PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ir önemi vard ı r. On ,makaleden olu şan eserin, 9 ve 10. makaleleri İ slam tarihi vedinler tarihi konular ına ayrılmıştı r. Baz ı mezhepler hakk ında da ilgi çekici bilgilervard ır. Gustave Flugel, bu çok önemli eseri, Miladi 1871'de ne şretti; eserin Köprülükütüphanesinde bir yazma nushas ı vard ı r.İ bn Hüseyin el-Beyhâkl (386-470/996-1077): Horasan' ı n Beyhak nahiyesineba ğ l ı Harisabad'da do ğdu. Çocuklu ğundan itibaren Sebuktekin o ğ ullar ı n ı nhizmetinde bulundu. Gaznelilerin en buhranl ı döneminde ya şad ı . İşte Gaznelilerinve özellikle de sultan Ferahzâde döneminin bu kar ışı k durumunu yazmaya ba şlad ı .Fakat eserin önemli bölümü Mo ğol istilas ı üzerine yok oldu; bu otuz ciltlik eserdensadece be şinci cildin sonundan 10. cilde kadar olan bölümler kald ı . İşte bu 5 ciltlikbölüm Gazneli sultan! Mes'ud'un iktidar ı zaman ında (421-432/1030-1041)meydana gelen olaylar ı kapsar. Tarihi Beyhaki", Gazneli devletinin dahili ve haricii şlerini yak ından bilen birisinin hat ıra defteri durumundad ır; bu durumu ile BeyhakiTarihi belirtilen dönem ve devlet için çok önemli bir tarihi belgedir. Morlay,onu 1862'de, "Bibliothecas İndias" serisi içerisinde ne şretti.İ bn Miskeveyh (öl. 421/1029): Rey'de do ğdu; Mu'izuddevle'nin veziri EbûMuhammed Muhallebi"nin arac ı l ığı ile saraya intisab etti. Çok ki şi ondan İ slamilimlerini öğrendi: İbn Miskeveyh, "Tecâribu'l-Umem ve Teâkibu'l-Himem" adl ıeserin yazar ıd ır. Ebil Ali Ahmed b. Miskeveyh, büyük bir titizlikle ve bilinçleyazd ığı bu eserinde ak ı lc ı ele ştiricilik metodunu uygulad ı . Eser, halife Adudeddevle'ninölüm tarihi olan Hicri 382'ye kadar ki olaylar ı kapsar. Hicri IV. yüzy ı lolaylar ı hakk ında bizi en iyi şekilde ayd ınlatan eserlerden biri olan Tecâribu'l-Umem, büyük bölümü ile İ ran tarihine aittir ve İ ran milliyetçili ği temayülü ilekaleme al ı nmıştı r.İbn Miskeveyh, ahlak, mant ı k, matematik ilimleri ile Megâzi konular ında dabirçok kitap yazmıştır. "Kitâbu Adâbil-Arab ve'l-Furs", "Kitâbu Tertibi's-saade","Kitâbu's-Siyâse", "Kitâbu's-Siyer" bunlardand ı r. Son devir ara şt ı r ı c ı lar ı ndanGibb, Tecâsibu'l-Umem'i de kendi ad ıyla an ı lan seri içerisinde yay ı nlatt ı . Bütünüyleingilizce olan bu yay ı m ı n ı n yan ı s ı ra eser M ı s ır'da da, 5. ve 6. ciltleri F. Zekiel-Kürdt taraf ı ndan, İ bn Cerir tarihine zeyl olarak yay ı nland ı . Zeylleri olan eser,Hicri' III. ve IV. yüzy ıllar için çok önemli bir kaynakt ı r.İ bn Sa'id el-Endülüsi (öl. 426/1034): "Tabakâtu'l-Umem" ad ı ndaki medeniyettarihi mahiyetindeki eserin yazar ıdır. Hindu, yunan, yahudi ve Arab gibi çe şitlimilletlerisosyal yap ı lar ı , uygarl ı k ve bilimsel durumlar ı itibariyle inceler ve aralarındaki geli şme-olgunla şma yönündeki farkl ı l ı kları gösterir. Tabakâtu'l-Umem,el-Kifti ve İ bn Ebi Useybia gibi bilim tarihi bilginlerince kaynak olarak kullan ı l-mıştı r.BîrQnî (öl. 443/1050): Ebü Reyhan Muhammed b. Ahmed el-Brriini, Harezm'inba şkenti Kas'da do ğdu. "Tandidu Nihâyeti'l-Emâkin" adl ı eserinin ince-29