PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Belki de, milli tarihimizdeki özel önemi sebebiyle olsa gerektir ki, eser, Osmanl ıdevleti zaman ında birkaç defa türkçeye tercüme edilmi ştir. İ lk tercümesi, FarsçaBel'ami tercümesinden, Hüsamettin Çelebi taraf ından Hicri 710/M. 1310 y ı l ı ndayap ı lm ıştır. Bu tercümenin, daha sonraki y ı llarda Istanbul'da ve M ı s ır'da be şbask ısı daha yap ı lmışt ır. XVI. yüzy ı lda Matrakç ı Nasuh, Taberf Tarihi'ni Arapçaasl ından Türkçe'ye tercüme etmi ş olup tercümesi "Mecmau't-Tevârih" ad ını taşır.M. de Goeje tarafı ndan 1879-1965'de Leiden'de, 13 cilt halinde yay ı nlananTaberl Tarihinin Türkçeye son tercümesi Zakir Kadri Ugan taraf ından 1954-1958y ı llar ı nda yap ı lm ışt ır. Tercüme İ starbul'da bas ı lm ış olup"Milletler ve HükümdarlarTarihi" ad ın ı ta şır. Ayr ıca M ıs ır'da bas ılan Taberi Tarihi'ne tabib ve tarihçi Kurtubibir zeyl yazm ıştır; burada TaberVnin tarihinde bulunmayan baz ı olaylara,ihmal etti ği rivâyetlere yani Hicri' 291/905 tarihinden Abbasi halifesi el-Muktedir(öl. 320 / 934)'in hilâfetinin sonuna kadan olan ödnemde meydana gelen olaylarave haberlerine yer vermi ştir.Mes'udi (öl. 345/957): Dedesi İ bn Mes'ud'a nisbetle "Mes'udf" lakab ıylaçağrı ld ı . Hicri IV. yüzy ı lda Irak'ta ya şamış seçkin tarihçilerden biridir. Ba ğdat'tadoğdu, M ısır'da Fustat (Kahire)'ta öldü. Tahsilini Ba ğdat'ta tamamlayan Mes'udi,t ı pk ı selefleri gibi, ilim tahsili için çe şitli ülkelere yolculuk etti.Mes'udi, ünlü "Muriicu'z-Zeheb" ve "Kitâbu't-Tenbih"in yazar ı d ı r. Abbasilerdevrinde ya şayan Mes'udi ünlü sahâbi Abdullah bin Mes'ud'un soyundan gelenseçkin bir tarihçidir. Hicrl III/M. IX. yüzy ı l ın sonlar ı nda Bağdat'ta do ğan Ebu'l-Hasan Ali el-Mes'udt, e ğitim amac ıyla Fars, Hind, Filistin, Şam, M ı s ı r ve Endülüs'-te bulundu. Buralarda tarih ve co ğrafya ile ilgili rivâyetleri toplad ı . Mes'udryiünlüle ştiren "Muriicu'z-Zeheb'i meydana getirdi. Ad ıgeçen milletlere vedevletlere göre bölümlere ayr ı lan Murbc, iki ana bölümden olu şur. İ slâm öncesindemevcut olan kavimler ve durumlar ı , kozmoğrafya ve co ğrafya meseleleri ileAbbasi halifesi el-Muti'lillah devrine kadarki İslam tarihini ihtiva eder. Mesuffninbu ünlü eseri B. de Meynard ve P. d Courteille taraf ından "Les Prairies d'Or" (Paris1861-1877) ad ıyla frans ı zcaya çevrildi ği gibi, onun bir di ğer değerli eseri "et-Tenbih" de, Carra de Vaux taraf ından "Le Livre de l'avertissement" (Paris 1897)unvan ı ile ayn ı dile aktar ılm ıştı r.İ bn Abdi'l-Hakem (öl. 257/871): Ebu'l-Kas ım Abdurrahman b. Abdi'l-Hakem,M ısırl ı olup seçkin bir aileye mensuptur. Eserleri bize kadar ula şan M ısırl ı veKuzey Afrikal ı en eski tarihçilerden biridir. Babas ı Abdu'l-Hakem, zaman ındaM ı sır' ın hadis ve fı k ıh sahas ındaki bilgin ki şilerindendi. 214/M. 830'da ölenAbdu'l-Hakem, sahib oldu ğu ilim ve irfan sayesinde, M ı sır'da, Mâliki mezhebiimam ı oldu, M ıs ır kad ısınin da dan ışmanl ığı n ı yapt ı . Muhammed, Abdul-Hakem,Sa'd ve Abdurrahman adlar ındaki dört o ğ lu M ı s ır' ın seçkin bilginleri aras ında yerald ı . Abdurrahman ise ünlü bir tarihçi oldu. O, 871'de, Fustat (eski Kahire)'deöldü. Hadis ilmiyle alakal ı bir eseri bulunan Abdurrahman' ın en önemli kitab ı ,27