TürkmenisTandaky aýallar: ikinji sorTly raýaTlar olar diňe eden ...

II. TekliplerTürkmenistanyň tebigy baýlyklaryna we güýçli depginde ösüp barýan gurluşyk bazarynadünýä jemgyýeti tarapyndan bildirilýan gyzyklanmanyň artmagy bilen, türkmenhäkimiýetleriniň repressiw iş tejribesine garşy bolan çäreleriň zerurlygy hem artýar.Belli bir derejelere ýetmek üçin, gepleşikleriň öň ýanynda türkmen häkimiýetlerinebasyş görkezmeklik gerek. Ýurt içinde, şahsy howpsuzlygy nazara alynan halatynda, buçylşyrymly meseläni ýekelikde çözüp biljek käbir närazylyk bildirýan we garaşsyz bolangüýçler bar. Soňky iki onýyllygyň dowamynda raýat jemgyýetiniň aktiwistlerine, olaryňmaşgalasyna, dostlaryna we tanyşlaryna garşy edilen repressiýalar we ýzarlanmalar ýurtdaumumy dil ýarmazlyk düzgüniň döremegine öz täsirini ýetirdi. Ýurduň içindäki ýagdaýyüýtgetmäge ukyby bolan az sanly inisiasiwalar we başlangyçlar halkara guramalartarapyndan çynlakaý kömege we goldawa mätäç.Halkara jemgyýetçiligi tarapyndan türkmen häkimiýetlerine syýasy we ykdysady basyşlaredilende, bu ýurtda raýat aktiwistlerine garşy ulanylýan repressiýalary we gorkuzmalarybelli bir derejede ýumşatmaga täsir ederdi. Türkmen hökümetiniň aýallara garşy alypbarýan diskriminasiýa syýasatyny tankytlamakda, ýerlerdäki ýüzleý geçirilýan kosmetikiçäreleriň deregine hakyky real reformalary geçirmegini we aýallaryň ýagdaýynygowulandyrmaklygyny talap etmekde halkara jemgyýetiniň pikiri has hem aktiwleşmelidir.Aýallary goldamaklyga gönükdirilen ýörite maksatnamalary kabul etmekde, ösdürmekdewe amala aşyrmakda türkmen häkimiýetleriň ymykly we çynlakaý işlemekleri zerur.Döwlet maksatly strategiýany, onuň mehanizmini, amala aşyryş tertibini ösdürmäge, şeýlehem aýallaryň hukuklaryny goramaga ýöriteleşdirilen edarany döretmäge borçlydyr. Şugünki günde bu ugurda ne häzirki bar diýilýan pudakara Geňeşi, ne-de Türkmenistanyňaýallar birleşigi bu roly ýerine ýetirýärler.Türkmenistan özüniň tebigy resurslaryndan uly girdeji alýar. Döwlet emeldarlary weişewür şahslar kontraktlary we gelişikleri ýaňadan bahalandyrmak ýoly bilen, süýdüňgaýmagyny iýýärler, ýagny olar artdyrylan pul serişdeleri öz kiselerine urýärlar, şeýdiphem uly baýlyklara eýe bolmaga özlerine maý döredýärler. Göz üçin gurulýan köp sanlygurluşyklara döwlet tarapyndan göýberilýan äpet uly maliýe serişdeleriniň çykdajylaryýurduň býujetini bilbiliň ketegine öwürýär. Ol serişdeleri ilaty sosial taýdan goldamakmaksatlar üçin ulanylansa, has netijeli bolardy. Jemgyýetçilik habar serişdelerindenalynan sözler, mysal üçin, “bu günki günde biziň ýurdumyzda umumy bahasy 48 milliardamerikan dollaryna barabar bolan 2227 sany binanyň gurluşygy alynyp barylýär” 11 diýilensitata sosial reformalara gönükdirmeli uly möçberli serişdeleriň käbir emeldarlar weşahslar üçin elýeterlidigini aňladýär.11 «Neýtralnyý Türkmenistan» gazeti, № 177-180, 09. 07. 2011-nji ýyl(Türkmenistandaky aýallar: ikinji sortly raýatlar Olar diňe eden-etdilige sezewar bolmakda we kazyýet adylsyzlygyň öňünde deňhukukly) 7