktadırlar 2 .Kapsam dışı personel olarak adlandırılan bu kişiler genel olarak,işletmelerin üretim, yönetim ve denetim birimlerinde, müdür, müdüryardımcısı, mühendis, şef ve bu gibi genelde üst düzey hizmetlerdegörev alan ve taraf işçi sendikasına üye olan veya olabilecek durumdaolan; başka işçi sendikasına üye olan ya da olmayan, toplu iş sözleşmesindensendika üyeliği suretiyle veya dayanışma aidatı ödeyerekyararlanmaları önlenen 3 işçileri ifade etmektedir 4 . Yani bir başka deyişle,işçi sendikasına üye olan veya üye olabilecek durumda olan müdürler,şefler, mühendisler gibi bazı işçilerin hatta bazı hallerde bütünDurumu, TUHĐS Đş Hukuku ve Đktisat Dergisi, C.6, S.1, Ocak 1982, s.4;NARMANLIOĞLU, s.202-203; DEMĐR, s. TUĞ,Adnan; Toplu Đş Sözleşmesi, T.Orman Đşçileri Sendikası Yayını, Ankara 1996, s. 192; AKTAY, Nizamettin; TopluĐş Sözleşmeleri ve Toplu Đş Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları, T.Şeker Đş sendikasıyayını, Ankara 1990, s.68-692Bazı hallerde ise, bazı görev ve konumda bulunan işçiler toplu iş sözleşmesi taraflarınıniradeleri dışında kanuni bir düzenleme ile toplu iş sözleşmesinin kapsamıdışına çıkartılmışlardır. 2821 sayılı SK. uyarınca, işletmenin bütününü sevk ve idareyeyetkili olan, işvereni temsil eden ve işçi sendikasına üye olamayan işçiler ile2822 sayılı TSGLK’ya göre, temsilci sıfatıyla toplu iş sözleşmesi görüşmelerine katılan,işverenin haklarını savunan bir işçinin bağıtlanan bir toplu iş sözleşmesindendayanışma aidatı ödemek suretiyle dahi yararlanması yani toplu iş sözleşmesininkapsamına girmesi mümkün olmayacaktır. Yine 2822 sayılı TSGLK uyarınca, grevsonrası yapılan toplu iş sözleşmesinden m.39’a göre zorunlu olarak çalışanlardışında, işyerinde çalışmış olanlar, sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkçadayanışma aidatı ödemek suretiyle dahi yararlanamayacaklardır. Bu durumdakiişçiler çalışmamız anlamında kapsam dışı personel olarak değerlendirilmeyecektir.3Kapsam dışı bırakılan işçilerin dayanışma aidatı ödemek suretiyle sözleşmedenyararlanmaları da mümkün değildir. REĐSOĞLU(2822 Şerh), s. 44-45;NARMANLIOĞLU, s. 203; ŞAHLANAN, s. 149; EKONOMĐ, Münir; Toplu Đş Sözleşmeleriile Đlgili Yeni Yasal Düzenlemeler, Çalışma Hayatı Đle Đlgili Yeni YasalDüzenlemeler Semineri, TÜTĐS yayını, Ankara 1984, s. 60; Zira bu durumdakiişçilere uygulanacak bir sözleşme bulunmamaktadır. Diğer yandan , sadece sendikaüyesi olmayan işçilerin kapsam dışı bırakılmaları da mümkün değildir. Zira budurumda dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanmahükmü taraflarca bertaraf edilmiş olacaktır. SUBAŞI, s.186-1874SUBAŞI, s.168; CAN, Mevlüt; Toplu Đş Sözleşmesi Özerkliği Bağlamında KapsamDışı Personelin Niteliği, Đstanbul 1994, s. 48-49; CAN, Mevlüt; Toplu Đş SözleşmesiDüzeninde Kapsam Dışı Personelin Niteliği, TÜHĐS Đş Hukuku ve Đktisat Dergisi,C.13, S. 4, Şubat 1995, s. 7; ÖZBEK,Oğuz; Sendikacılık ve Toplu Đş SözleşmeMevzuatı, 2.Bası, Đstanbul 1986 s. 120-121338

üro personelinin toplu iş sözleşmesinin kapsamı dışında bırakılmaları 5söz konusu olabilmektedir. Bu anlamda, kapsam dışı personelin toplu işsözleşmesine taraf işçi sendikasının üyesi olup olmaması bir önemtaşımamaktadır 6 . Bunun gibi işçi her hangi bir sendikaya da üye olmayabilecektir7 .Başlangıçta, işverenlerin genellikle kapsam dışı personele diğerpersonele tanınan asgari hakları tanıdığı ve bu tip elemanların genellikleişletme yönetiminin gereklerinden doğan sebepler dolayısı ile kapsamdışı bırakılmaları arzulanan; aslında toplu iş sözleşmesinin sağladığıbir takım imkanlardan mahrum bırakılmaları zaten düşünülmeyenkimseler oldukları ifade edilmekte iken 8 , günümüzde durum birazdeğişmiştir. Buna göre bugünkü uygulamaya bakıldığında, işletmelerdekapsam dışı bırakılan işçi sayısının sürekli olarak arttığı ve toplu işsözleşmesinden yararlanan işçilere göre ücret ve diğer sosyal haklar5Ancak SK.m.31 uyarınca toplu iş sözleşmesinin kapsamı dışında tutulan işçiler detoplu iş sözleşmesinin parasal hükümleri dışında kalan hükümlerinden sendikalısendikasız ayırımı yapılmaksızın yararlanabileceklerdir.6Doktrinde bir işçinin hem akit sendikanın üyesi olması ve hem de toplu işsözleşmesinden yararlanamamasının toplu sözleşme sistemi ile bağdaşmayacağından,kapsam dışı bırakılan işçinin, akit sendikadan ayrılmış olduğunun kabuledilmesinde yarar olduğunu ifade eden yazarlar vardır.Bkz. ESENER, s.482. Diğeryandan yine doktrinde sendikalı işçilerin, sendika yönetim kurulunun kusurludavranışları sonucu toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında kaldıklarını ve bundan dabir zarara uğradıklarını ispat etmeleri halinde , şahsen yönetim kurulu üyelerindenhaksız fiil esaslarına göre tazminat isteyebilecekleri ifade edilmektedir.Bkz.REĐSOĞLU(Toplu Đş Sözleşmesi), s. 211-212 ; REĐSOĞLU (2822 Şerh), s.43-44 . Buanlamda , diğer işçiler göre maddi ve manevi anlamda ayırıma uğramış sendikaüyesi olan ya da olmayan işçi, açacağı eda davası ile toplu iş sözleşmesi taraflarındantek tek uğradığı zararın tazminini ve konumunun eski haline getirilmesiniisteyebilecektir. Burada açılacak davanın kapsam dışı bırakılmaya değil , geçersizdüzenlemeye dayanarak tarafların borca aykırı davranışları sebebiyle yoksunkalınan şeyin istenilmesine yönelik olacağı ifade edilmekte buna gerekçe olarak dakapsam dışı bırakılmanın, eşit işlem hakkına ve Anayasanın tüm işçilere tanıdığıtoplu iş sözleşmesi hakkına aykırı olması gösterilmiştir. Hatta bu durumdakoşulları oluşursa sendikal tazminat, işi kabulden kaçınma ve hizmet sözleşmesininhaklı sebeple feshi hallerinin dahi söz konusu olabileceği belirtilmiştir.CAN,s.107-109; CAN(Toplu Đş Sözleşmesi), s. 43; SUBAŞI, s.197.7CAN(Kapsam Dışı Personel), s.50; SUBAŞI, s.170; OĞUZMAN(Đşçi ĐşverenĐlişkileri), s. 788ÖZDEMĐR, Burhan;Toplu Đş Sözleşmelerinde Kapsam Dışı Personel; ÇimentoĐşveren Dergisi, C.1, S.4, Temmuz 1987, s.4; ŞAHLANAN, Fevzi; Toplu ĐşSözleşmesi, Đstanbul 1992, s.149-150339

akımından da bir gerilemenin söz konusu olduğu görülmektedir 9 .Gerçekten, önceleri toplu iş sözleşmelerinin uygulandığı işyerlerinde, işsözleşmesi ile çalışsa da kapsama alınmayan kapsam dışı personeletoplu iş sözleşmesinin imzalanmasından sonra sözleşme ile getirilenhaklara benzer haklar verilmekte iken, son yıllarda artan işgücü maliyetlerikarşısında, toplu pazarlıklardan sonra kapsam dışı personele deaynı düzeyde haklar verilmesi uygulamalarına son verilmeye başlanmıştır.Bu yüzden uygulamada kapsam dışı(özellikle alt düzeydeki idaripersonel) ile kapsam içi personel arasında ücret farklılıkları ciddiboyutlara ulaşmıştır 10 . Özellikle kamu işletmelerinde statü gereği buayrıcalık çok daha bariz görülmekte, örneğin bir genel müdür birustanın aldığı ücretten çok daha az bir ücret alabilmekte ve bu da çalışanlararasında ve işletme içinde bir çok sürtüşmeye ve huzursuzluğaneden olabilmektedir 11 .Toplu iş sözleşmesinden yararlanmak isteyen işçiyi kapsam dışıbırakan toplu iş sözleşmesi hükmünün 12 geçerliliği konusunda 2822sayılı TSGLK’da her hangi bir hüküm yer almamıştır 13 . Kanunun topluiş sözleşmesinin kapsam ve düzeyini belirleyen 3 üncü maddesinde,toplu iş sözleşmesinin yer olarak uygulama alanı düzenlenmiş ancakkişiler açısından ise kapsamla ilgili herhangi bir hüküm yer almamıştır14 .Bununla beraber, işçi ve işveren sendikaları(ya da işveren) kapsamdışı personeli tayinde tamamen serbest değildirler. Kapsam dışıbırakılmanın geçerli sayılabilmesi için bunun haklı nedenlere dayanmasıve işçiler arasındaki eşitliği bozucu nitelikte olmaması gerekmek-9CAN(Kapsam Dışı Personel), s.49; SUBAŞI, s. 169.10SUBAŞI, s.176 ; KORAY, Meryem; Endüstri Đlişkileri, Đzmir 1992, s.208-20911SUBAŞI, s.19112ESENER’e göre; kapsam dışı personel uygulaması, şahısları hedef alan bir uygulamadeğildir. Burada önemli olan yapılan görevdir.Yani sözleşmede bir nevi kapsamdışı kadro oluşmaktadır. Ve bu kadroya dahil olan doğrudan doğruya kapsam dışıpersonel sınıfına girmektedir. Yine yazara göre, kapsam dışı personel aslında işvereneve işletme idaresine çok yakın olan işveren vekili olarak nitelendirilen kimselerdir.ESENER,s.48213Doktrinde 2822 sayılı Kanuna "kapsam dışı personel için asgari kapsam içi personelesağlanan ücret ve sosyal hakları kapsayacak bir ücret ve sosyal hak statüsününbu personele uygulanması işverence sağlanır" şeklinde bir hükmün konulmasıgerektiği ifade edilmiştir. ÖZBEK, s.122-12314REĐSOĞLU,Seza ; 2822 Sayılı Toplu Đş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu Şerhi,Ankara 1986, s.39 .340

tedir. Yani kapsam dışı bırakılma durumu, ilgili kişilerin pozisyongörev veya sıfatından doğmalıdır. Diğer yandan, kapsam dışı bırakmaöncelikle haklı ve objektif nedenlere dayanmalı, toplu iş sözleşmesininkoruma amacına ve Sendikalar Kanununun öngördüğü işçiler arasındakieşitlik ilkesine de aykırı düşmemelidir 15 . Bu anlamda genellikleişyerinde önemli görevleri veya nitelikleri bulunanlar ya da eğitimgörmüş kimseler, bu özelliklerinden dolayı kapsam dışı bırakılmaktadırlar16 . Zaten, işverenin işçiler arasındaki, gerek objektif ve gereksesubjektif nitelikleri, pozisyon, görevin önemi, çalışma koşulları gibinedenlerle, farklı ücret, prim ve sosyal hak ödemesinin eşitlik borcunaaykırılık teşkil etmeyeceği kabul edilmektedir 17 Buna karşılık aynınitelik ve statüdeki işçiler arasında ismen bir ayırım yapılarak, bukişilerin kapsam dışı bırakılması kabul edilemeyecektir 18 .Zira kapsamdışı kişilerin grup ve nitelik olarak toplu iş sözleşmesinde belirtilmesidışında; işçilerin ismen kapsam dışı bırakılması objektif esaslar koyantoplu iş sözleşmesinin niteliği ile bağdaşmayacaktır 19Uygulamada Yargıtay, toplu iş sözleşmesinin kapsamı dışındabırakılan sendika üyesi işçilerin sözleşmeden yararlanamayacaklarınıkabul etmektedir 20 . Doktrinde de Yargıtayın görüşünü paylaşan15Kapsam dışı bırakılmada, SK'daki, sendikaların üyeleri arasında eşitliğe uymazorunda olmaları hükmüne bir aykırılık olmadığını savunan yazarlar vardır.Bkz.EKONOMĐ, ĐHU TSGLK. m.37, No:2 ; REĐSOĞLU(Toplu Đş Sözleşmesi), s.211-212; TUNCAY, Can; Đş Hukukunda Eşit Davranma Đlkesi, Đstanbul 1982, s.172-173;SUR, s. 103. Buna karşın bazı yazarlar ise bu durumda eşitlik ilkesine aykırılığınsöz konusu olduğunu savunmaktadırlar.ÇELĐK(Toplu Đş Sözleşmesi), s. 17;ÇELĐK,Nuri; Kollektif Đş Hukuku I, Sendikalar, 2.Baskı, Đstanbul 1979, s.256-259;CAN, s.73,102-103 ; SUR, Melda; Đş Hukuku Toplu Đlişkiler, Ankara 2006, s.27316TUNÇOMAĞ(Genel Esaslar), s.38917Yarg. HGK. 25.04.1986 t. E.1985/9-835 K.1986/449, Tekstil Đşveren Dergisi, Şubat1987, s.22 ; ŞAHLANAN(Toplu Đş Sözleşmesi), s. 15018ULUCAN, ĐHU, TSGLK m.6, No:119REĐSOĞLU, Seza ; 2822 Sayılı Toplu Đş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu Şerhi,Ankara 1986, s. s.43-4420Yarg.9.HD. 06.05.1974 t. E.1973/24604 K.1974/8465 ULUCAN incelemesi, ĐHU1975 , TSGLK 6 No:1; Yarg.HGK. 25.04.1986 t. E. 1985/9-835 K.1986/449, TekstilĐşveren Dergisi, Şubat 1987, s.22; Yarg. 9.HD. 20.05.1985 t. E. 1985/2546K.1985/5437, Đşveren Dergisi, C.XXIV, S.10, Temmuz 1985 , s.17-19; Yarg.9.HD,05.04.1984 t. E.1984/3497 K.1984/3717; BERKSUN, Abdullah/ EŞMELĐOĞLU,Đbrahim; Açıklamalı Gerekçeli Đçtihatlı Toplu Đş Sözleşmesi Grev ve LokavtKanunu, Ankara 1989,s.169; Yarg. 9.HD. 23.05.1995 t. E.1995/4219 K.1995/17027Tekstil Đşveren Dergisi, Temmuz 1995, Kararlar Eki341

yazarlar 21 mevcuttur. Bu yazarlara göre de, tarafların üye işçilerdenbazılarını kapsam dışı bırakma yetkilerinin kaynağı, Anayasa’da yeralan toplu iş sözleşmesi özerkliğidir. Bu anlamda toplu iş sözleşmesininkapsamına kimlerin gireceği konusunun tarafların takdir ve yetkisinebırakılması ve taraflara tanınan toplu iş sözleşmesi özerkliğinin sonucuolarak, sendika üyesi olmalarına rağmen kapsam dışı bırakılanlarıntoplu iş sözleşmesinden yararlanamayacakları ve sadece iş sözleşmesihükümlerine tabi olacakları ifade edilmektedir. Bir başka deyişle, bugörüşteki yazarlar bazı işçilerin toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında bırakılmalarınıyani, toplu iş sözleşmesi taraflarının, sözleşmenin kişileritibariyle uygulama alanını tespit ederken, işyerinde çalışan işçilerdenbazılarının sözleşmenin kapsamı dışında kalacaklarını kararlaştırmalarınıve bunu sözleşmede düzenlemelerini genellikle hukuka uygunolarak kabul etmektedirler 22 .Yargıtayın ve onu destekleyen yazarların görüşlerine karşılık,doktrinde savunulan diğer bir görüş ise, kapsam dışı personel uygulamasının,Sendikalar Kanunu’nun sendikanın faaliyetlerinde üyeleriarasında eşitlik sağlanmasına ilişkin esasına(m.33/son) ve Anayasanıntüm işçilere toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakkı tanıyan 53 üncümaddesine aykırı olduğu yolundadır 23 . Zira, bu görüş yandaşlarına göre,esas itibariyle gördükleri işin gereği olarak, işverene yakın olmalarısebebiyle; işverenin kapsam dışı personele toplu iş sözleşmesininsağladığı hakların üzerinde haklar sağlayacağı varsayımı ile kabuledildiği söylenebilecek bu tür bir uygulamanın sözü geçen işçiler içindaima yararlı olduğu söylenemeyecektir. Çünkü bu işçiler ayrı bir toplu21REĐSOĞLU(2822 Şerh), s.81-82; ULUCAN,Devrim, ĐHU, TSGLK.m.6, No:1;EKONOMĐ, ĐHU, TSGLK. M.37, No:2; AKI, Erol; Türk Hukukunda Toplu ĐşSözleşmesinden Yararlanma, Đzmir 1975, s. 112; SUR, Melda; Toplu Đş SözleşmesiÖzerkliği ve Teşmil, Ankara 1991, DEÜHF Yayını, s.101-10322"Đlk bakışta toplu iş sözleşmesi hakkının sahibi olan işçinin bu sözleşmenin taraflarınca,sözleşmeye konulan bir hükümle kapsam dışı bırakılabilmesi Anayasa ileişçilere tanınmış olan toplu iş sözleşmesi hakkının ortadan kaldırılacağı anlamındayorumlanabilecektir. Ancak diğer yandan, toplu iş sözleşmesi taraflarına tanınantoplu iş sözleşmesi özerkliği ve erkinin kaynağı da yine Anayasadır." ULUCAN,ĐHU, TSGLK m.6, No:1; SUBAŞI, s.177-17823OĞUZMAN,M.Kemal; Hukuki Yönden Đşçi Đşveren Đlişkileri, Temel Bilgiler, 2.Bası,Đstanbul 1978, s.78 vd.; ESENER, Turhan; Đş Hukuku Dersleri, 3.Bası, Ankara1978, s.482; TUNCAY, Can; Đş Hukukunda Eşit Davranma Đlkesi, Đstanbul 1982;Yazar uygulamanın sadece Anayasadaki toplu iş sözleşmesi hakkını ihlal ettiğinikabul ediyor. Ancak eşitlik ilkesine ters düştüğüne katılmıyor.342

iş sözleşmesi yapma hakkına sahip değildirler. Bu durumda da işverenile aralarındaki ilişki iş sözleşmesi seviyesinde kaldığı ve bu işçilerinkapsam dışı bırakılmakla Anayasal bir haktan yoksun bırakıldıklarısavunulmaktadır 24 .Bu görüşteki yazarlara göre, kapsam dışı personel uygulamasınıntoplu iş sözleşmesi özerkliğine dayandırılması görüşü isabetlideğildir 25 . Zira bu durumda üyesi bulunan işçiler adına bu hakları kullanansendika, asıl hak sahibi durumundaki üyelerini toplu iş sözleşmesihakkından yoksun bırakabilecek genişlikte bir özerkliğe kavuşturulmuşolmaktadır. Oysa toplu iş sözleşmesi taraflarının, sözleşme ilebireyler bakımından Kanunda belirtilen sınırlama ve daraltmalar dışındabaşka bir sınırlama getirmek gibi bir takdir yetkileri bulunmamaktadır.Böyle bir yetkinin olduğunu benimsemek ise, Anayasal düzeydetüm işçilere tanınan ve korunan TĐS hakkından bazı işçi gruplarınınyoksun bırakılabileceğini kabul etmek anlamına gelecektir. Zira sözkonusu kapsam dışı işçiler Anayasanın teminatı altındaki toplu iş sözleşmesihakkından yararlanamaz duruma kendi iradeleri dışında sokulmaktadırlar.Bu anlamda kapsam dışı bırakılmanın ancak bir kimseninkendi iradesi olması halinde ya da kanunda buna imkan vericihükümlerin getirilmesi suretiyle Anayasaya uygun hale gelebileceğiifade edilmektedir 26 .II - KAPSAM DIŞI PERSONELĐN HUKUKĐ NĐTELĐĞĐTemel mevzuat incelendiğinde, gerek 1982 Anayasasının bukonuya ilişkin 128 inci maddesinde, gerek 2822 sayılı TSGLK’da, gerek657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda ve gerekse 399 sayılı KHK’de“kapsam dışı personel” kavramının yer almadığı görülmektedir.Buna karşılık, “kapsam dışı personel” kavramına ilk kez09.10.1990 tarih ve 418 sayılı KHK 27 ’de “sözleşmeli personel” kavra-24OĞUZMAN,s.7825ÇELĐK(Toplu Đş Sözleşmesi), s. 17; ÇELĐK,(Kollektif Đş Hukuku) s.256-259; CAN,s.103-10426OĞUZMAN(Đşçi Đşveren Đlişkileri), s.78-79; OĞUZMAN, M. Kemal; Toplu ĐşĐlişkileri Açısından Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi, 1984-1985, YargıtayınĐş hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 1984, Đstanbul 1986, s.185. TUNCAY(Eşit Davranma), s.173.27R.G. 11.04.1990 t.No : 20489343

mının yanında parantez içinde yer verilmiştir. 418 sayılı KHK.’ninAnayasa Mahkemesince iptal edilmesinden 28 sonra söz konusu ibare527 sayılı KHK 29 .’nin 31/2 maddesinde ve ayrıca 4046 sayılı ÖzelleştirmeKanunu’nun eski 22/1 maddesinde aynı şekilde tekrarlanmış,başka bir deyişle kapsam dışı personel kavramına yine sözleşmeli personelkavramı yanında parantez içinde yer verilmiştir. Diğer yandan,308 sayılı KHK döneminde ve 418 sayılı KHK ile 399 sayılı KHK dönemindede bu kararnamelerde yer alan düzenlemeler itibariyle kapsamiçi kapsam dışı işçi ayırımının yapıldığı görülmektedir.Söz konusu düzenlemelerde, kapsam dışı personel kavramına,kamu görevlisi olan sözleşmeli personelin yanında parantez içinde yerverilmesi, uygulama ve doktrin arasında kapsam dışı personelin hukukiniteliği hakkında farklı görüşlerin doğmasına sebep olmuştur. Nitekimbu dönemde, doktrinde 30 ; iş sözleşmesi ile çalıştırılan ve bu nedenle özelhukuk ilişkisi içinde yer alan, sendika üyesi olan ancak toplu işsözleşmesi taraflarının serbest iradesiyle toplu iş sözleşmesi kapsamıdışında bırakıldıkları için kendilerine “kapsam dışı personel” denilenişçileri, salt bir kanuni düzenlemede sözleşmeli personel deyimiyanında parantez içinde kapsam dışı personel sözcüğüne yer verildiğiiçin kamu görevlisi olarak değerlendirmenin mümkün olmayacağı ifadeedilmiştir. Bir başka deyişle, toplu iş sözleşmesi sistemi içinde kabuledilen ve gelişen bir kavram olan kapsam dışı personelin hukukinitelik itibariyle “işçi” olduğu konusunda Đş hukuku öğretisinde veuygulamasında herhangi bir kuşku yoktur.Doktrindeki bu tartışmaları takiben, 4046 sayılı ÖzelleştirmeUygulamaları Hakkında Kanunda yapılan değişiklikle 31 kapsam dışıpersonele sözleşmeli personel yanında parantez içinde yer verilmesiuygulamasına son verilmiş ve madde metninde kapsam dışı personelden“iş kanunlarına tâbi olarak görev yapmakla birlikte toplu iş sözleşmesihükümlerinden yararlanmayan genel müdür, genel müdür yardımcısı,teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese,bölge, fabrika, işletme ve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı,müşavir ve başuzman unvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan28KHK. Anayasa Mahkemesi`nin 5.2.1992 tarih ve E.1990/22,K.1992/6 sayılı Kararıile iptal edilmiştir.29R.G. 20.05.1994 No: 21939 Mükerrer.30ULUCAN/SAĞLAM, s.14203103.07.2005 tarih ve 5398 sayılı Kanun m.8 RG. 21.07.2005 t. No: 25882344

personel” denilerek söz edilmiştir. Bu da kapsam dışı personelin hukukiniteliği konusundaki tartışmalara bir açıklık getirmiştir. Zira gerçektende kapsam dışı personel ile idare arasındaki sözleşme idari sözleşmeolmayıp iş sözleşmesidir. Danıştay 8 inci Dairesinin 16.01.1985 tarihlikararı uyarınca; bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi içingenellikle sözleşmenin taraflarından birinin idare olması; sözleşmekonusunun doğrudan ya da dolaylı olarak bir kamu hizmetine ilişkinbulunması; sözleşmenin özel hukuk sözleşmelerinde yer almasıimkansız olan bazı ayrıcalıklı ve üstün yetki unsurlarını ve hükümlerinikapsaması gerekmektedir 32 . Bu anlamda zaten kapsam dışı personelinözel hukuk hükümleri çerçevesinde iş sözleşmesi ile çalışan ancaksadece toplu iş sözleşmesinden yararlanması imkanı ortadan kaldırılanişçi niteliğinde bir çalışan olduğu, aksine 399 sayılı KHK ve 4046 sayılıyasa anlamında kamu görevlisi niteliğinde olmadığı ifade edilebilecektir.Nitekim, Devlet Personel Başkanlığı da 31.01.2002 tarih ve34480 sayılı kapsam dışı personelin kamu görevlileri sendikalarına üyeolup olamayacağına ilişkin görüşünde bunu ifade etmiştir. Devlet PersonelBaşkanlığının söz konusu görüşüne göre, “kapsam içi ve kapsamdışı statüde çalışan personelin tamamı Đş Kanununa tabi olarak işçistatüsünde istihdam edilmektedir. Kamu görevlileri sendikalarınıdüzenleyen 4688 sayılı Kanunun “kapsam” başlıklı 2 inci maddesindebu Kanunun “işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlileri hakkında”uygulanacağı hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, mezkur Kanunun3 üncü maddesinin (a) bendinde ise kamu görevlisi “Kamu kurum vekuruluşlarının işçi statüsü dışındaki bir kadro veya pozisyonunda daimisuretle çalışan, adaylık veya deneme süresini tamamlamış kamugörevlilerini” ifade eder denilmektedir. Bu hüküm ve açıklamalarınbirlikte değerlendirilmesi sonucunda, kapsam dışı personel kamugörevlileri sendikalarına üye olamayacaktır.” Yani bir başka anlatımlaDevlet Personel Başkanlığı da kapsam dışı personeli işçi olarak nitelemişve bu personelin kamu görevlisi sayılamayacağını belirtmiştir 33 .Eski tarihli uyuşmazlık Mahkemesi kararları da; kapsam dışıpersonelin işçi statüsünde olduğu ve iş sözleşmesine tabi olarak kapsam32BAKIRCI, s. 19133http://www.basbakanlikdpb.gov.tr/sendika/yazilar11012002/g%C3%B6r% C3% BC%C5%9 F4. doc345

dışı personel statüsünde çalışanlara ilişkin açılacak davaların adli yargıyerinde çözümlenmesi gerektiği yönündedir 34 .Ancak, Uyuşmazlık Mahkemesince verilen yeni tarihli kararlardabu görüş değişmiştir. Zira, Uyuşmazlık Mahkemesi Genel Kurulununvermiş olduğu ilke kararına 35 göre, özelleştirilen veya özelleştirmekapsamında bulunan kamu iktisadi teşebbüslerinde sözleşmeli veyakapsam dışı personel statüsünde çalışanların kurumlarıyla olan ilişkilerinedeniyle meydana gelen anlaşmazlıkların idari yargı yerinde çözümlenmesigerekmektedir. Uyuşmazlık Mahkemesinin kararının gerekçesinde“kapsam dışı personel”in yönetim personeli ve sözleşmelipersonel kapsamında olduğunu varsayan 527 sayılı KHK ile 4046 sayılıyasa hükümlerine dayanılmaktadır 36 . Uyuşmazlık Mahkemesi, kapsamdışı personel deyimine 527 sayılı KHK de ve 4046 sayılı Kanun'da yerverildiğini ve bu personelin Đş Kanunu'na tabi olmasına rağmen kamupersoneli sayıldığının Kanunun sistematiğinden, yani bunlara Kanundamemur ve sözleşmeli personelle birlikte yer verilmesinden anlaşıldığınıifade etmektedir 37 .Uyuşmazlık Mahkemesine göre; kapsam dışı personel adıylabelirlenen görev unvanları, kurumda belli bir süre çalıştıktan sonrasendika ile ilişkisini kesen ve daha çok idareci niteliğindeki personeleverilmektedir. Bu ayırımın amacı ise, bu kesimin yetkileri ile asli vesürekli görevlerinin genel idare esaslarına göre görevlerini yürütenpersonele yaklaştırılmasıdır 38 .34UYM. 27.12.1993 t. E.1993/55 K.1993/5335UMK. 22.01.1996 t.E. 1995/1, K.1996/1 . RG.01.03.1996 t. No: 2256736Karara göre kapsam dışı personelin kurumlarıyla olan hukuki uyuşmazlıklarınınhangi yargı yerinde çözümleneceğine ilişkin görev uyuşmazlığını karara bağlamadurumunda olan her türlü davada 527 sayılı KHK.’nin 31/2 maddesinde “yönetimpersonelinin” ibaresinin hemen arkasında parantez içinde yer alan “kapsam dışıpersonel dahil” hükmü ile 4046 sayılı Yasanın 22.maddesinin ilk fıkrasında“...sözleşmeli personel” sözcüğünün hemen arkasında parantez içinde yer alan“kapsam dışı personel dahil” hükmü ve keza yine 4046 sayılı Yasanın geçici 9.Maddesinde “...sözleşmeli statüde” ibaresinin hemen arkasında yer alan “kapsamdışı personel dahil” hükmü Anayasanın 152. maddesi anlamında davada“uygulanacak kanun veya kanun hükmünde kararname hükümleri” niteliğindedir.37UMK.22.01.1996 t. E.1995/66 K.1996/16 http://62.248.102.200/icisleri/mevzuat/Mevzuat.asp; UMK.01.03.2004 t. E. 2004/8 K. 2004/11, RG. 24.06.2004 t. No: 2550238UMK.22.01.1996 t. E.1995/66 K.1996/16 http://62.248.102.200/ icisleri/mevzuat/Mevzuat.asp346

Söz konusu ilke kararının verilmesinden sonra; UyuşmazlıkMahkemesi sonraki kararlarında da, 12.06.1979 tarih ve 2247 sayılı"Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve Đşleyişi Hakkında Kanun'un 30uncu maddesinin son fıkrası uyarınca, ilke kararının, bütün yargı organlarınıbağlayacağı gerekçesi ile artık özelleştirilen veya özelleştirmekapsamında bulunan kamu iktisadi teşebbüslerinde kapsam dışı personelstatüsünde çalışanların kurumları ile aralarında doğacak sorunlarailişkin davalarda idari yargının görevli olacağı görüşünü sürdürmüştür39 .Bununla birlikte, Uyuşmazlık mahkemesinin ilke kararında,özelleştirme kapsamında bulunan veya bulunmayan kamu iktisaditeşebbüslerinde sözleşmeli veya kapsam dışı statüde çalışanların kurumlarıylaolan ilişkilerinden doğan uyuşmazlıkların idari yargıda çözümleneceğisonucuna varılmasından sonra; örneğin, THY personelininhukuki statülerinin sorunlu hale geldiği, hatta bazı yargı yerlerininUyuşmazlık Mahkemesinin kararı etkisiyle, yer yer bu kararın kapsamınıda aşarak THY personelini salt iş hukuku kurallarına tabi, işsözleşmesi ile çalışan personel olarak değil, “kamu görevlisi” olarakniteleyip buna uygun sonuçlara ulaşmaya çalıştıkları görülmüştür.Uyuşmazlık Mahkemesinin verdiği 22.01.1996 tarihli E.1995/1,K.1998/1 sayılı karar uygulamadaki olumsuz gelişmeyi yansıttığı vesorunları daha da ağırlaştırdığı için büyük önem kazanmıştır 40 .Yine bunun gibi uygulamada, Uyuşmazlık MahkemesininTürkiye Petrolleri Anonim Ortaklığında çalışan kapsam dışı personelinaçmış olduğu bir davaya ilişkin uyuşmazlıkta vermiş olduğu kararında,kişinin, çalıştığı kamu kurumunun ilgili kanuni mevzuatına tabi olması39UMK. 03.04.1996 t. E.1995/29810, K1996/3558 http://62.248.102.200/icisleri/mevzuat/Mevzuat.asp40ULUCAN/SAĞLAM, s. 1419 vd.; Getirilen düzenlemeler ve yargı kararlarınıneleştirisi için bkz. ULUCAN,Devrim; 233 Sayılı KHK Açısından Sözleşmeli Personelve Yarattığı Sorunlar, Çalışma Hayatımızın Güncel Sorunları, Đstanbul 1987;BAKIRCI,K.; Kitlerde Sözleşmeli Personel Sorunu, Đstanbul 1992; GÜZEL,Ali;Özelleştirmenin Hukuksal Boyutu ve Çalışanlar Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar,Marmara Üniversitesi ĐĐOF Yayını, s.159 vd.; ULUCAN,Devrim; ÖzelleştirmeninHukuki Çerçevesi ve Özelleştirilen Kuruluşlarda Çalışanların Hukuki Durumu, ĐşHukuku Dergisi, C.III, S.4,Ekim Aralık 1993, s.498 vd., KUTAL,Metin; KĐTPersonelinin Hukuki Rejimi, 18-22 Haziran 1999, TÜHĐS Yayını, s.31, vd.;ŞAHLANAN, Fevzi; Türk Çalışma Hayatının Güncel Sorunları Semineri ; TÜHĐS,18-22 Haziran 1999, s.127 vd.347

prensibine değinerek, çalışanların tabi olduğu Kapsam Dışı PersonelYönetmeliğinden ve Teftiş Kurulu Yönetmeliğinden söz edilmiş ve yönetmeliklerin,dayandıkları kanunların uygulama yöntemlerini belirleyenve idare tarafından yürürlüğe konulan genel düzenleyici tasarruflaroldukları ifade edilmiştir. Kararda, bu noktadan hareketle, söz konusudüzenlemelere dayanılarak tesis edilen işlemlerin de, bu nedenle idarinitelikte olduğunun kabulünün gerektiğine dikkat çekilmiştir. Bu görüşegöre, gerek TPAO Teftiş Kurulu Yönetmeliği, gerekse TPAO KapsamDışı Personel Yönetmeliğinin idari tasarruf olma nitelikleri ve 4046sayılı Kanun ve 527 sayılı KHK hükümleri birlikte göz önüne alındığındakapsam dışı personel statüsünde bulunan ve Đş Kanunu’na tabi olanpersonelin, idari personel olduklarından söz edilebilecektir. Yine UyuşmazlıkMahkemesinin vermiş olduğu Türk Telekomda çalışan birkapsam dışı personele ilişkin daha yeni bir kararda da “…toplu işsözleşmesinin kapsamı dışında kalan idareci kesimin yetki ve ücretinintayin ve takdirinin idareye bırakılması, görevlerinin de genel idareesaslarına göre yürütülen asli ve sürekli görevlerden farklılık taşımamasıkarşısında, Türk Telekom A.Ş.’de kapsam dışı personel statüsündeĐlçe Telekom Müdür Yardımcısı olarak görev yapan davacının, olaytarihinde kamu personeli sayıldığının kabulü gerecektir 41Ayrıca, yine Uyuşmazlık Mahkemesine göre, 2577 sayılı ĐdariYargılama Kanunu’nun 4001 sayılı Kanunla değişik 2 nci maddesinde;idari işlemler hakkında yetki, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ilehukuka aykırı olduklarından dolayı kişisel hakları ihlâl edilenlertarafından açılan iptal davaları idari dava türleri arasında gösterilmekteve bu nedenlerle de Uyuşmazlık Mahkemesi'nin 22.1.1996 gün veE.95/1, K. 96/1 sayılı ilke kararı doğrultusunda kapsam dışı personeleilişkin açılacak davaların idare mahkemesince çözümlenmesi gerekmektedir42 .Diğer yandan Danıştay da Uyuşmazlık Mahkemesinin ilkekararı ışığında vermiş olduğu kararlarda 43 kapsam içi olan veya kapsamiçine girebilecek personeli dahi salt çalıştıkları kurumun bir KĐT41UMK. 03.04.2006 t. E.2005/94 K. 2006/38 RG. 07.10.2006 t. No:2631242UMK.22.01.1996 t. E.1995/66 K.1996/16 http://62.248.102.200/ icisleri/mevzuat/Mevzuat.asp43Danıştay 12.HD. 30.07.1998 t. E.1996/1638 K.1998/916 , ULUCAN / SAĞLAM ,1430-1431348

olmasından yola çıkarak kamu görevlisi saymış ve uyuşmazlık halindeidare mahkemelerini görevli saymıştır.Doktrinde, Uyuşmazlık Mahkemesinin kararlarını dayandırdığıhükümlerin Anayasanın 128 ve 48 inci maddeleri ile hukuk devleti ilkesineaykırı oldukları iddiasının, açılan davaların her aşamasında ilerisürülebileceği ve Anayasanın 152/1 inci maddesi uyarınca davaya bakmaktaolan mahkemenin Anayasaya aykırılık iddiasının “ciddi olduğukanısına” varması halinde, konunun Anayasa Mahkemesi önüne götürülebileceğifikri de savunulmaktadır 44 . Zira bu görüş uyarınca; 1982Anayasası çalışanları işçiler ile memurlar ve diğer kamu görevlileriolarak iki temel kategoriye ayırmış ve bunlardan her birine birbirindenfarklı hak ve yükümlülükler bağlamıştır 45 . Bu nedenle, iş sözleşmesiyleçalışan bir kişiyi niteliğine bakılmaksızın kanunla memur ya da kamugörevlisi statüsüne sokmak mümkün olmayacaktır 46 .Görülüyor ki, doktrindeki aksi görüşe rağmen bugün içinUyuşmazlık Mahkemesi, Danıştay ve Yargıtay; kamu kesiminde çalışankapsam dışı personeli bir tür kamu görevlisi olarak kabul etmekte ve budurumun Kanunun sistematiğinden, yani kapsam dışı personele 527sayılı KHK sözleşmeli personel kavramının yanında parantez içinde yerverilmesinden ve 4046 sayılı Kanunda da bir tür kamu görevlisi olarakele alınmasından anlaşıldığını ifade etmektedirler.44ULUCAN/SAĞLAM, s.1428 vd. “THY ile ilgili ya da benzer nitelik gösterendavalarda konunun itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne gelmesi , UyuşmazlıkMahkemesi kararının temel dayanağı olan ve yukarıda anılan çeşitli maddelerdeyer alan “kapsam dışı personel dahil” ibaresinin iptalini veya Anayasaya uygun birbiçimde yorumlanmasını sağlayarak yeni bir Uyuşmazlık Mahkemesi kararınınoluşumuna imkan hazırlayacaktır... Toplu iş sözleşmelerinin kapsamı içinde olan(kapsam içi) personelin THY Ortaklığı ile olan uyuşmazlıklarda idari yargınınkendini görevli sayması; Uyuşmazlık Mahkemesinin ilke kararını aşan ve onaaykırı karar niteliğindedir. THY Ortaklığı kararları ve personel ile yaptıklarıhizmet sözleşmeleri idarenin üstünlüğü ve ayrıcalığını kullanarak yapılan işlemlerolmadığından, idari karar ve idari sözleşme olarak kabul edilemez. ”ULUCAN/SAĞLAM, s.1429451982 Anayasası’nın 128 inci maddesi : “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri vediğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlüoldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar vediğer kamu görevlileri eliyle görülür.Memurların ve diğer kamu görevlilerininnitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık veödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Üst kademe yöneticilerininyetiştirilme usul ve esasları , kanunla özel olarak düzenlenir.”46ULUCAN/SAĞLAM, s.1418349

Nitekim 527 sayılı KHK’de yer alan bir başka düzenleme deUyuşmazlık Mahkemesi, Danıştay ve Yargıtay’ın görüşlerini desteklerniteliktedir. Bilindiği üzere, toplu iş sözleşmesinin kapsamı dışında kalanve kapsam dışı personel olarak adlandırılan özel sektörde çalışanişçiler, ücret konusunda iş sözleşmesi alanına terkedilmiş olmaktadırlar.Bu anlamda özel sektörde çalışan kapsam dışı işçilerin ücret,ikramiye, sosyal haklar vb. gibi diğer haklarının da toplu iş sözleşmesihükümleriyle bağlı olmaksızın, işveren ile aralarında kurulu bulunan işsözleşmesi ile belirlenmesi gerekmektedir. Bu haklar toplu iş sözleşmesindeverilenlerden yüksek olabileceği gibi(işveren vekili yöneticilerdeolduğu gibi), bunların altında da olabilecektir 47 .Oysa, çalışmamızın asıl konusunu oluşturan kamu kurumlarındaçalışan kapsam dışı personel konumunda olan işçiler için isedurum biraz daha farklıdır. Kamu kurumlarında da yine ayni şekilde,kamu kurumu olan işveren ile sendika arasında yapılan görüşme vepazarlık sonucunda kapsam dışı bir işçi grubu ortaya çıkmakta,sözleşmede bu işçilerin yapmış oldukları işler kapsam dışı işler olarakyazılmakta ve böylece de kapsam dışı kalan bir tür kadro oluşturulmaktadır.Bu kadroya kim atanırsa atansın toplu iş sözleşmesinin kapsamınagirmemektedir 48 . Ancak buradaki farklılık bazı kamu kurumlarındaçalışan ve kapsam dışı personel konumunda bulunan işçilerinücretlerinin tespit edilmesi yönteminde karşımıza çıkmaktadır. Zira bukez ücretler kamu işvereni ile kapsam dışı personel durumunda olanişçi arasında kurulu bulunan iş sözleşmesi çerçevesinde tespit edilmemektedir.Aksine 527 sayılı KHK’nin 31 inci maddesinin ikinci fıkrasıuyarınca; 233 ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamı dışındakalan kamuya ait bankalarla, 399 sayılı Kanun HükmündeKararnamenin geçici 9 49 ve ek 1 50 nci maddelerinde belirlenen47SUBAŞI, s.16748SUBAŞI, s.17549Geçici Madde 9–“Özel hukuk hükümlerine göre kurulmuş olup yönetimkademelerinde iş kanunları çerçevesinde personel çalıştıran ve ekli 1 sayılı cetveldeyer almayan teşebbüs ve bağlı ortaklık personeli hakkında, yeni bir düzenlemeyapılıncaya kadar 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiğitarihten önce tabi oldukları iş kanunu hükümleri uygulanır. Bu kuruluşların genelmüdür, genel müdür yardımcısı ve yönetim kurulu üyelerinin (seçimle gelenlerhariç) atanmalarında 2477 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Bunun dışında kalangörevlere yönetim kurullarınca atama yapılır”.50Ek Madde 1 - (Ek : 15/3/1990 - KHK - 408/3 md.) “233 sayılı Kanun HükmündeKararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce özel hukuk hükümlerine göre350

kuruluşlardan, yönetim kademelerinde sözleşmeli statüde personelçalıştıranların, genel müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanı,müdür, grup başkanı, müdür ve başkan yardımcısı, şef ve memur gibiunvanlarla çalışan yönetim personelinin-ki bu personelin yanında yinekapsam dışı personele parantez içinde yer verilmiştir-, mevzuatlarınagöre tespit edilecek sözleşme ücretlerinin yürürlüğe konulabilmesi içinilgili Bakanlıkça Yüksek Planlama Kurulunun uygun görüşününalınması şart olacaktır. Ayrıca söz konusu ücretlerde gerektiğindedüzenleme yapmaya da yine Yüksek Planlama Kurulu yetkili olacaktır.Görüldüğü üzere, sözü edilen kamu kurumlarında çalışan kapsam dışıpersonelin ücretlerinde düzenleme yapma yetkisi Yüksek PlanlamaKuruluna bırakılmıştır. Söz konusu esas 31.01.2002 tarih ve 34480sayılı Devlet Personel Başkanlığının görüşünde de “(Kapsam dışı) işçistatüsünde çalışan personel toplu iş sözleşmesine tabi olmayıp ücretleriYüksek Planlama Kurulu tarafından tespit edilmektedir.” şeklinde birkez daha ifade edilmiştir 51 .Gerçekten 527 sayılı KHK’de yer alan bu düzenleme, Uyuşmazlıkmahkemesi, Danıştay ve Yargıtay’ın görüşlerini desteklernitelikte bir düzenlemedir. Zira 527 sayılı KHK m.31/2; iş sözleşmesi ileçalıştığı konusunda her hangi bir tereddüt olmayan bazı kamu kurumlarındaçalışan kapsam dışı personelin ücretlerine ilişkin düzenlemeyapma yetkisini kendi işvereni dışında yani, iş sözleşmesinin tarafıolmayan Yüksek Planlama Kurulu’na vermiştir. Söz konusu düzenleme,kanun koyucu tarafından kamu kurumlarında çalışan kapsam dışı personelin,her hangi bir şekilde tanımlanmamakla birlikte iş sözleşmesikurulmuş olup iş kanunlarına tabi personel çalıştırmakta iken 233 sayılı KanunHükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra teşebbüs ve bağlıortaklıkların yeniden teşkilatlanmaları ile kurulan Havaalanları Yer HizmetleriA.Ş., Türkiye Gemi Sanayii A.Ş., Türkiye Denizcilik Đşletmeleri A.Ş. ile D.B. DenizNakliyat A.Ş.`nin kadroları 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (1)sayılı cetvelden çıkarılmıştır. Bu teşebbüs ve bağlı ortaklıkların personelihakkında, bağlı ortaklıklarının veya yeniden teşkilatlanma suretiyle ayrıldıklarıteşebbüs ve bağlı ortaklıkların personelinin 233 sayılı Kanun HükmündeKararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tabi oldukları iş kanunlarıhükümleri uygulanır. Bu kuruluşların genel müdür, genel müdür yardımcısı veyönetim kurulu üyelerinin (seçimle gelenler hariç) atanmalarında 2477 sayılıKanun hükümleri uygulanır. Bunun dışında kalan görevlere yönetim kurullarıncaatama yapılır.”51http://www.basbakanlik-dpb.gov.tr/sendika/yazilar11012002/g%C3%B6r%C3%BC%C5%9F4.doc351

ile çalışmasına rağmen, işçi statüsü dışında farklı bir statüde çalışankimse olarak kabul edildiğini gösteren önemli bir düzenlemedir.Bunun dışında, bazı kamu kurumlarında çalışan kapsam dışıpersonele ilişkin esasları düzenleyen yönetmelikler de, yine kapsam dışıpersonelin işçi niteliğini ve özel hukuk kişisi olduğu gerçeğini göz ardıederek, bu personelin idari personel olduğu izlenimini yaratacakhükümler içermektedirler. Örneğin, BOTAŞ Boru Hatları ile PetrolTaşıma A.Ş. Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği 52 42 inci maddesinde vedaha eski tarihli olan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Kapsam DışıPersonel Yönetmeliği ise 18 inci maddesinde “Teşekkül TarafındanEmekliye Sevkedilme” başlığı altında, emekli aylığı bağlanmasına hakkazanan personele kanunlarla belirlenen hükümler uygulanırhükmünü getirmektedir. Bilindiği üzere, emekli aylığı bağlanmasınahak kazanan personelin emekliye sevki yetkisi, ne DMK’da ne de ĐK’dayer almamaktadır. Oysa Đdare burada görüldüğü üzere, tek taraflıolarak yönetim erkine dayanarak yürürlüğe koyduğu yönetmeliklerle,kapsam dışı personele ilişkin olarak, işçiler açısından söz konusuolamayacak bir düzenleme yapmıştır. Yine BOTAŞ Boru Hatları ilePetrol Taşıma A.Ş. Kapsam Dışı Personel Yönetmeliği’nin ücretintespiti başlıklı 47 nci maddesi ise, Genel Müdür ve Genel MüdürYardımcıları ile diğer personelin ücretlerinin, Yüksek Planlama KuruluKararları çerçevesinde belirlenen tavanı geçmemek üzere mevzuatesaslarına göre Yönetim Kurulunca belirleneceği esasını getirmektedir.Görüldüğü gibi burada da ücret belirlenmesi konusunda bir serbestibulunmamakta ve Yüksek Planlama Kurulunca tespit edilen ücrettavan ücret olarak kabul edilmektedir. Söz konusu yönetmelik, ayrıcaişçi statüsü ile bağdaştırılması zor olan özelleştirme hallerinde tayin veatamalara ilişkin bir çok hükümler de içermektedir(m.7-8).III- KAPSAM DIŞI PERSONEL VE ÖZELLEŞTĐRMEUYGULAMALARIA - Genel OlarakKapsam dışı personelin, işçi dışında farklı bir statüde görevyapan ve sözleşmeli personel ile bir tutulan bir çalışan olarak kabuledilmesi, 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu’nun uygulanmasında da52RG. 07.06.2001 t. No: 24425352

sorunlar yaratmaktadır. Nitekim 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu’nun22/1 inci maddesi kamu görevlilerine ilişkin esaslar ve kurallar içindenakillerin nasıl yapılacağını belirlemektedir. Aslında, söz konusu, budüzenlemelerin özellikle atanma(nakil) müessesesinin iş sözleşmesi ileçalışmakta iken, toplu iş sözleşmesi ile kapsam dışı bırakılan işçiler ileherhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. Yani, “personelin hangi kadroya,hangi işlem ile atanacağı, sınıf unvan ve dereceleri, nakil nedeniyleboşalan kadro ve pozisyonlar boşaldıkları tarihten itibaren iptaledilmiş sayılacakları” gibi ifadelerin kapsam dışı personel ile bir ilgisibulunmamaktadır 53 .Zira kapsam dışı personel bir işçidir.Üstelik maddenin 03.07.2005 tarih ve 5398 sayılı Kanunun 8inci maddesiyle değiştirilmesinden 54 önce madde metninde sözleşmelipersonel kavramının yanında parantez içinde kapsam dışı personelyazılarak ve sözleşmeli personel ile kapsam dışı personel özdeşleştirilerekkapsam dışı personelin hukuki niteliği tartışmalı hale getirilmiştir.Daha sonra 03.07.2005 tarih ve 5398 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle4046 sayılı kanunun 22 maddesinin birinci fıkrası değiştirilerekkapsam dışı personelin hukuki niteliğine bir açıklık getirilmiştir. Bunagöre, yeni düzenlemede kapsam dışı personelden “iş kanunlarına tâbiolarak görev yapmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümlerindenyararlanmayan genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş kurulubaşkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese, bölge, fabrika, işletmeve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavir ve başuzmanunvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan personel” olarak sözedilmiştir.Ancak yeni düzenlemede de kapsam dışı personel sanki birmemur gibi düşünülmüş ve bu personelin tayininden atanmasından sözedilmiştir. Oysa, yukarıda da belirttiğimiz gibi, işçi nitelikleri ile sendikayaüye oldukları halde toplu iş sözleşmesi taraflarınca kamu görevlisioldukları için değil, aksine kendi çıkarlarını kendilerinin daha iyikoruyabilecekleri inancı ile kapsam dışı bırakılan bu personelin 22 ncimadde kapsamında değerlendirilmesi hatalı ve bu kişilerin kayıplarıda büyük olmaktadır. Bu anlamda kendi iradeleri dışında bir kanunhükmü ile kamu görevlisi statüsü içine alınma durumu ile karşı karşıyakalacak olan bu personel, hiç arzu etmedikleri ve öngörmedikleri53ULUCAN/SAĞLAM, s.141854RG 21.07.2005 t. No: 25882353

koşullara tabi kılınabilmektedirler. Yani bir başka deyişle, kapsam dışıpersonel konumunda olan bu kişiler, kamu görevlisi özelliklerine veniteliklerine sahip olmadıkları halde, özelleştirme kapsamına alınan vedaha sonra özelleştirilen kuruluşlarda kamu görevlisi sayıldıkları içinbunların 22 nci madde hükümlerine göre bir yerlere tayinleri gerekecekve bunlar için kadro oluşturulmaya veya bulunmaya çalışılacaktır 55 .Oysa, doktrinde 56 de yerinde olarak belirtildiği gibi, kamuhizmetine girme bir yükümlülük değil, Anayasanın 70 inci maddesindegüvence altına alınmış bulunan bir temel haktır. Kamu hizmetinegirme, hak sahibinin serbest iradesi ile yapacağı bir başvuru ve bubaşvurunun idarenin atama işlemi veya –sözleşmeli personel bakımından-kabul kararı ile tamamlanması sonucu gerçekleşecektir. Bu anlamda,koşullar gerçekleşmeden sadece kanun hükmündeki düzenlemedikkate alınarak kapsam dışı personelin kamu görevlisi statüsünegirdiğini ifade etmek Anayasa ile bağdaştırılması mümkün olmayan biryorum olacaktır.Bir başka anlatımla, kapsam dışı personelin kamu hizmetinememur statüsünde girme yönünde bir başvuru iradesi bulunmadığıgibi, idare tarafından yapılmış bir atama ya da idari sözleşme iradesi demevcut değildir. Ortada bir özel hukuk ilişkisi mevcuttur ve böyle birdurumda da özel hukuk ilişkisinin, taraf iradelerinden bağımsız olarakkanuni bir düzenleme ile idari bir ilişkiye dönüştürülmesi de kabuledilemeyecek ve aksine bir uygulamanın Anayasanın 48 inci maddesindeyer alan sözleşme özgürlüğü ilkesine de aykırı olacağı savunulabilecektir57 .Ancak, doktrinde yapılan tüm bu haklı eleştirilere karşın, uygulamadabu kanun hükümlerinin geçerliliklerini korudukları ve yargımerciilerinin de bu uygulamayı benimsedikleri görülmektedir. Bu yüzden,aslında iş sözleşmesine tabi olarak işçi statüsünde çalıştıkları konusundadoktrinde tereddüt bulunmayan kapsam dışı personel, uygulamadabir tür idari personel olarak kabul edilmekte ve haklarındakitüm işlemler de idari personele ilişkin getirilmiş esaslara uygun olarakgerçekleştirilmektedir.55ULUCAN/SAĞLAM, s.142356ULUCAN/SAĞLAM, s.1424-142757ULUCAN/SAĞLAM, s.1424-1427354

B- Kapsam Dışı Personel Statüsünden Memur StatüsüneGeçirilmenin Sonuçlarıa- Genel OlarakKamu kurumlarında işçi olarak çalışmakta olan bir kimsenin,işçi statüsünden memur statüsüne geçmesi durumuna uygulamadaçeşitli nedenlerle rastlanabilmektedir. Söz konusu bu değişiklik iradibir şekilde, işçi olarak çalışan bir kimsenin kendi tercihi ile memurstatüsüne geçmesi şeklinde olabileceği gibi, kanuni bir düzenlemesonucunda zorunlu olarak da gerçekleşebilecektir.Bu şekilde kamu kurumlarında işçi statüsünde çalışmakta iken,iradi ya da zorunlu bir şekilde memur statüsüne geçirilme durumunda,her şeyden önce işçinin kıdem tazminatı hakkının ihlal edilip edilmediğikonusu önem taşıyacaktır. Zira, aksine bir düzenleme olmadıkça, işçininbu şekilde işçi statüsünden memur statüsüne geçirilmesi halinde,memuriyetinin sonucunda emekli olacağı zaman emekli ikramiyesininhesaplanmasında, “fiili hizmet yılı” esas alınacağı ve “fiili hizmet yılı”da iş sözleşmesine dayalı olarak çalışılan süreyi içermediği 58 için, işçistatüsünde çalışırken geçirmiş olduğu hizmet süreleri genel hükümleruyarınca göz önünde tutulmayacak ve bu da ilgilinin kıdem tazminatıhakkını kaybetmesi anlamına gelecektir.Aşağıda da belirtileceği üzere, kıdem tazminatı istenebilmesiiçin, öncelikle iş sözleşmesinin fesih yolu ile sona ermiş olması gerekmektedir.Memur statüsüne geçirilmiş işçiler için bu sona erme, genellikleişçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi şeklinde olacaktır. Ancakmemur statüsüne geçirilme durumunda, her zaman için tarafların kıdemtazminatına hak kazandıracak şekilde iş sözleşmesini feshetmesisöz konusu olmayabilecek, tarafların anlaşması(ikale) yoluyla iş sözleşmesininsona erdirilip daha önce işçi olarak çalışmış kişiyi işverenin bukez memuriyete ataması da söz konusu olabilecektir. Böyle bir durumdada, iş sözleşmesinin, işçinin memur statüsüne geçirilmesi yüzündenfeshedilmiş olduğundan söz edilemeyecek ve kıdem tazminatı talebisöz konusu olamayacaktır 59 .58Bkz. Em San K.m.3159“Fesih, taraflar arasındaki fiili ve hukuki ilişkiyi sona erdiren hukuki bir işlemolup, bu yoldaki iradenin karşı tarafa açıklanmasıyla gerçekleşmiş olur. Statüdeğişikliğinde böyle bir irade açıklaması yoktur. Bu nedenle işverenin akdifeshinden bahsedilemez”(Yarg.9. HD.14.11.1983 t. E.1983/6963 K.1983/9260,355

Bilindiği üzere, 1475 sayılı ĐK.m.14, memur statüsüne geçirilmezorunluluğunu, kıdem tazminatı ödenmesini gerektiren kanuni bir fesihnedeni olarak kabul etmemiştir. Doktrinde bu tür olumsuz durumlarınortadan kaldırılmasına yönelik olarak, memur statüsüne geçirilecekişçinin iş sözleşmesinin sona ereceği ve hizmet tasfiyesi sonunda kıdemtazminatı ödeneceğine ilişkin bir hükmün kanun yoluyla getirilebileceğiifade edilmektedir 60 . Yine doktrinde 61 yerinde olarak, işçinin memurstatüsüne geçirilmesi kanun hükmü gereği gibi bir zorunluluktan kaynaklansabile, bu durumun işçiye kıdem tazminatı ödenmesini gerektirenyasal bir fesih olarak kabul edilmesi gerektiği, zira uygulamada“statü değişikliği” olarak adlandırılan intibak işlemlerinin, işçi açısından“iş şartlarının esaslı bir tarzda değişmesi, başkalaşması” niteliğindeolduğu ifade edilmektedir 62 . Buna göre intibak işlemi ister işvereninkişisel isteği ve isterse nesnel bir hukuk kuralı sonucunda yapılsın, sonuçtaiş koşullarının işçi açısından önemli bir şekilde değiştiği, çalışmaşartlarının uygulanmadığı ve başkalaştığı kabul edilerek işçinin kıdemtazminatı hakkını kullanması sağlanabilecektir.Diğer yandan, işçi olarak çalışan personelin memur statüsünegeçirilmesi, iş koşullarının önemli bir biçimde değişmesi niteliğinitaşımakla birlikte, sadece statü değişikliğinin gerçekleşmiş olması, işsözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi ve kıdem tazminatıödenmesini isteme için tek başına yeterli olmayacaktır. Nitekim 4857sayılı ĐK. m.22 uyarınca da “Đşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinineki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar yada işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği,ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilecektir.Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünüiçinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamayacaktır.Buna karşın, taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarınıher zaman değiştirebileceklerdir. Đşte bu durumda da kıdem tazminatıĐşveren dergisi, C.XXII, 8, Mayıs 1984, s.15; Yarg.9.HD.21.02.1983 t. E.1982/7634K.1983/ 1378 Tekstil Đşveren dergisi,66 ,Ağustos 1983 , s.17 )60CENTEL,Tankut Đşçinin Memur Statüsüne Geçirilmesinde Kıdem Tazminatı.,Yarg.9.HD.01.12.1983 T. E. 1983/4661, K.1983/10131 Sayılı Kararı Đncelemesi,ĐHU 1984/I , ĐK.m.14 , No. 3361CENTEL, ĐHU 1984/I , ĐK.m.14 , No. 3362SOYER,M.Polat; “Đş Şartlarının Esaslı Tarzda Değişmesi”, Đzmir Barosu dergisi,Ocak 1984, s.51 vd.; TAŞKENT, Savaş;Đşverenin Yönetim Hakkı, Đstanbul 1981,s.125-130;356

hakkının doğması için, memur statüsüne geçirilmenin işverence tekyanlı olarak gerçekleştirilmesi, yani memur statüsüne geçirilecek işçininintibak işleminin yapılmasını onaylamamış olması gerekmektedir.Bir başka deyişle, iş koşullarında değişiklik; işveren(veya işveren vekili)tarafından, ancak işçinin onayı bulunmaksızın yapıldığında, haklınedenle feshe ve kıdem tazminatı ödenmesine yol açabilecektir. Đşçistatüsünden memur statüsüne geçirilme durumu tarafların anlaşmasınadayandığında, işçi iş koşullarının değiştiğini ileri sürerek işsözleşmesini feshedip kıdem tazminatı isteyemeyecektir 63 . Yani memurstatüsüne geçirilen işçinin, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedip kıdemtazminatı isteyebilmesi için, statü değişikliğini açık veya örtülüolarak onaylamamış bulunması gerekmektedir.Statü değişikliğine tabi tutulan işçi, bu değişikliği , açık veyaörtülü bir biçimde onaylamış olabilecektir 64 Statü değişikliğine uğrayanişçinin, bu değişikliğe rağmen işine devam etmesi örtülü onay durumununen belirgin örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, statüdeğişikliğine rağmen işine devam eden işçinin, her zaman bu değişikliğionayladığını söylemek de mümkün değildir. Zira değişikliğe itiraz etmişolan işçinin işe devamı, onun söz konusu değişikliği onayladığı anlamınagelmeyecek 65 , işçi büyük bir ihtimalle işini kaybetmemek vekıdem tazminatı hakkını tehlikeye atmamak amacıyla çalışmasınısürdürmüş olabilecektir.Đşçi statüsünden memur statüsüne geçirilme durumuna ilişkineski Yargıtay kararlarına bakıldığında, söz konusu kararların genellikle,memur statüsüne geçirilme durumunda işçinin onayının bulunupbulunmadığını temel aldığı görülmektedir. Buna göre, memur statüsünegeçirilme durumunda, işçinin onayının bulunmadığında , kıdemtazminatı ödenmesini gerektiren bir fesih nedeninden söz edilebilecek 66 ,63NARMANLIOĞLU,Ünal; Türk Hukukunda Kanundan Doğan Kıdem Tazminatı,Đstanbul 1973, s.206-20764Şöyle ki, işçinin bizzat kendisinin 12.02.1982 gün ve 2595 sayılı Kanunun DMK’naişlenemeyen geçici 9. maddesi hükmüne dayanarak memur kadrosuna intibakettirilmesini istemesi veya memur statüsüne geçirilmeyi kabul ettiğini bildirmesidurumları açık onay biçimine örnek olarak gösterilebilecektir.65NARMANLIOĞLU, s. 207 ve dn.454 de yer alan yazarlar.66Yarg.9.HD. 22.09.1969 t. E.1969/6694 K.1969/9015 – SELÇUKĐ, S; Đlmi ve KazaiĐçtihatlarla Đş Kanunu, Đstanbul1973, s.354, N.158; Bkz. CENTEL,Tankut,Yarg.9.HD.01.12.1983 t. E. 1983/4661, K.1983/10131 sayılı kararı incelemesi , ĐHU1984/I, ĐK.m.14 , No. 33357

una karşılık memur statüsüne geçirilmeyi onaylayan işçiye kıdemtazminatı ödenmesi söz konusu olamayacaktır 67 . Ayrıca Yargıtay,intibakın zorunlu olmadığı memur statüsüne geçirme durumlarınailişkin kararlarında, “statü değişikliğini” “iş şartlarının esaslı bir tarzdadeğişikliği” niteliğinde görmüş ve bu durumun işçi açısından işsözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı oluşturacağını belirtmiştir 68 .Diğer yandan Yargıtay; bir kamu kurumunda işçi statüsündeçalışmakta olan bir kimsenin, özelleştirme sonucu ya da başka birsebeple işçilik statüsünden alınılıp memur statüsüne geçirilmesi vehatta daha sonra T.C. Emekli Sandığından yaşlılık(emeklilik) aylığınahak kazanması durumunda dahi 69 , eğer işçilikteki süre bir yıldan azdeğilse ve henüz zamanaşımı koşulları oluşmamış yahut oluşmuşsa dazamanaşımı def’i karşı tarafça ileri sürülmemişse, işçilikte geçen süreiçin kıdem tazminatının ödenmesi gerektiği görüşüne katılmamakta;kıdem tazminatının işçiler için ve işçilikteki süreler için öngörüldüğü,memuriyette iken emeklilik durumunda kıdem tazminatı ödenmeyeceğigörüşünü belirtmektedir 70 .Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarla ilgili olarak çıkarılmışbulunan genel ve özel Kanunlarda ise, bu tür statü değişikliğinde,işçilerin kıdem süreleri ve kıdem tazminatı haklarına ilişkin farklıesaslar getirilmiştir.b- 4046 Sayılı Kanun Uyarınca Đşçi Statüsünden MemurStatüsüne Geçme DurumuĐşçi statüsünde çalışmakta iken zorunlu olarak kanuni bir düzenlemesonucu, memur statüsüne geçirilme durumuna, genellikle özelleştirmekapsamına alınan kurumlarda çalışan kapsam dışı personeleilişkin olarak rastlanmaktadır. Bu konuya ilişkin düzenleme 4046 sayılıÖzelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve KanunHükmünde Kararnamelerde67Yarg.9.HD. 13.02.1984 t. E.1984/386, K.1984/1331- TÜTĐS VIII, 3, Mayıs 1984,s.21; CENTEL,Karar incelemesi , ĐHU 1984/I, ĐK.m.14 , No. 3368Yarg.9.HD.14.11.1983 t. E.1983/6964 K.1983/9260, Đşveren dergisi, C.XXII,8, Mayıs1984, s.15; yarg. 9.HD.13.02.1984 t. E. 1984/386 K.1984/1331 – TÜTĐS, VIII, 3,Mayıs 1984, s.21;69AKYĐĞĐT, s. 37870Yarg. 9.HD.10.04.1995 t. E.1994/18927 K.1995/12266358

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 22 nci maddesinde 71 yeralmıştır.Söz konusu madde, özelleştirme kapsamına alınan, özelleştirilen,faaliyeti durdurulan, küçültülen, kapatılan veya tasfiye edilenkuruluşlarda çalışan kamu personelinin diğer kamu kurumlarınaatanmasının usul ve esasları ile bu personelin özlük haklarını düzenlemektedir.Maddede, diğer kamu kurumlarına atanacak personel; 657sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personel, sözleşmeli personel vekapsam dışı personel olarak sınırlandırılmıştır. Görüldüğü üzere buradakapsam dışı personelin, sözleşmeli personel ve memurlarla bir tutularakdiğer bir kamu kurumuna tayini düzenlenmiş bulunmaktadır.Söz konusu madde uyarınca, özelleştirme programına alınankuruluşlarda 72• ilgili kuruluş veya Đdare tarafından istihdam fazlası personelbelirlenmesi ya da• bu kuruluşların kısmen veya tamamen satışı nedeniyle kamutüzel kişiliğinin sona ermesi, devredilmesi, küçültülmesi,faaliyetlerinin durdurulması, kapatılması, tasfiye edilmesihalinde;• bu kuruluşlarda programa alınma tarihi itibarıyla 657 sayılıDevlet Memurları Kanununa tâbi olarak veya• sözleşmeli statüde çalışmakta olanlar ile• iş kanunlarına tâbi olarak görev yapmakla birlikte toplu işsözleşmesi hükümlerinden yararlanmayan genel müdür, genelmüdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, kurul başkanı,daire başkanı, müessese, bölge, fabrika, işletme ve şube müdürü,müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavir ve başuzmanunvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan personel(yani kapsam dışı personel),• kamu kurumlarına nakledilmek üzere ilgili durumlara ilişkinişlemlerin tamamlanmasından itibaren onbeş gün içerisinde71Değişik: 03.07.2005 tarih ve 5398 sayılı Kanının 8. maddesiyle RG 21.07.2005 t. No:2588272iştirakler hariç m.22/1359

Đdare tarafından Devlet Personel Başkanlığına bildirilecektir73 .Madde metninden de anlaşıldığı üzere, nakil hakkı bulunan işçipersonel; 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde 5398 sayılı Kanun ileyapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihi müteakip, Đş kanunlarınatâbi olarak görev yapmakla birlikte toplu iş sözleşmesi hükümlerindenyararlanmayan personelden; genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftişkurulu başkanı, kurul başkanı, daire başkanı, müessese, bölge, fabrika,işletme ve şube müdürü, müfettiş ve müfettiş yardımcısı, müşavirve başuzman unvanlı kadrolara atanmak suretiyle görev yapan personelyani üst düzey görevlerde çalışan kapsam dışı personeldir (Tebliğm. 4/f) 74 .Madde uyarınca, nakle tâbi personelin, 657 sayılı DevletMemurları Kanununa göre kazanılmış hak aylık derecesinden aşağıolmamak kaydıyla, 190 sayılı KHK kapsamında bulunan kamukurumlarının boş kadrolarından Devlet Personel Başkanlığınca tespitedilen kadroya, Başkanlık tarafından kırkbeş gün içerisinde atamasıteklif edilecektir 75 .73Đstihdam fazlası/nakle tabi personelin varsa çalışmak istedikleri "il" tercihlerine deBilgi Formlarının ilgili bölümünde yer verilir. Tercihte bulunmayanların karşısına"Tercihte Bulunmadı" kaydı konulur." 24/11/1994 Tarihli ve 4046 sayılı KanunÇerçevesinde Nakledilecek Personel Hakkında Tebliğde Değişiklik YapılmasınaDair Tebliğ m.5/son m. 4/f ; değişik RG. 28.09.2005 t. No: 2595074Diğer yandan Teb.Geçici m. 1 uyarınca da 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde5398 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önceözelleştirme programında bulunan kuruluşlarda nakil hakkı tanınmış kapsam dışıkadro ve pozisyonlarda görev yapan iş kanunlarına tâbi personelin, aynı kadro veyapozisyonlarda görev yapmaya devam etmeleri halinde nakil hakları saklı olacaktır.Burada belirtilen kapsamdışı personel; 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 21 incimaddesi gereğince sendikaya üye olamama sebebiyle zorunlu kapsamdışı kalanpersonel ile, örgütlenme ve toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakları yönündenherhangi bir kanuni sınırlama bulunmayan, sendika üyesi olabilen, ancak, toplu işsözleşmesinin taraflarınca kapsam dışında tutulan personeli ifade etmektedir.75Bu personelden 399 sayılı KHK’nin eki (1) sayılı cetveldeki kadrolarda istihdamedilmekte olanlar ile burada sayılan unvanlarla çalışan diğer statülerdekipersonelin atama teklifleri Araştırmacı unvanlı kadrolara yapılacak ancak (1) sayılıcetvelde yer alan, mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içieğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonucunda göreve alınanların atamateklifleri, söz konusu görev unvanına uygun kadrolara yapılır. Ayrıntı için bkz.Tebliğ m. 7/1360

190 sayılı KHK kapsamı dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarının(özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar hariç) mevcut boş kadroveya pozisyonlarına da ihtiyaçlar doğrultusunda atama teklifi yapılabilecektir.Devlet Personel Başkanlığı tarafından gönderilen atama teklifyazısının atamayı yapacak kamu kurumuna intikalinden itibaren otuzgün içerisinde bu kurum tarafından atama işlemlerinin yapılmasızorunludur 76 .Naklen atanan personel hakkında 4046 sayılı Kanun’un geçici 9uncu madde hükümleri dikkate alınacaktır. Yani, Kamu Đktisaditeşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarda sözleşmeli statüde çalışmakta ikenbu Kanunun 22 nci maddesi uyarınca 657 sayılı Devlet MemurlarıKanununa tabi kurumlara nakledilerek Devlet memuru statüsünegeçirilenlerin sözleşmeli statüde ya da kapsam dışı personel statüsündegeçen hizmet süreleri 77 ; öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleritavanı aşmamak kaydıyla kadro şartı aranmaksızın kazanılmış hakaylık, derece ve kademelerinin tespitinde değerlendirilecektir.• Kuruluşun satılması veya devredilmesi halinde bu kuruluştaçalışan nakle tâbi personelin ataması yapıldıktan sonraatama emri ilgili personele atamayı yapan kurum tarafından,• Đstihdam fazlası personel için yapılacak atama emri isekuruluşu tarafından 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerinegöre tebliğ edilecektir.(m.22/3)• Personelin işe başlama sürelerine ve işe başlamama halindeyapılacak işlemlere ilişkin olarak 657 sayılı Devlet MemurlarıKanununun 62 ve 63 üncü maddeleri 78 hükümlerininuygulanmasından atamayı yapan kamu kurumu sorumludur.• Kurumlar atama ve göreve başlatma işlemlerinin sonucunuen geç onbeş gün içerisinde Devlet Personel Başkanlığınabildireceklerdir.76diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak nakil sebebiyle boşalan kadro vepozisyonlar, 4046 sayılı Kanunun değişik 22 nci maddesi gereğince boşaldıklarıtarihten itibaren her hangi bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır.(Teb.m.10/1)774046 sayılı Kanunun ek geçici 1, 2 ve 3 üncü maddelerine göre, 458 sayılı KanunHükmünde Kararname hükümleri de dikkate alınmak suretiyle78“Atamalarda görev yerine hareket ve işe başlama süresi” ile “Đşe başlamamahalinde yapılacak işlem” başlıklı maddeler361

• Yeni kurumunda görevine başlayan personel isteklerihalinde, boş kadro bulunması ve ilgili mevzuata uygunolması şartıyla eski kadro veya pozisyonuna uygun kadrolarakurumlarınca atanabileceklerdir 79 .Diğer yandan, başka kamu kurumlarına nakledilmek üzereDevlet Personel Başkanlığına bildirilen personelin, kurumun kamutüzel kişiliğinin sona erdiği tarihten, yeni kurumlarında göreve başlayacaklarıtarihi takip eden aybaşına kadar geçecek süreye ilişkin olarakeski kadro veya pozisyonlarına ait aylık, ücret, varsa ikramiye ve ücretebağlı diğer malî hakları ile yeni kurumlarında göreve başlayacaklarıtarihe kadar geçecek süredeki sosyal hak ve yardımları (harcırah,sağlık giderleri, cenaze giderleri ve ölüm yardımı) ÖzelleştirmeFonundan ödenecek ve bunlardan T.C. Emekli Sandığına tâbi olanlarınbu süre içinde Sandıkla olan ilgileri devam edecektir 80 (m.22/4).Nakil hakkına sahip olarak iş kanunlarına tâbi çalışmakta ikenözelleştirme uygulamaları nedeniyle istihdam fazlası personel olarakbelirlenenlerden, kararın kendilerine tebliği tarihinden başlayarak ongün içinde nakil hakkından vazgeçtiğini beyan edenlerin iş sözleşmeleriise feshedilmiş sayılacaktır. Burada sözü edilen personel kapsam dışıpersoneldir. Kapsam dışı personelin ihbar ve kıdem tazminatlarıÖzelleştirme Fonundan karşılanacaktır.Bunun gibi, kamu kurumunun özelleştirme uygulaması sonucunihai devir işlemlerinin onaylanmasına ilişkin kararın Resmi Gazetedeyayımından itibaren on gün içinde nakil hakkından vazgeçtiğini çalıştığıkuruma yazılı olarak bildiren nakil hakkına sahip iş kanunlarınatâbi personelin de iş sözleşmeleri feshedilmiş sayılacak ve bunlarınihbar ve kıdem tazminatları Özelleştirme Fonundan karşılanacaktır.Ayrıca, yine kamu kurumlarına nakledilmek üzere isimleriDevlet Personel Başkanlığına bildirilenlerden; nakil süreci içerisindekıdem tazminatına hak kazandıracak şekilde iş sözleşmeleri sonaerenlerin kıdem tazminatları da Özelleştirme Fonundan ödenecektir.79Askerlik görevlerini yapmakta olanlar için yukarıdaki süreler terhislerini takipeden aybaşından itibaren başlayacaktır(m.22/3)80Bu personelden nakil sürecinde emekli olanlara T.C. Emekli Sandığınca ödenenemekli ikramiyeleri, makam, görev ve temsil tazminatları ile ölüm yardımları,ödenmesini takiben iki ay içerisinde faturası karşılığında Hazine tarafından T.C.Emekli Sandığına ödenir(m.22/4)362

Kanun kıdem tazminatı ödenecek durumları belirttikten sonra,22 nci maddesinin 4 üncü fıkrasının sonunda da, bu kez kıdem tazminatıödenmeyecek bir durumu düzenlemiştir. Buna göre, Đş kanunlarınatâbi olarak çalışmakta iken, diğer kamu kurumlarına nakledilenpersonele kıdem tazminatı ödenmeyecek ve bu personelin önceden kıdemtazminatı ödenmiş süreleri hariç, kıdem tazminatına esas hizmetsüreleri 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinegöre emekli ikramiyelerinin hesabında dikkate alınacaktır.Kamu kurumlarına nakledilen kapsam dışı personele DevletPersonel Başkanlığına bildirildikleri tarihteki kadro ve pozisyonlarınailişkin olarak bildirim tarihi itibarıyla almakta oldukları sözleşmeücreti, ücret (fazla mesai ücreti hariç), ikramiye, bankacılık tazminatı,ek ücret, ek ödeme, teşvik ödemesi ve benzeri adlarla yapılan ödemelerintoplam net tutarının; nakledildiği kurum veya kuruluştaki kadroveya pozisyonlara ilişkin olarak yapılan aylık, ek gösterge, ikramiye,her türlü zam ve tazminatları (ek tazminat ve bankacılık tazminatı dâhil),makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı, sözleşme ücreti,ücret, ek ücret, ek ödeme, teşvik ödemesi, döner sermaye payı vebenzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (fazla mesai ücreti, fiilenyapılan ders karşılığı ödenen ek ders ücreti hariç) toplam net tutarındanfazla olması halinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi vekesintiye tâbi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca tazminatolarak ödenecektir.Ancak, atandıkları kurumdaki kadro unvanı veyapozisyonlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla,başka kurumlara geçenlere fark tazminatı ödenmesine son verilecektir81 .Görüldüğü üzere burada aslen işçi statüsünde çalışmakta olanbir kimsenin iradesi dışında bir kanun hükmü uyarınca, başka birkamu kurumuna memur statüsünde tayini söz konusu olmakta aksitakdirde iş sözleşmesi feshedilmiş sayılmaktadır.81399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (1) sayılı cetvelde belirtilen kadrolardagörev yapmakta iken nakle tâbi tutulan personelin (bu Kanuna göre anonimşirket halinde birleştirilen kuruluşlardaki personel dâhil), Devlet PersonelBaşkanlığına bildirildikleri tarihteki kadrolarına ilişkin olarak bildirim tarihi itibarıylaalmakta oldukları aylık, ek gösterge, zam, özel hizmet tazminatı, makamtazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı bir bütün olarak, göreve başladıklarıtarihi izleyen aybaşından geçerli olmak üzere üç yıl süre ile saklı tutulur ve şahsabağlı haktan yararlanılan süreler 5434 sayılı Kanunun ek 68 inci ve ek 73 üncü maddelerindebelirtilen sürelerin hesabında (daha önce nakledilenler dâhil) dikkatealınır(m.22/son)363

Bu tür bir statü değişikliğinin ortaya çıkması durumundakarşılaşılabilen diğer bir sorun da, 4046 sayılı Özelleştirme Kanununauyarınca özelleştirilen bir Kamu Đktisadi Teşebbüsüne bağlı ortaklıktaişçi sıfatıyla çalışan bir kimsenin, söz konusu ortaklıktaki kamu payınınözelleştirme sonucu %50’nin altına düşmesi sonucunda, kendisininde kabulüyle başka bir kuruma devlet memuru olarak atanmasınınyapıldığı durumlarda, bu kimsenin kıdem tazminatı ve diğer işçilikhaklarına ilişkin olarak hangi mahkemeye dava açabileceği şeklindekarşımıza çıkabilmektedir.Yarg. 9.HD. böyle bir durumda Uyuşmazlık Mahkemesi kararına82 dayanarak bağlı ortaklıktaki kamu payının %40’a düşmesine rağmen,anılan kuruluştaki kamu kuruluşu vasfının sona ermediği gerekçesiyleolayda adli değil idari yargı yerinin görevli bulunduğuna kararvermiştir 83 .Ancak yerel mahkemenin direnmesi üzerine bu kez YargıtayHukuk Genel Kurulu 84 kamu payının %50’nin altına düşmesi durumundamüessesenin kamu kurumu yani, kamu tüzel kişiliği niteliğininson bulması ve özel hukuk tüzel kişiliğinin ortaya çıkması sonucundaişçinin kıdem tazminatı için bir özel hukuk tüzel kişisine karşı açtığıdavanın adli yargı yerinde görülmesi gerektiği kararını vermiştir. Diğeryandan, zaten anılan kuruluş özelleştirilmese bile bir kamu işvereni ileişçisi arasındaki kıdem tazminatı davasının burada işvereninniteliğinin değil uyuşmazlığın niteliğinin önemli olması sebebiyle ĐşMahkemesinde görülmesi gerekmektedir 85 .c- 406 Sayılı Kanun Uyarınca Đşçi Statüsünden MemurStatüsüne Geçme Durumu406 sayılı Telgraf Ve Telefon Kanunu’nun Ek 29 uncu maddesinde86 de, yine aslen işçi statüsünde olan kapsam dışı personele ilişkinbir düzenleme yer almaktadır. Buna göre, öncelikle Türk Telekomhisselerinin devri sonucu kamu payının yüzde ellinin altına düşmesidurumunda; Türk Telekomda kapsam dışı personel statüsünde çalışanlar,kamu görevlerinden yüzseksen gün aylıksız izinli sayılacaklar ve bu82U.M.22.01.1996 tarih ve E.1 K.1 sayılı kararı83Yarg. 9.HD.24.09.1997 t. E. 1997/5115 K.1997/7787, AKYĐĞĐT, s.919, dn.181884Yarg. HGK. 19.11.1997 t. E.1997/9-720 , K.1997/974 , AKYĐĞĐT, s.918, dn.181985AKYĐĞĐT, s. 917 vd.86Ek : 12/5/2001 - 4673/7 md.; Değişik: 16/6/2004-5189/4 md.364

personel belirtilen süre içinde Türk Telekom’da çalışmaya devam edecektir87 . Bu arada kapsam dışı personelin hisse devir tarihinden nakiliçin Devlet Personel Başkanlığına bildirildikleri tarihe kadarki aylıkücret, harcırah, sağlık giderleri, cenaze giderleri ve ölüm yardımı ilediğer malî ve özlük hakları Türk Telekom tarafından karşılanacaktır.Diğer yandan, belirtilen süre içinde nakle tâbi personeldenTürk Telekom tarafından hizmetine ihtiyaç duyulmayanlar tespit edildikleritarihten, kendi isteği ile nakil talep edenler ise talep tarihindenitibaren en geç doksan (yüzseksen günlük aylıksız izin süresi aşılmamakkaydıyla ve 15 Ocak 2006 tarihindeki ücretleriyle gün içinde TürkTelekom tarafından Devlet Personel Başkanlığına bildirilecekler vebunların aylıksız izinleri bu tarih itibarıyla sona erecektir. Hizmetineihtiyaç duyulmayan personelin tespiti ve kendi isteği ile nakil talebindebulunma süresi, hisse devir tarihinden itibaren yüzelli günü aşamayacaktır88 .Liste halinde bildirilen personel, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılıKanunun 22 nci maddesinde belirtilen esas ve usuller çerçevesindeDevlet Personel Başkanlığı tarafından başka kamu kurumlarınanakledilecektir. Ancak, bu kez 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesiuyarınca Özelleştirme Fonundan karşılanması öngörülen ödemelerHazine tarafından karşılanacaktır 89 .Başka kamu kurumlarına nakledilen 4857 sayılı Đş Kanununatâbi kapsam dışı personele iş mevzuatına göre herhangi bir tazminatödenmeyecektir. Nakledilen personelin önceden kıdem tazminatı ödenmişsüreleri hariç kıdem tazminatına esas olan geçmiş hizmet süreleri5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinegöre emekli ikramiyelerinin hesabında dikkate alınacaktır.87Değişik birinci fıkra: 3/7/2005 - 5398/14 md.88Ek madde 29/1 Değişik cümle: 09.02.2006 - 5457/1 md89Kapsam dışı personel statüsünde çalışanlar hakkında, Devlet Personel Başkanlığınabildirildikleri tarihteki unvanları esas alınarak Yönetim Kurulunca15.4.2004 tarihi itibarıyla bu unvana göre belirlenmiş olan ücret ve diğer malîhaklarına bu tarihten Devlet Personel Başkanlığına bildirildikleri tarihteki kadrove pozisyonlarına ilişkin olarak bildirim tarihine kadar geçen süre içinde kamugörevlilerine yapılacak artış oran ve/veya miktarları uygulanmak suretiyle bulunacaktutar dikkate alınacaktır. Kapsam dışı personelden Devlet Personel Başkanlığınabildirilenlerin 15.4.2004 tarihi itibarıyla unvanlarına göre ücretinin belirlenmemişolması durumunda, benzer görevlerde bulunanlar dikkate alınarak bu tarihiçin ücret ve diğer malî hakları tespit etmeye Yönetim Kurulu yetkili olacaktır.365

SONUÇGörüldüğü üzere işçi olduğundan her hangi bir şüphe duymadığımızkapsam dışı personel, kamu sektöründe bir istihdam şekliolarak karşımıza çıktığında alışılagelmiş işçi uygulamalarından çokfarklı uygulamalara konu olabilmekte ve yargı organları da bu uygulamalarıyerinde görmektedir.Mevcut mevzuatımızda yer alan birçok düzenleme Yargı organlarınınvermiş olduğu kararlara dayanak teşkil etmekte ve kapsam dışıpersonelin sanki işçi statüsü dışında bir personelmiş gibi görülmesinesebebiyet vermektedir. Bu düzenlemelerin başında 4046 sayılı ÖzelleştirmeUygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve KanunHükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 22nci maddesi gelmekte ve söz konusu madde kapsam dışı personelinbaşka bir kamu kurumuna memur olarak tayinini düzenlemektedir.Kapsam dışı personelin hukuki niteliğine aykırı bir diğer düzenleme ise527 sayılı KHK’de yer alan kapsam dışı personelin ücretlerinin YüksekPlanlama Kurulu tarafından tespit edileceğine ilişkin düzenlemedir.Bunlar dışında kapsam dışı personele ilişkin kamu kurumlarınca çıkartılmışyönetmeliklerde de yine kapsam dışı personelin işçi niteliğineaykırı çok sayıda düzenleme yer almaktadır.Uyuşmazlık Mahkemesi, Danıştay ve Yargıtay da vermiş olduklarıkararlarda söz konusu düzenlemeleri göz önüne aldıklarından kapsamdışı personelin işçi niteliğini göz ardı ederek söz konusu bu personelibir tür kamu personeli olarak kabul etmektedirler. Oysa kanımızca,işçi olduğundan şüphe duyulmayan bir çalışan olan kapsam dışıpersonelin 4857 sayılı Đş Kanunu hükümlerine tabi olan ve işçi niteliğiile bağdaşmayan hiçbir uygulamaya konu olamayacak bir personelolduğunun Yargı organlarınca da gözden kaçırılmaması gerekmektedir.Diğer yandan henüz yasal bir dayanağı bile bulunmayan kapsamdışı personel uygulamasının yasal bir dayanağa kavuşturulması veAnayasal düzeyde tüm işçilere tanınan ve korunan toplu iş sözleşmesihakkından bazı işçilerin yoksun bırakılmasının yasal bazı esas vekısıtlamalara tabi tutulması gereği de unutulmamalıdır.366

YARARLANILAN KAYNAKLARAKI, Erol; Türk Hukukunda Toplu Đş Sözleşmesinden Yararlanma,Đzmir 1975AKTAY, Nizamettin; Toplu Đş Sözleşmeleri ve Toplu Đş UyuşmazlıklarınınÇözüm Yolları, T.Şeker Đş sendikası yayını, Ankara 1990AKYĐĞĐT, Ercan; Đş Kanunu, Deniz Đş Kanunu Ve Basın Đş KanunundaKıdem Tazminatı Ankara 1999AŞÇI, M.Saim; Türk Toplu Pazarlık Sisteminde Kapsam Dışı PersonelUygulaması ve Konuyla Đlgili Đşgören Tutumlarını Đnceleyen BirAraştırma, Đstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler EnstitüsüPersonel Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış doktora Tezi,Đstanbul 1996BAKIRCI,K.; Kitlerde Sözleşmeli Personel Sorunu, Đstanbul 1992BERKSUN, Abdullah/ EŞMELĐOĞLU, Đbrahim; Açıklamalı GerekçeliĐçtihatlı Toplu Đş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Ankara1989CAN, Mevlüt; Toplu Đş Sözleşmesi Düzeninde Kapsam Dışı PersonelinNiteliği, TÜHĐS Đş Hukuku ve Đktisat Dergisi , C.13, S. 4, Şubat1995CAN, Mevlüt; Toplu Đş Sözleşmesi Özerkliği Bağlamında Kapsam DışıPersonelin Niteliği, Đstanbul 1994ÇELĐK,Nuri; Kollektif Đş Hukuku I, Sendikalar, 2.Baskı, Đstanbul 1979DEMĐR, Fevzi; Yargıtay Kararları Işığında Đş Hukuku ve Uygulaması,Đzmir 2005EKONOMĐ, Münir; Toplu Đş Sözleşmeleri ile Đlgili Yeni YasalDüzenlemeler, Çalışma Hayatı Đle Đlgili Yeni Yasal DüzenlemelerSemineri, TÜTĐS yayını, Ankara 1984ESENER, Turhan; Đş Hukuku Dersleri, 3.Bası, Ankara 1978GÜZEL,Ali; Özelleştirmenin Hukuksal Boyutu ve Çalışanlar AçısındanOrtaya Çıkan Sorunlar, Marmara Üniversitesi ĐĐOF YayınıKESER, Hakan; Türk Kamu Sektöründe Bireysel Đş Đlişkileri, Đzmir2007367

KORAY, Meryem; Endüstri Đlişkileri , Đzmir 1992KUTAL, Metin; KĐT Personelinin Hukuki Rejimi , 18-22 Haziran 1999,TÜHĐS YayınıNARMANLIOĞLU, Ünal; Türk Hukukunda Kanundan Doğan KıdemTazminatı, Đstanbul 1973OĞUZMAN, M. Kemal; Toplu Đş Đlişkileri Açısından YargıtayKararlarının Değerlendirilmesi, 1984-1985, Yargıtayın Đş hukukuKararlarının Değerlendirilmesi 1984, Đstanbul 1986OĞUZMAN,M.Kemal ; Hukuki Yönden Đşçi Đşveren Đlişkileri, TemelBilgiler, 2.Bası, Đstanbul 1978ÖZBEK,Oğuz; Sendikacılık ve Toplu Đş Sözleşme Mevzuatı, 2.Bası,Đstanbul 1986ÖZDEMĐR, Burhan;Toplu Đş Sözleşmelerinde Kapsam Dışı Personel;Çimento Đşveren Dergisi , C.1 , S.4, Temmuz 1987REĐSOĞLU, Seza; 2822 Sayılı Toplu Đş Sözleşmesi Grev ve LokavtKanunu Şerhi, Ankara 1986REĐSOĞLU, Seza; Toplu Đş Sözleşmelerinde Kapsam Dışı PersonelinHukuki Durumu, TUHĐS Đş Hukuku ve Đktisat Dergisi, C.6, S.1,Ocak 1982SOYER,M.Polat; “Đş Şartlarının Esaslı Tarzda Değişmesi”, ĐzmirBarosu Dergisi, Ocak 1984SUBAŞI, Đbrahim; Türk Hukukunda Kapsam Dışı Personel , Prof. Dr.Metin KUTAL’a Armağan , Ankara 1998SUR, Melda; Toplu Đş Sözleşmesi Özerkliği ve Teşmil, Ankara 1991,DEÜHF YayınıSUR, Melda; Đş Hukuku Toplu Đlişkiler, Ankara 2006ŞAHLANAN, Fevzi; Toplu Đş Sözleşmesi, Đstanbul 1992ŞAHLANAN, Fevzi; Türk Çalışma Hayatının Güncel SorunlarıSemineri ; TÜHĐS, 18-22 Haziran 1999TAŞKENT, Savaş;Đşverenin Yönetim Hakkı, Đstanbul 1981TUĞ,Adnan; Toplu Đş Sözleşmesi, T. Orman Đşçileri Sendikası Yayını,Ankara 1996368

TUNCAY, Can; Đş Hukukunda Eşit Davranma Đlkesi, Đstanbul 1982ULUCAN, Devrim; 233 Sayılı KHK Açısından Sözleşmeli Personel veYarattığı Sorunlar, Çalışma Hayatımızın Güncel Sorunları,Đstanbul 1987ULUCAN, Devrim; Özelleştirmenin Hukuki Çerçevesi ve ÖzelleştirilenKuruluşlarda Çalışanların Hukuki Durumu, Đş Hukuku Dergisi,C.III, S.4,Ekim Aralık 1993ULUCAN, Devrim –SAĞLAM, Fazıl; Özelleştirme Kapsamına AlınanKit’lerde Çalışan Personel Đle Đlgili Sorunlar(Bir UyuşmazlıkMahkemesi Kararının THY Özelinde Değerlendirilmesi); Prof.Dr.Nuri Çelik’e Armağan, Marmara Üniversitesi HukukFakültesi, C.2, Đstanbul 2001369