PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

İ slam tarihini, Islam' ı n, tebli ğ , uygulama ve yay ı l ış dönemi olmas ı bak ı m ı n-dan, Hz. Peygamber (sas)'in ya şad ığı devre inhisar ettirdi ğimizde, ilk tarihi kaynaklaronun yak ın arkada şlar ı , ilk müslümanlar, ilk mücahitler ve ilk davetçilerolan ashab ın ı , ya şad ı kları devri ve olaylar ı n ı -râ şid halifeler devri de dahil olmaküzere- kaydettiler ve İ slam tarihçili ğinin kaynaklar ı olan as ıl rivayetleri toplad ılar. Bu bak ımdan "Tabakât" ve "Terâcim" kitaplar ı islam Tarihçili ğinde birerkaynakt ı r. İ bn Sa'd' ın Tabakat' ı , Ebiı Amr b. Abdi'l-Berr (368-463 H.)'in "el-İ stilab"1, İ zzuddin b. el-Esir (555-630)'in "Osdül-Gabe'si, İ bn Hacer el-Askalâni-(773-852)'nin "el- İsabe"si, mesela, İslam tarihçilerinin en çok müracaat ettiklerive kulland ı klar ı malzeme oldu.c) İsleim Tarihinin Kaynaklarıİşte, İ slâm' ın, Kur'ân' ın aç ı klamas ı ve uygulamas ı konumunda olan "Sünnet",bu şekilde tesbit ve zaptedildi. Hadis bilginlerinin güvenilir rivayetleriyletesbit edilen Sünnet, Kur'ân' ı da tevatür yoyuyla bilmemizi sağ lad ı , yani rivâyetçilikKitabullah' ın da temellerinden biri oldu. Hadis kitaplar ı ,kaynaklar ı aras ında, Kur'ân'dan sonra, ikinci s ı rada yer ald ı .İ slam tarihininK ı sacas ı , "sözlü İ slam tarihçili ği"de, İslâm' ı n doğ u şu ile ba şlam ış olup HicriI. yüzy ı ldan itibaren te şekkül etmi ştir. Buna göre, islâm'da tarihçilik iki yönlü veiki a şamal ı olmu ştur: 1) Sözlü tarihçilik; ilahi vahyin Miladi 610 y ı l ında Allahresülünün kalbine ve lisan ı na inmesinden hemen sonra ba şlam ışt ı r denilebilir, ziraHz. Muhammed (sas) kendisine gelen vahyi veya Kur'ân ayetlerini okur-yazardurumdaki sahâbilerine yazd ı rd ığı gibi ezberletmi ştir de. Hz. Peygamber'in lisanından i şittikleri Kelâmullah' ı aynen ezberleyip zabteden sahâbiler bunun sonrakinesillere geçmesini sa ğlayan ilk raviler oldular. Neticede tarihçili ğ in temel kaynaklarından biri olan "sözlü belge" te şekkül etti ve ashab kendilerine nakledilenleriçe şitli yollarla sonraki nesillere ula şt ı rd ı lar. Bu sebeple, Islam'da tarihin kurucuları olarak önce sahâbiler sonra da tabiiler zikredilmelidir. Zira, tabiun da, hem sözlühem de yaz ıl ı tarihçili ğin te şekkülünde önemli katk ı lar ı olan, Islam' ı n sonrakiku şaklara ula ş mas ında önemli rol oynayan bir ku şakt ır. Kays b. Ebi Hazm el-Becelı (97), Kays b. Ubad el-Kaysi (80), Alkame b. Kays en-Nehai (62), Sa'id b. el-Müseyyeb )94), Ebû Seleme Abdurrahman b. Avf ez-Zühri (94), e ş - Şa'bi (103),kad ı Şüreyh b. el-Haris (80) vb. bunlar ın en seçkinleridir. 2) Yaz ı l ı tarihçilik;tarihin ilk yazili malzemesi ve vesikalar ı olan Vahyin yaz ı lmas ı ve hadislerin tedvin-tasnifedilmesi, hadis ilminin te şekkülü ve kitaplar ı n ın yaz ı lmas ıyla birlikteba ş lam ıştır. Siyer, megâzi, tabakât ve terâcim kitaplar ı yaz ı l ı tarihçili ğin ilkörnekleridir.Tarihi' kaynaklar, hangi türden olursa olsun, sözlü veya yaz ı l ı birtak ı m maddeve malzemeden yararlan ı r. İşte tarihe ait bilgileri veren bu madde ve malzemeye"tarihin menba ı " veya "kayna ğı " denir. Tarihle, yani insanlar ın ve toplumlar ın11