PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

üyük bir at ı l ım gösterdi. Birinci dünya sava şı sonras ında çe şitli müslüman ülkelerdegörülen özgürlük (istiklal) hareketleri, politik ve fikri yenilik hareketleriyleak ılc ı l ık (rationalisme) ve yenilikcilik (modernisme) ak ımlan Bat ı 'n ın politik veekonomik emellerinin yan ıs ıra, birtak ım ilmi zorunluluklar bak ım ından da İ slamdünyas ına daha fazla ilgi duymas ın' sağlad ı (52).Böylece, genel tarih, hem Hristiyan Bat ı 'yı hem de Müslüman Do ğu'yu vesemitik dinler d ışında kalan Uzak Do ğu'yu kapsayan be şeri bir terkib görünümüald ı. XIX. yüzy ı l ın ikinci yar ı sından sonra yaz ı lan tarih kitaplar ında bu durumunözellikle dikkati çekti ği görülür. Bu yap ıdaki tarihi eserler genellikle, İ slam' ındoğusundan, temel inanç ve ahlak ilkelerinden, kelâm ve felsefeden, itikad ıve fikri İslam mezheplerinden, tasavvuf ve tarikatlardan,geleneksel İslam inançsisteminden uzakla şmış "heterodoks topluluklar"dan,son zamanlarda ortaya ç ı -kan "yenilikcilik ak ımlar ı "ndan ya da bugünkü müslüman ülkelerin politik ve etnikyap ı lar ından sözeden kitaplard ır. Müslüman toplumun tarihi tekarnülü üzerindedurmazlar (53). Oysa, Hristiyan aleminin yaz ı lacak-çizilecek birçok önemli sorunlarıvard ı . XVII. yüzy ıldan itibaren Bat ı 'da, özellikle de Fransa'da uydurmabelgeler ve bilgilerle sahte tarih yaz ıld ığı , yani tarihte hurafecilik ve tahrifcilikyap ı ldığı gerçe ği gündeme getirildi, tarih bilimine duyulan güvensizlik belirtildi.Ne var ki, yine de tarih bilimini politik ekonomik ç ı karlarına alet edenler, yalnızca geçici ülküleri savunma amac ıyla, bir yalanc ı şahit gibi kullananlar,etnik, sosyolojik ve emperyalist emellere araç yapanlar bulundu.Birçok bat ı l ı yazar, bir yandan İ slam Tarihi ile ilgili ara şt ırma ve eserlermeydana getirirlerken ilk İslam tarihi kaynaklar ın ı tercüme ederlerken, bir yandanda İslam dini ve ilkelerini -kendi metot ve anlay ış lar ına göre- tenkid ettiler. Kant,Spinoza, Strauss, Renan ve benzeri yazarlar bunlardand ı r. A. Müller, " İ slamiyet",G. de Tass, " İ slam ve Kur'an", C. de Perceval "Arabistan Tarihi", Sprenger"Muhammed'in Hayat ı ", Dozy "Tarihi İ slamiyet", Renan "Dinler Tarihi", Goldziher " İ slâmiyet'i Tetkik" adlar ı ndaki telif eserleri vücuda getirip İ slam •dini vemüslümanlar hakk ında çe şitli de ğerlendirmeler yaparlarken, Wan Cramer Wustfeld,Felsk Noldeke, Sachau vb. en eski İ slam tarihi kaynaklar ı n ı Bat ı Dillerineçevirdiler veya aynen ne şrettiler (54). Bu arada baz ı İ slam bilginleri bu eserlerekar şı çe ş itli reddiye ve ele ştiriler yazd ı lar.İ slamiyet ve İ slamtarihi hakk ında doğru ve tarafs ız bilgi vermeyen,sübjektif değerlendirmeler yapan Bat ı l ı yazarlar ve tarih ara şt ınc ı lar ı genellikle ikigruba ayr ılabilirler: Belli bir dine ba ğ l ı bulunanlar ve herhangi bir din kabuletmeyenler.52 F. Köp ıiilü, adıgeçen eser, s. 6.53 Z.V. Toğan, ayn ı eser, XVII; F. Köprülü, ad ıgeçen eser, s. 7.54 M. Şemseddin, Islam'da Tarih ve Müverrihler, s.5; Z.V. To ğan, age.,XVIII. P. Lammens'in "Croyances et Institutions" (Beyrut 1926); G. Demombynes41