156 • Ankara Üni<strong>ve</strong>rsitesi SBF Dergisi • 62-45. GERİBİLDİRİM ARAMA SÜRECİYaklaşık yirmi yıldır sürdürülen araştırmalar, <strong>geribildirim</strong> arama sürecini<strong>ve</strong> temel bileşenlerini yapılandırmıştır. Süreçte bireyi <strong>geribildirim</strong> aramayayönelten güdüler (öncüller), davranımda bulunmayı etkileyen değişkenler <strong>ve</strong>davranışın sonucunda ortaya çıkan ardıllar analiz edilmektedir. Geribildirimarama süreci Şekil 3’te görülmektedir (Ashford vd., 2003: 775).ÖNCÜLLERDAVRANIMDABULUNMAARDILLAR(ÇIKTILAR)KapsamEgokoruma/güçlendirAraçsalGÜDÜLERKapsamKapsamİmajkoruma/güçlendirmeGeribildirim;1- Yöntemi2- Sıklığı3-Zamanlaması4-Kaynağı5-Konusu-Doğrubireyselizlenimyaratma-Hedeflereulaşma-İmajıkoruma <strong>ve</strong>güçlendirmeŞekil 3: Geribildirim Arama Süreci5.1. Geribildirim Arama Davranışının ÖncülleriBireyi <strong>geribildirim</strong> bilgisi aramaya yönelten üç önemli güdüleyici boyut<strong>ve</strong> tüm bu boyutları doğrudan etkileyen çeşitli çevresel etmenler (kapsam)bulunmaktadır. Sözkonusu üç güdüleyici boyut, <strong>geribildirim</strong> arama sürecinintetikleyicisi konumundadır. Bunlar, araçsal boyut, ego koruma/güçlendirmeboyutu <strong>ve</strong> imaj koruma/güçlendirme boyutu şeklinde sınıflandırılmaktadır(Ashford vd., 2003: 775).156
Kurtuluş Kaymaz • Davranış Boyutuyla Performans Geribildirim Olgusu <strong>ve</strong> Süreci • 1575.1.1. Geribildirim Arama Davranışının Temel Güdüleri5.1.1.1. Araçsal GüdüOlumlu <strong>ve</strong> olumsuz <strong>geribildirim</strong> bilgisinin kişisel gelişim üzerindeetkilerinin olduğu açıktır. Kişi, edinilen <strong>performans</strong> <strong>geribildirim</strong>ini, teknikyeterliliğini <strong>ve</strong> davranışlarını yeniden yapılandırmada bir araç olarakkullanacaktır. Bu çerçe<strong>ve</strong>de <strong>performans</strong> <strong>geribildirim</strong> bilgisi, öz düzenlemeamacına hizmet eden çok önemli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yanikişi, gerek belirli aralıklarla uygulanan PD sisteminde doğrudan <strong>ve</strong> gerekse PDsistemi dışındaki dönemlerde gözlem <strong>ve</strong>ya doğrudan <strong>geribildirim</strong> almayöntemlerini kullanarak, dış çevreden kendi <strong>performans</strong>ına ilişkin önemlibilgiler edinmekte, bu bilgileri <strong>performans</strong> standartlarıyla karşılaştırarak varsadavranışsal <strong>ve</strong> teknik <strong>performans</strong> açıklarını geliştirme aracı olarakkullanmaktadır (Brief/Hollenbeck, 1985: 198).İşletmedeki çeşitli durumlar, <strong>geribildirim</strong> bilgisini bir araç olarakkullanma zorunluluğuna işaret etmektedir. Örneğin, örgüte yeni üye olan birçalışan, <strong>geribildirim</strong> bilgisini uyum sürecini hızlandırma aracı olarakkullanacak, dolayısıyla daha sık oranda <strong>geribildirim</strong> arama davranışısergileyecektir. Ancak, bireyin örgüt içindeki çalışma süresi arttıkça yanikıdemi yükseldikçe, <strong>geribildirim</strong> bilgisini uyum sağlama aracı olarak kullanmasıklığı azalacaktır. Bu çerçe<strong>ve</strong>de edinilen <strong>geribildirim</strong> bilgisi, uyum sürecindebireyin örgüt içindeki rolünü netleştirmekte, <strong>performans</strong> önceliklerinibelirlemektedir (Ashford vd., 2003: 777).Geribildirim, yönetim becerilerinin geliştirilmesi amacıyla kullanılanönemli bir araçtır aynı zamanda. Geribildirim bilgisi, yöneticilerin, üstleri,astları <strong>ve</strong> diğer çalışma arkadaşları tarafından nasıl görüldüklerinden haberdarolmalarını sağlamakla birlikte, liderlik becerileri, çalışanlara yaklaşım, yetkilendirmegibi uygulamalarda başarı ya da başarısızlıklarını belirli ölçülerdeortaya koymaktadır. Ancak, yönetim <strong>olgusu</strong>nun kompleks bir yapıda olması,yöneticilerin yerine getirmeye çalıştıkları faaliyetlerin tanımlanmasındakibelirsizlik, gerek astlardan edinilecek bilginin gü<strong>ve</strong>nilirliği konusundaki endişe<strong>ve</strong> gerekse astların yöneticilerini değerlendirmede kapıldıkları korku <strong>ve</strong>çekingenlik, yöneticinin gü<strong>ve</strong>nilir <strong>geribildirim</strong> bilgisi almasını engellemektedir.Bu çerçe<strong>ve</strong>de sağlanan <strong>geribildirim</strong> bilgisinin, yönetsel gelişim için bir araçolarak kullanımı zorlaşmaktadır (Korsgaard, 1996: 302-303).Geribildirim bilgisi <strong>performans</strong> belirsizliğini de önleyen önemli biraraçtır. Geribildirim, <strong>performans</strong> düzeyi hakkında net görüşü olmayan, yani nedüzeyde başarılı <strong>ve</strong>ya başarısız olduğu konusunda belirsizlik yaşayan <strong>ve</strong>dolayısıyla üstleri, astları <strong>ve</strong> çalışma arkadaşları nezdinde kendisi ile ilgili netür algıların olduğunu bilemeyen çalışanın tedirginliğini ortadan kaldırmaya157