PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

2— Bütün bilginlerin çağlar boyunca ku şaktan ku şağa aktard ığı ibadetler veahkâm ı ile ilgili naslar, ayetler ve mu'cizeler,3— Sika ravilerin senetleriyle birlikte bildirdikleri şeyler,4— Sika raviler kanal ıyla gelen munkat ı ' senetli nakiller,5— Bilginlerin bilginlere veya sika ravilerin sika ravilere naklettikleri ve senetlerininson halkas ı Hz. Peygamber'e dayanan nakiller; fakat bunlar baz ı sebeplerlecerhedilebilirler,6— Yine tüm bilginlerden bilginlere veya sika ravilerden sika ravilere intikaleden, fakat Hz. Peygamber'e kadar ula şmayan, yaln ızca bir sahâbi veyatabiinin bir konudaki sözlerine dayanan nakillerdir.Bir ba şka deyi şle İslami nakiller, o) Kur'ân, b) Sünnet, e) Tefsir, d) Siyer veMegazi, e) Melahim ve Ahbâr kitapland ır (28).Geçmi şteki topluluklar ın ya şay ış lar ı, Peygamberlerin durumlar ı , hükümdarların devletleri ve siyasetleri ile ilgili halleri bize bildirmesi bak ı m ından iki türtarih yaz ı c ı l ığı oldu ğuna dikkat çeken İbn Haldun, İ slam Tarihi'nin genelde nakledayanan bir ilim oldu ğ unu belirterek ş unlar ı söyler:"Tarih, birçok kaynaklara, çe şitli bilgilere, güzel dü şünceye ve kararl ı l ığamuhtaçt ır. Çünkü haberler ve rivayetleri konusunda yaln ı zca nakle .dayan ı l ır daan'anelerin esaslar ı , politik kurallar, umran ın tabiat ı ve insan toplulu ğ undaki hallerhakem k ı l ınmaz, bu hususta gaib olan şahid olana, haz ır olan geçmi şe k ıyaslanmazsa,bu konularda hataya dü şmekten, yan ı larak doğ'ruluktan uzakla ştImaktankurtulunulamaz. Tarihçilerin, tefsircilerin ve nakilcilerin hikayelerde ve vakalardahataya dü şmelerinin sebebi, ço ğ unlukla, zay ıf ve sağlam demeyip sadece nakledayanmalar ı , bu hususlar ı as ı llar ıyla kar şı la ştı rmay ıp, emsalleriyle mukayeseetmeyip, hikmeti esas almay ıp, kainat ın tabiat ına bakmay ı p, haberlerde basiret vedü şünceyi hakem k ı lmay ıp yaln ızca nakli almalar ı d ı r. Bu yüzden haktan sapt ı lar,vahim ve hata sahras ında birbirleriyle yan ştılar. Özellikle anlat ı mlarda geçenaskerlerin ve mallar ın say ı lar ı n ı s ıralarken bu durumda kald ı lar, çünkü bu konulardayan ı lma ve yalan daha kolayd ı r. Mesiudr, Tabert ve baz ı tarihçilerin israiliyatlar ıile ordular hakk ında verdikleri haberler buna örnek gösterilebilir" (29).Bu durumda İslam tarihinin dayanmas ı gereken birtak ım özel ilkeler ve İ s-lam tarihçisinin ta şı mas ı icabeden baz ı vas ı flar vard ır. Birçok İ slam tarihi ara ş -t ı r ıcısı bu Konudaki görü şlerini kitaplar ı nda aç ıklam ışt ır. Mesela, İ bn Haldun'unİslam tarihçisinde görmek istedi ğ i özellikler şöyle sıralanmaktad ır: "Onun için builimle uğra şan siyâsetin kurallar ın ı ve varl ı klar ın tabiatlar ı n ı bilmek durumundadı r. Ya şam şekilleri, ahlak, din-gelenek mezhep ve öteki haller itibariyle milletler,28 Tecrid Tercümesi, 1, 95-96.29 İbn Haldun, Mukaddime, s. 9-10, S. Uluda ğ , tere., s. 27.15