Mîrkutên xwe bilind kin ! KOVARA HER TIŞTI YE Jl BO HÊR KESÎ ...

NO: l/l985ansvarigutgivareoch redaktör :MahmudL E W E N D îAbone :sal/ye'ar/a'r/unan:20SKr./20FF/2$Tarixaçapê:1/7/1985MerhebaûRojbaş. . !Sibeha webi xêr,rojawebimbarek be. Maşalê xwedê tu kêmanîya we nede.Xwedê bi we re be,di her halTde û bi her awayî ardimcîyêwebe.Eêêê, çawan in, baş in ?Çi dikin, çi nakin, erowe dî em jî derketin, angoem jî daketin meydana kovar0rojnameyên kurdî.Ev serê çend mehan e emdifikirîn ku em kovarekeçawa derxînin,axirê li dawîyadawîyê ;bi saya hevalekîem gihan biryarekî,wele hema me go jivê xweşiktirkovar nabe û me navêwêjî danî MÎRKUTnaveroka wê jî ji xwe wayeji we ve xuyaye, gotina zêde ne hewce ye .Tenê tiştekheye ku divêhaya herkesî jê hebe:1-Emê xwe"li bin çengepir kesan û pir tiştan xin.2-Emê tilîyaxwe di herqulik(kun)îre kin.Jiber wê yekê divê hûncarna liqusûr û kêmanîyênme nenêrin, bibexşînin. . . !De bi xatirêwe,Bimînin di xweşîyê de!MÎRKUT

w w liN/WEROK, ..1*. y,0ibaş-"" 2Mer***1 . ...-3Can,bU^nU sQend V^ y^ba .-8Ma^*^.. 1°^ ^e W^^% ' 16Çen*%Vk"n1î .'..' 12TStol**^'% T4AM0STE' ;..17* .18"."..20' .21W^f. "abihê^'YjjntoX 'u ..*"Ba^ ^V'"..22"'..24"..25' .26?jr&* >***.. >QtisrANai;f rast^ ** n" turdî- 32"^8^"" ° v.v .?«Ku^*0 .." ? . .U^n niv^

Belê, bi kurtebirî me îstatistîkek ji kovar ûrojnameyên kurdl raxist ber çavan, vêca em werinser meseleya din.Wekî me li jorê jî got,bi qasl ku min çav lêgerandiye di nava van 400 kovar û rojnameyên mede, ez li kovareke mlzahî rast nehatim.Lê tenêdi hin kovaran de nîv rûpel an jî ji çara yekêrûpelekê ji bo mîzahê bi kar anine,lê ew jî têrnake.Bo Çi Mîzah ?Belê bo çi ?Ji bo ku di vi warl de tu gav nehatine avêtin,ji ber wê yekê divê hin gav werin avêtin.Hin tişt bêne şikandiiyhin perde vebin, da bilamîzaha kurdî jî derkeve û têkeve meydana kulturû edebiyat û sen'eta kurdî. Her çendî hin kesandi eserên xwe de mizah an jî hîcîv(taşlama)ên mîzahîbi kar anîbin jî,lê wekî me li jorê jî gotne wekî kovar an rojname bûne. Her wekî^Sêx RizayêTelebani di gelek helbestên xwe de hlcîv-mîzahbi kar aniye, hetta kelîme û tabîrên namahrem jîdexl bi kar aniye.Şaîrê mezin Dildar ji di hin I*.helbestên xwe de wek hîcîv mîzah bi kar aniye.Belê, gotina me ew e,ku di nava kultur û edebiyata kurdl de divê ciyê mîzahê jî hebe. Her çendîhin kes ewê bibêjin"lo de nuha ne wext e, ma emmilletekl bindest in, ma em û mlzah" ûhwd. Lê bimin na! Erê em milletekî bindest in,lê ev nayêwê maneyê ku "em bindest bin,em tiştekî nekin".Jiali her kesî ve tê zanîn ku xebatên edebl-kulturîjî perçeyek ji têkoşîna gelê me ye û her weha mîzahjî^dê di vê têkoşînê de roleke mezin û girîngbilîze.Hin tişt hene ku mirov bi sedan pirtûkan liser binivîse jî,mumkun e ku ji all xwendevan an jîji alî herkesî de baş neyêt fam kirin, lê gava kuew tişt(buyer an meseleyek) bi karlkatur an jî biçend gotinên mîzahî bête bi kar anln, bi ya mincarna dê hîn baştir bête fam kirin.

Hîn gelek wext li pêş me heye,di hejmarên wêbêde emê hinekî din jî li ser vê bareyê ango li sermîzahê bisekinin. Nuha jî emê bi kurtebirî çend gç_tinan li ser kovarê pêşberî we bikin, lê ji ber kêmasîya cîh emê bi çend maddeyan rêz kin:1-Mîrkut tenê Îsal(l985) dê du hejmarên wê derkeve,ger pêş de îmkanên me çêbibin, emê ji du mehancarêyekê derxînin.2- Zimanê Mîrkut tenê kurdî ye,lê bi hemû zaravayan(soranî,zazakî, kurmancî).3-Mîrkut berhemên her kesî ger mîzahî be an jî lêkolînênli ser mîzahê be belav dike.4-Nivîsên ku ji Mîrkutê re bête şandin,bi paş denayên vegerandin.5-Mîrkut ji ber ku kovareke mlzahl ye,mumkune ku''zimanê xwe dirêjî"pir tişt û pir kesan bike,divêji nuha de bête zanîn ku ji qanûnên mîzahê, yek jîzimanê xwe dirêjî her kesî û her tiştî kirin e.Heta hejmara din bimînin di xweşiyê de.BerpirsiyarêKovarêXir û mexrût û mudewer,sipî û nerm û du nîmHer wekû komele befrê ke şeqt key be mişar. '(Dî'.vanx Şêx RizayîTalebanî,çapî Bexdad,rûpel 16)

CAN Bl ŞUN DENAYÊLÊ ROJÎ TÊ !Meha rojiyê ye, lê rojî(rocî) ketiye havîhê. Wekîher kesîApê Letojî rojiyê digire. Heta nîvro Tdare dike, lêdîpênrvro rej'i tîna(têhna)nîkare xwe bigire û hema bi dizîka diçe ser kaniyê û avê vedixwe.0 çima mellê gund ji wê de nayêi Ewjîji bo destmêjê tê ser kanîyê,lê, dinêre ku Apê Leto avê vedixwep wele hema mellême xwepik dike û diqehere û bi ser Apê Leto de diçe û jê re dibêje:-Lawo matu qet fêdînakî, tu ji xwedêjî natirsî ? Tu di vê rojîyaremezanî mubarek de çawan dikarî avê vexwî, ma tu kafîr f,tuçi yi !Apê Leto:- Melle , bi xwedê ez gelekîtîh bûbûm, jî têhna(tîna) qirika minêdîziwa bûbû û ez hinekî jîfîkirîm ku çawa be rqjîîsal biçe salê têwê dîsa bê, lê heke ez ji têhna bimirim û ev can jîbîce êdi bi şûn denayê. Ji ber wê mîn got çawa be rojîewe sale te dîsa bê, lê can bîşûndenayê,ûminvexwar..!>

çend peyvikên nû >3Ji zimanzanên me yê bi nav û deng Fîlolog Dr .ZimandirêjDEVJIHEVE çend roj bêrê* di konferansa hemû zimanzan û zimannasênKurdan de çend peyvik(wişe,bije)ênnQ pêşkêşî kesênku beşdarî konferansê bQbûn kir.Em jî li vê derê wan peyvikên ku Fîlolog Dr .ZimandirêjDEVJIHEVE pêşkêşî konferansê kiribQ dinivîsin, da ji bo kuxwendevan tê bigihên ku ew di çi maneyê de tên bi karanînMumkun e ku rojekê hun di kovar an pirtûkekê* de lêrast bênQ jê fam nekin, ji ber wê em nuka wan kelîmeyan j ibo we livê derêdinivîsin.1) BIYOLOJÎ = XULIQANDIYOLOJÎ2) PSÎKOLOJÎ= HARÛDÎNOLOJÎ3) HOSTES = FIREJINABÊBASK.4) PÎLOT = FIREMÊRÊBÊBASKAJOYÊBALAFIRÊ5) SANSASYON= ŞEMATE6) ENSTÎTU = MALAMi'XTARH0+o+o| ma hişê wî heba..!Gundî hemû li dorê civîyabûn,wî jî li erebanê 9+0+0*&

NTEM . Lzwindlbikuşta, lê xelkê* dora meew ji destê nun xelas kir anna nunê ew bikuşta.Hakim şaş dibe, metilmayfdimîne G dîsa dibêje:- Ê de ka hela bibêje jiboçi ?Mêrik dest pê dike:- Hakim efendî, seet pêncêJ inek ciwan di dadgehê degiliyê mirovekî dike. Hakimjê dipirse.- De ka bêje, gihyê te çiye ?Jmik- Hakun efendî ez vî menvîgul dikim. Lewra h ber otobosê dest avê t ji qirika rmnde dikira ez bifetisandama Gbikuştama.Hakim vedigere ser nnrovîûjê dipirse:- Te çima xwest ku ev jinikabifetisanda Gbikuşta, haa,de ka bibêje sebebê wêçi bu ?Mê nk radibe pê G dest pêdike dibêje .- Hakrm efendî, weleh rast,min dikira ew brfetisanda ûêvarê bû, ez ji kar derketim,û seet di pênc û nîvan de jîmêvanên nun wê bihatanamalê , ji ber wê yekê diviyaku ez hmekî zûtir biçyamamalê. U min lez kur ez hatimber sekmoka otobosanh sekinokeem ketm rêzabilê t kirinê ,wê gavê ev jinikjî h pê şiya min bû.Dorhat wê,çû ber gîşê(ciyêbilê t firotinê ) ez jî h dû wême, lêez gelekî lez dikunku ez zûbilêtê bikmm Gbigihîjimmalê, ji ber kumêvanêft min h hêvrya nunîn.r

Ve jinikê destê xwe avê tji çentê xweyê mezinde,devêçentê mezin vekir,çentekfpiçûkjê derxist û devêçentemezm girt, deve çentêpiçGk vekir, ji çentê piçukpere derxist dîsa devêçentê piçGk girt G devêçentê mezin vekir. çentêpiçGk xist hundurê çentêmezin Gdevê çentê mezingirt G di pê re pere da bilê t-"furoş, bilêtfiroş bilêtek daye.Vê jinike dfea dest pêkir,devê çente mezin vekirçentê piçGkjê derxist,Gdetvê çentê mezin gut,devêçentê piçGk vekir, bilêtêxist hundurê çentê piçGk Gdevê çentê piçGk grrt, dîsadevê çentê mezin vekrr,çentêpiçGk xist hundurêçentê mezin Gdevê çentêmezin jîgirt. îcar buetfiroşperê mayî dayê, vê jinikêdîsa dest pêkrr, devê* çentêmezm vekir, çentê piçGk jihundirê çentê mezin derxist,devê*çentê mezm gu-t^devê-*çentêpiçGk vekir, perê jiber mayîjku buetfiroş dabGyêxist hundurê çentêpiçGk G devê* çentê piçGkgirt G dîsa devê çentê mezinvekir çentê piçGk xist hundurêçentê mezin G devêçentê mezinjîgrrt.Hakrm hema radibe pê Gdibêje:- Te çima nekuşt, te çimanekuşt ?^%% \KUJtZKA( EZ JÎ 2AK0K Ç>AMA. \j/^AX 1XWElKA( E7. jî (MEZIH -feANAAs*%

pirtûkeknu;"Xwexwexwebixwexweşkirin:..''Nivîskarê me yê mezin û ezîmşah û payebilind û bêvil li hewa Yorgoyan BALIFKITANpirtûkeke nû derxist ronahîyê...!Navê pirtûka wî:" XWEXWE XWE BIXWE XWEŞKIRIN "Her wekî hun jî^dizanin nivîskarê meyêmezin Yorgoyan BALÎFKITAN ev pirtûka wî yanîvê şêstû dudoyan e ku derket.Ew di vê pirtûka xwe de bi taybetî liser mewzûyekê sekinîye,belê bare, ango mew_zû ev e:"Ji alî psîkolojîk û sosyolojîkuantropolojîk ve"xwexwe xwe bixwe xweşkirin"e.Nivîskarê me di vê pirtûka xwe de hin ras_tiyên civatê jî bi awayekî ilmî-zanistî raxistiyeber çavan ku gelê me yê derketine de_veyî welêt bi çi awayî "xwexwe xwe bixwe xweşdikin" . Dîsa nivîskarê me di vê pirtûka xwe dede îddîayekê jî tîne ku li gor dîtina wî hinkes hene ku bi cimaatî"xwexwe xwebixwe xweşdikin'.'Belê bi kurtebirî em dikarin bibêjin ku divêher kes vê pirtûkê bikire û bixwîne.Pirtûk li mala Muxtar peyda dibe, ger kesênku bixwazin bikirin divê li ser navnîşanaMalamuxtar nameyekê bişînin daxwaziya wê bikin.10

I! yaranrDU HELBEST">AXXX...!kat: 1948piştî herbacîhanê ya duemîn.cêge: destpêk li korta Sêweregê,dumahîk Stockholm.Axx, axxx !Ez,bircî me,tîme,û ser de jî tew,cih tuneku !; Axx, axxx !Rû ji me vegerandinHevalan,dostan,!: Axx, axxx, axxxx...!jKes nanere li me êdi,Kes nanêre...!Ne bav,ne bira,ne xwişkû ne jîmalaP0 !axx,xxx.M. Unizê BedlîsiEZ IM !Gurm, gurrrm...!Agirim, pêt im,Çirûsk im, şêt im,Şeng im, peng im,Teng im, reng imPir bi navû deng im.Gum, gum,gurrrm !Gim, gim,girm.(piiirrrrt,berdeeeeee...! )BIZOT

LÊKOLÎNEK-LÊKOLÎNEWEYEKlLzkolZnQA :Muxtarê QANQIRTÊDIWANA Seyda BERDEJi şairên me yên kevintirîna yek jî Seyda B E R D E ye. Hîh birastî mirov dikare bibêje ku li Rohilata navîn şaîrê herîkevintirih e.Tarîxa zayina Seyda B E R D E kifş e(200 sal berîzayina Tsa) ,lê,gelek mixabin ku tarîxa mirina wîhîn nehatiye kifş kirin. Ji ber kuSeyda B E R D Ehîn nemiriye û her weha hîna nehatiye kuştin jî,ji ber wê jî divê* hunpcwendevan li me biborin û" bibexşînin ku emnikarin we di babetekê de agahdar bikin , lê wexta ku Seyda yême B E R D Emir an jîbîmire, an jîbi dest&hin kesan ve bête kuştinwe gavê berî her kesî emê we xwendevanan di ve bareyê* deagahdar bikin,.Belê", Seyda B E R D E di warê edebiyat, tarîx, cografya, soyolojî,felsefe,psîkolojî, astrolojî,biyolojî, fflolojî^oolojî, patalojî,mîkrobiyolojî, sîsmolojî û di hin LOJÎ yên din de gelek zana buPardon!zana ye, ji ber ku ew hîna neminye dive ji alî gramatîkî ve em demanuha bikarbînin.Bele, Seyda B E R D E gelek zana ye.Seyda B E R D Eher weha bi gelek zimanan jîdizane. Her wekîjzimanê însanan, zimanê teyran, zimanê heywanan. Lê, Seyda BERDEeserên xwe bi tevayf, bi zimane însanan dinivîse. Tenê çend helbestenxwe bi zimanê meşan (ji meşan jîmêşên hengivîn)nivîsiye. EmHve derê wek nimûne helbestek wî çap dikin ku bi zimanê "mêşan"hatiye nivîsîn, dibe ku hûn jê fam nekin le gava kuSeyda BERDEji pirtukên xwe , ferhenga MÊŞÎ Û ÎNSANÎ çap kir şûn de hun dikarinli wê ferhengê binêrinû ana gore (gor ive^hunêji helbestê fambikin.

emê hinekî U ser tekilîyen di nav helbestên Seyda û Mrrkutê dejîbisekinin.De veca bimînin di xweşîyêde.MÎRKUT -1Vf mîrkutî pir dil şewandBirînên kevnare kewand,Singên di 'erdê de tewandFeryad ji destê mîrkutê.Mirkut, mîrkutê kalanî,Dar u gopal tev hilanî,Li bin banî, li ser banîFeryad ji destê*"mîrkutê.MÎRKUT-2Min qebûl e das û çakût û tevr u ber û sîrkut,Min nevê*t qet tiştekîdin, min nevet tu car mîrkut.r \EZEPÊŞORBE VEXWIM !Carekê gundiyekdiçe lî malekê dibe mevan. Kebaniya malê/ê re şorbê tîne datine ber, lê kevçi ji bîr ve dike. Mêvan dinihêreku kebariî serwext nabe, dibêj'ê:-Xuşke^uşkê ca jî kerema xwe tu dikarî j'i min re kêrê bîriî.Kebariî:Mêvanê delalma tu yê çîbîkîbikêrê?Mêvan:-Ez ê guhê xwejêkim, bikîm kevçîku pe şorbê vexwim..!15

Karîkaturek ji MAMOSTEKflK... /v$/AMZaMIVf/al^Sl^Ji FolklorêNE DIXWE NE JÎ DIDE HEVALANGENÎ DIKE DAVÊJE NEWALAN.rKesê hesûd,çikos,(kariyerist)16

SERBÛRfYEKEz wan rojana ji xwe re li çarşiyê digeriyam. Ê de ez dibêjimçarşî hun kuçeyekê an jî tenê papûrekê(cadde) fam nekin. Çarşiyekeku her der wê kuçeyek, hem jî kuçeyên fetlok fetlokî. Ezdaketim kuçeyekê, nêta min hebûmin ji xwe re tiştek bikiriya.Ez çergî(cawa ku) daketim kuçeyê min hew nihêrt ku li pêş minderiyek, li ser derî jî tiştek hatibû nivîsîn. Welê hema min li doraxwe nihêrt ku kesek tuneye û ez bi carekê de daketim hundur.Lê ez çi bibînim, ez gelekîşaş mam, li xwe heyirîm, hemû li doramin rêz bûbûn, min hemuyan di ber cavên xwe re derbaskir, lê.na, na be.Min carê serê xwe di ber xwe de xwar kir, hinekîfikirîrn,ponijîm geloez çawa bikim, û min serê xwe rakir, li pêşxwe nihêrt ku çi bibînim, wele hema min xwe avêt ser, hişkpê girt û danî ber xwe, min pêşî li binê wê nihêrt, erê, temam e,eynîew e, wele hema min zû zû qeytanên wê vekir û min ê xwejîvekir , min yên xwe danî wê kêlekê û min ew girtin kirin piyêxwe, le !gelek mixabin ew jî nebû, ji ber ku ne 43 numare bu,axirê min îro jîcotek sol ii xwe re nekirî.bidoylBEŞTMTKPÊKENÎNEKLi dibistanêmamosta ji Lezgîn dipirse-Lezgm, tu herfên elfabêhemûyan dizanî'^-öelemamostê miny dizanim.-E deka bêje, di dû herfa A'yê re kîjannerf te ?-Di pê A'yê re hemûyên herfan tên..i17

18II%'%I^:Divê xwendevan çewt tê negihîjin, ji ber kuKONTAXdu maneyên xwe hene:1-Dîn , rentele , beredayî ,şêt , perçe , xînt2-Têkili,peywendl,hevû du naskirin.Emdi vê derê de kelîmeya KONTAX'ê di maneyatêkilî,peywendî û hev û du naskirinê debi kar tînin.Jiber vê yekê divê xwendevanênme yên baqil zanibin, da nekevin çewtî -yan her weha dîsa divê xwendevanên me yênbaqil(ne dîn)divê ji xwendevanên ku dînin(ne baqil) re jî vê yekê bibêjin ku da bilaxwendevanên me yên dîn jî nekevin xeletiyan.Zor sipas !*» MÎRKUT _Ev rûpelji bo kesên ku dixwazin bi rêgayîMîrkut hevûdu binasin re ye.Belkî xwedê bi a-lîkariya Mîrkut îşê* wan li hev bîne.STOCKHOLM-M.O. 0.361-Min kiçêkî zor qij zerd im 0 hemîşe kurdim. Temenim em roke buwe be 36,belam min waezanim ke eme rast niye,xelet e. Le ber kateke min le dayik bûme, ew kate bawkim le cenûbî'Iraq da kar dekird,daykim le şwênî bawkim çûwe bo daîreyî nufûs, we le wêtarîxiledayikbûnîmin nusrawe, ke min delêm eme xelet e, debê temenim 35 be . Belam eme girînginîye, 35-36 ferqî niye. Êste min le Siwîd dejîm,min zor hezî le natûr wate tebîetû mûsîqayîxerbî ekem. Zor pêm xoş e ke legelgence kurdekanman têkilayî wate peywendî bi^dozimewe.Êwe etiwanin namekantan le seremkode "MQO-361" be kurdî,ingilîzî, siwxdî,ferensî,elmanî,erebî G farisî binêrin.Awatim namekantan e !

2-.-&»'UPPSALA-Malxirab.371,-5-$Êro ez tebîî me,salê mi 26 i,çi weri ber de- rwvê mi dibem, dixwazim bi keçikeke ku çi tê ber \Jdevê wê dibê re Qontaxê deynim. Hoby'ên mi;keçirwka ku ji mi ra mektûbê bisîni ji çi hez biki ez \J.ê jî wan tiştan hez bikim.Li hêviya mektûba we jkme. Hinekî zû...! \JHOLLAND-Mutewassif-381 -rwEz qeble ewwel xort lê elan 'emrewasat im,ji \maîleyeke mutewessif im. Dixwazim bi keçeke ku rwji aîleyeke mutewessif hatibe re elaqet-el hey- \Myat-el tewîl bisicilînim. Ez li bendî mektûbên rvwe me. Bî sur 'a biersilînin. . . ! |1DANMARK-EzîKurdim-39 1 -Ezî kurd im,yaşê min 30 e. Ez arasiraduşurimîş dibim, ev heyat wengî nabe.Ev neyaşamax eyaşamax dêdixingereke merî qontax yapmîşke,însanantanimîşke.Bo tanimaxê jî gereke em ji he^vra yazmîş oikin. Ez mektûbe we beklemîş dikim ,yazmîskin . . !ALMANIYA-De Haa-401 -E jî kurd im, tu jî kurd î, de bişîne ha, matu l' wê, e l' vê, tu ji zanî, e jî zanim,xwedêjî zane.Ma niza tu l' hevya çi yî ?Muzîk: e jîhez dikim,Tebîetrwelleh, e ji wê jî hez dikim,Dans:boy xatirê te ew jî erê,Bob Marly:nizam çi ye, lê ew jî erê,Demîs Rouseaus:erê erê, ew jî erêde bişîne haaa . . !^%%%%fJi FolklorêLawko dîrto,Şevkê were mala bavê min bi dizîkaDerî.veke bi tilîka,Wextê bav û birê min gote 'çi buye çi ciriya,Ezê bêjim kûze bû hat mirîşka.19

DERDE XWEJl DOKTORÊ XWE REBIBÊJE !Dr. Bijîşk(Ji vê û bi şûn de di vî beşî de dê Doktorê we Dr.Bijîşkwê bersiva hemû nexweşîyên we yên bi her awayî bideNuka ji ber ku hîn tu name ji nexweşan nehatiye,Dr.Bi jîşkdê tenê hin çareyan jibo hin êşên nexweşan pêşkêş bike. )1) Ger serê we êşiya tabletên serêşê bixwin.2) Ger diranê we êşiya tabletên diranêşê bixwin.3) Ger çavê* we êşiya tabletên çavêşê* bixwin.4) Ger zikê we êşiya tabletên zikêşê* bixwin.5) Ger guhê we êşiya tabletên guhêşê" bixwin.6) Ger pozê we êşiya tabletên pozêşê bixwin.7) Ger sînga we êşiya tabletên sîngêşê bixwin.8) Ger pişta we êşiya tabletên piştêşê bixwin.9)Ger lingê we êşiya tabletên lingêşê bixwin.10) Ger dilê we êşiya tabletên dilêşê bixwin.11) Ger pişika we êşiya tabletên pişîkêşê bixwin.12) Ger destê we êşiya tabletên destêş*ê bixwin.13) Ger ciyekî we yî namahrem êşiya tabletên namahremêşêbixwin.14) Ger derekî we naêşe wê gavê hun ne nexweş in, ji berwê jî pêwîst nîne ku hun tabletên êşê bixwin. 'Heta hejmara din bimînin dibê êşîyêde.V_Dr.BijîşkGELO HUNDIKARIN VI MAMIKÎPÊNC CARAN LI SER HEV BIBÊJIN?V.20"Ez çûm ber çem min du sing anîMin yek kuta kadîna kayê,Min yek jî da deştê dayê ! "

BA VÊ MIN JÎDIBÊJE !Du zarokan bihev re qise dikirin:Yekîjiêdinre:f^,Bavê min dikare li bavê te xe IYê din:De wêde here lo, tu j'îhema derewan dikî !Yê din dîsa:Birayê min j'i birayê te baqil û jîrtir e !Yê din:Derew, te dîsa derew kir !Yê din dîsa:Diya min /i diya te xweşiktir e !Yê din:Haaa, ha ! a Tcar te rast got, lewre bavêmin 'jîher tîmve yekê dibê/e ! ! !HINDIK-RIIMDIKMIŞKEK HEFTKUPA DIHERIMINE ATASA VALAÇINGÎNIJÊ TE^^EZMÊR,TUMÊR,~~\Jujî bi têjikên xwe şa dibe û dibêje: //Ez bi qurbana pûrtika we /ya hevrîşim bim !KÎ YEJl MEŞÊR.:&'. 'i^-'-'w, - r $»*-A H..;^l,r.\.JH/''ROJA B/ DÛMAN EK.KÊFA GURAN E.'rTi\ /21

RURESIYEKSerokSG.'T. (Cumhûrxyeta TurkîyS)yS^Ken'an Ewren di meha bçrî de li bajarSDiyarbekrS limazata pez de nutûqek dûrû dirSj' kişand. U giştî axaftina xwe(wekî li her ba^jarx wisa dike) cilen xweySn resmî danî u ySn sivîlî li xwe kir,ango tedbîl-î qiyafet kete nav ba^Sr.Hxnekî di nav bajSr de gerya^bi şun debi dizîka berê xwe^da kerxanê^ Ken^anEWREN li wê derS(dûrî cime ' ate)^îşSxwe qedand şûnde dest avêt ji^bSrxka^xwe de kû gerê keçikê bidê,le hat bîrawî ku wi^pere xwe 'liGOKDSLEN * ê jlbîrve kiribû, ^Ken'an Ewren ,ii keçike^regof'ezedawiyS ,ji te re bi postS bişînimlKeçik qeherî biser Ken'an Ewren de qîr:/aû bi n'alîn u terliksn bi canS Ken'an Ewren ket^ oxjîn û hawar bi wî xist.^Ev buyer derhalkS^angobi carekS^deli bajare^DiyarbekirS belav bû.Çuk ûmezin hemû'kesan ev buyerbihîstin.Piştîku .-ji alî her kesî de hat bihîstin bişûn de, (ioLrePixrSn Cumhûriyeta Turkiyê ûParlamentoya Bedilhewa ligel hev bi hevre ciyînek gelek mezin oêk anîa. Çivxngelekî ajot. LS li^dawye hemû gehîstlnbiryarekeû jibo vS bûyerS çend oanûn jîderxistin.22

BiryarSn ku Gxregir û^Parlamentoya Bç_dîlhewa bi hev re girtibûnev in:Ji^bo ku xelkS DiyarbekrS qala ve rûreşiySnekin;1- Çar qor leşker wS dora DiyarbekrSbxgrin da bila kes nekeve hundurS bajerû her weha derketina ji baj'Sr jî qedexe.ve.2-Deve^hemû kesSn ku li DiyarbekirS dijînwS bSte bant kxuxnT n ji/oo ku li gel hevnepeyivinû behsa vS bûyerê nekin.3- Ji bo bicîhanîna van tedbxran jî divSji BANKA DINÊ\IMP û* ji U.SaA.'^S ûji hin dewleten 'Ereban krSdî u deynbS stendin.CerdoyêFATE^flt*-N^çevanê MIRKUT ji Diyarbekirê23

AX !axdunyaaxxx!matuçimaguloverçimaneçargoşeiyDr.DUHELBESTÊN DINfe§|!a& (V\ iV-^y^TXW^Ş&r?rj$p$!Êê&%5TINsfcrs^Mêrê mêranMêrxasê jîranSerêxwe rakirWekî qertelanHêdî hêdî û giran1 Nihêrt li der û doran !1 ? Kêrtoyê KUhDÊPir-Ço 1LYCEEan LICÊLi dunyê yekem Lîse li bajarê LICE (qeza Diyarbekir)hatiye ava kirin; piştî ku.Awrûpayî hatin Licê, plan ûprograma mektebê dizîn,birin li welatê xwe gor vê planû programê mekbeb ava kirin.Di demek gelek kurt de avakirinavan mekteban li her derê Europayê belav bû.Havê mekteban jî biguherîna herfekê kirin "Lîse",gava ku dinivîsin jî wek eslî weha dinivîsin : "Lycêe"lê wek "Lîse" jî dxbcwînin. Niha jî dexî, mirov ji kîjankesê Awrûpayî navê bajarê Licê bipirse hemû pê dizanin.DUPEYVIKEN NU1- Kaşkaşokaserhesin=TREN ^2-Nihertokaleyistok=TELEVIZYONU DU SYNONIM1-Xweşkirin =Rûnkişandin2-Tolazî = Lingêşikestî

HEMA BILA BIQIREv^Ro'jekê şivanek diçe ba'jêr. Dinihêre ku yek derketiye ser minarêû bang dide, diqîre. Şivan 'jî yekî dipirse:Evê hanêji bo çî derketiye wê derê Q weha diqîre ?Ew j'i bo nimêjê bang dide, azanê dixwîne.Nimêj qi ye ?Nîmêj, nimêj' e ! Tbadet e /î bo xwedê.Mazerara pêz t@ de heye an na?Na,na zerara pêz tê de tuneye.Ewê wextê' bi/a bang bide, madem ku zerara we lî pêz tuneye,hema dîlê wfçiqasî dixwaze bila biqîre...!iM,////V*fftiuCy 25

nesîhetekf^ ^ MIROV ÇAWA LI QAHI RUDINFGava hun diçin qahwê, wekî her kesî ji xwe hun derîvedikin, derî vedibe, hun dikevin hundir, derî yê ku wevekiribû û hun têre ketibûn hundir bi xwe tê girtin jiber ku YAYLÎye.Belê, we derî vekir,hun ketin hundur,pêşî hunê çavênxwe li maseyan bigerînin, ji xwe wekî hun jî dizaninû em jî dizanin, mumkun e hinekên din jî bizanibin,zatîXwedê ji ewel de zane ku di qahweyan de gelek maseû kursî hene. Pêşî hunê çavên xwe li maseyan bigerînin, ger we maseyek vala dît wê wextê hun dê xwe nêzTwê maseyê bikin, lê divê maseya ku we dît bi kêmanî çarkursî li dorê hebin an na wê gavê nabe.Belê, we maseyek dît, we xwe nêzî masê kir; hêdî h£dî hun hatin ber maseyê, teb'en çenteyê we jî di milêwe de, an jî di destê we de ye. Pêşî hunê çentê xwe de_£nin ber masê, di pe re hunê jiçar kursîyan kursîyekêhinekî bi paş dE bikşînin, we kursî bi paş de kişand bişûn de îcar hunê bi centîlmenî 0 bi awayekîkontwarîpaltoyê xwe ji xwe kin, ger havîn be wê gavê jî hunê ç£kêtê xwe ji xwe kin.Belê we ji xwe kir, çakêt an paltomuhîm nîye,em bibejin palto. Ger we paltoyê xwe jî jixwe kir şûn de îcar hunê paltoyê xwe deynin ser wê kursîyaku we paş de kişandibû, belê karê we yê yekem di,-qede, îcar dor tê ser karê duwem; di halê duwemîn de î-car hunê dest biavêjin(bê ma 'ne)kursiya duwem, hunê wêjî hêdî hêdî bervî xwe bikşînin û têxin rewş û halekîwelê ku êdî hun karibin li ser rûnin. Belê we kursiyaduwem jî kişand û xist halê ku mirov bikaribe li ser rune, karê we yê duwem jî qediya. Karê sêyem jî li serkursîya sêyem e, vêca aqibeta ku we li serê kursiya yekemû duwem anî hunê wê aqibetê bi serê kursiya sêyemde jî bînin ango hunê wê jî bikşînin bînin deynin nêzîkursiya duwem,ya çaran ew jî her weha hunê wê jî deynin26

kêleka çepê ya kursîya duwem.Belê, wekarên xwe yên biingehîn qedand, berîya rûniştinê hunê destê xwe bavêjinji berîka xwe de, cixare û hestê xwe derxînin deynin sermasê, ji xwe xwelîdank ji berê de li ser masê heye, gertunebe jî muheqqeq li ser maseyeke din heye hun dikarinji wê derê bigrin, we ew jî qedand bi şûn de îcar hûnêhêdî hêdî û giran giran bi stîleke kontwarî li ser kursî_ya duwem rûnin. Kursiya sêyem ku li alî we yê rastê yehunê wê bikşînin bin destê xwe yê rastê, kursîya çarem jîku ew jî li alî çepê ye hunê wê jî bikşînin berbi xwe ûdestê xwe yê çepe jî deynin ser wê, her du lingên xwe jîhunê berbi pêş dirêj kin, ger kursiya pêncem hebe û hunlinaê xwe deynin ser wê de bnştir '->ihp> l^ n^r tun iiwekî megot hunê wer bikin.Belê, nesîheta me ya yekem ev e, ku we van maddeyanhemuyan bi cih anîn şûn de êdî hunê lihêvî ya şagirdê(garson)ê qahwê bin ku da bila were webavêje derve-pardon .' bê hemd ji devê min derket, na na, ne welê ye- belê şagirdê were hunê jî qahwe an çayekê jê bixwazin û L~idilekî rehet û bi bêhneke fireh hunê qahwe an çaya xwevexwin . . . !Heta nesîheta dudoyan bimînin di nav kursiyan de. !Pendbejî Govarî MÎRKUTMendoyê îsaI HELBESTEK TI^T ISURREALISTtişttişttişthertiştpivtiştne tişttutiştkêm tişttişt ji tişt dibe tiştLbê tişt, tişt nabe tu tişt !AYIBI27

contens, contenu,inhalt. innehall,içindekiler, tedexul û yên me...Zimanê me zimanekî zor zor,pir û gelek Q zaf dewlemende.Bi rastî hela tewr-xwedê* kêmanîya wan bide- (pardon! nede)hin zimanzanên me hene ku bi kar Q bar û şuxul û xebatênxwe yên îlmî-zanistî zimanê me hîn dewlemendtir dikin, berbi pêş de dibin. Hela tewr gava ku bi tirkî,farisî û erebîan jî bi zimanekî din dif ikirin û bi kurdî dinivîsin, gerrastîyê bibêjî wê gavê ew zimên gelek dewlemend dikin,bêje_ û peyv û Qşeyên nû, tabîrên nû dixin nava zimanê* me ûzimanê* me jî welê dewlemend dibe ku êdî miletê me{êri ku bixwendinê dizanin) pêre nagihîjin ku xwe fêirî bêje û peyv Qûşe G peyvik G gotinên nG bikin.Ji ber ku zimanê* me roj biroJ (hetahînkes dibêjin seetbiseet) bi saya van zimanz_anê"n me pêş de diçe, heta weiê pêş de diçe ku,mirov gava kuferqên di nabêna kurdiya mehek berê Q mehek sûn de ( wekîkurdiya meha tebaxê* Q îlonê) dide ber hev, bi serê xwe tenêj i wan peyvik Q Qşe Q gotinên nû ferhengek pêk tê.Jibervê* yekê" jî divê* mirov jibo kesên xwende qurseke zimanê Kur^dî veke ku hîn bastir xwe fêrî zimanê xwe bikin Q her wehadivê* mirov mehê* carekê" jî ferhengekê derxe.Ger hoyên xuzayî pêk vw/er\ û Uc^cwÊnf \\ oeşberê ^>êvay>ya ^eVtfn.ekoL V_ej,î j» Violêbê.-te coiWvcm, eua k.OLt.e y oX\ najjeroWÎ deiA^ oUfco-cî o\cê\ie

Nuha emê li vê" derê mîsalekê( hun dikarin wekok, mînakînimûne jî bikarbînin)raxin ber çavên we ku wê* gavê* hunê* bixwe jî bibînin Q fam bikin Q her weha tê* jî bigihên ku disaya van zimanzanên me de zimanê me çiqas pêş de cûye.Belê, wekî me got, emê tenê" li ser bareyek(mewzûyek ) êmînakekêbidin.Kelîmeyek ( hun dikarin wişe,Gşe,peyv,peyvik,gotin,qisebêje,xeber ,qezî jî bikarbînin) heye ku Ingilîz jê* re dibêjinCO/VFf/VSFransizdibêjin CONTENU Alman dibêjin /NHALTSwêdî dibêjin /NNEHAL Tirk dibêjin iÇ/NDEKÎLER, G Kurd jîdibêjin:1) Têdayî2) Têxistinî3) Serecem4) Naverok5) Nawerok6) Têkirinî7 ) Hundurî8) Têda9) Fêhrist10) Navî11) Yêtêda12) Zikîda13) Dizikda14) Zikî (yê* di zik de)15) Di hundur da16) Di vê jimarê da17) Di vî hejmarî de18) Lem jimare da19>. Fêhristî basekan20) Fêhristî em jimare.s -^iTl B êi VÊ JIMARÊ DE arERQ,TE HBMf\Kr\/MUH XWENbl^tt29

NAVÊNKURDIJi bo zaAokm m yên feu dê nû.qcb

GPLE Bl RASTIEZ NE DEREWÎN IMHemoyi XUVARIKGelek heval hene ku dibêjin qey ez herderewan dikim, \ê bi rastf, min heta nukaqet derew nekirine û ez nizanim gelo evmillet ji ku derê der dixin ku ez derewandikim. Ez çi bibêjim hema dibêjin "derewe" Le bi rastî ez jî nizanim ez çi bikim.Çiye, efendim min gotiye kalik(bapîr)êmin û Hîtler bi hev re mektebxwendine, ê de ka derew di ku der vêde ye. Her weha dîsa kalikê min û Çorçîljîbi hev re mekteb xwendine. Lê ev nayêwê maneyê ku her duyan bi hev re disinifekê de xwendine. Kalikê min wextaku liDiyarbekirê mekteb dixwenddi eynîwextê de Hîtler li Almanyaû Çorçil jîli Englandêmekteb dixwendin.Ma gelo nizanim kanêderew dikuderê de ye. Ma gelo qey ne wilo ye.MVfXTA KUi/Yit/î ...c XALEMIN E Bl LINGEKI,DIAJO GARANA GUNDEKÎBÎLLEHEQNEPÊN,EZ NAYÊM.mezjs31

Ev rûpel aîdî zimanzan Pîrêfissor Fîolog Dr.Barîus JIBERXWEVAAVETÎÛS e. Berpirsîyare tehlîlu dîtinên li ser kelîmeyan ew bi xwe ye. Divêbêtezanîn.Ve.i>t&.y NÛAeAanZ GovokZ M I R K U TTahlîla Kelîmeyên KurdîBi amade.kaKZyaVZKe{ii>Jt>oK Vk.BarîÛs JIBERXWEVAAVÊTÎÛSaiKe.lZme.yzn kaKdZ ne. feu j'i beA xwe. ve çêbtme,hema ke.lZme.(pe.yv)bu.yeAe.ke. wan, -6eApe.hatZye.ke.wan he.ye., yanê. gava feu em dibe\jin derpê an jZdeling,ew ne feu ji beA xwe. ve. hatine. ç.ê.kiKin,kzlZme. goKe.yZ pêvajoya dZAokZ û j'iyana civakZdKave.k Ate.nd.Zye. a hatZye ge.hZj>tZye. ve. Kojê..Be.le\, em dZta wexin -i>eA wan heA da mZt>altZkZye\ dûA e.Be£ê, bi min we. ê\dZ \am kiA feu ezê di ve. Kape.-le\ de. çi binivZiim û tahZZla ke.lZme.yan bi ç.i awayZ bikim. Ango gotina min ; ezê ji vê\ û bi ^an de.di vê\ Ku.pe.ILe. de. ji we. Ke. tahZZla ke.lZme.yeke. bikim.Ke.lZme.ya me ya ve\ he.jmaK(L HEVRÎŞÎM e, heA wekZhan j'Z dizanin hevrîşim di nava kundan de di maneyahelîl,.Jierîr,îpekde. te\ bi kaAanZn.

HEVRÎ$W ji pênc ke.lZme.yan pêfe hatZyz:1-hev2-03-du4-vereşandin5-mês8e£ê bzlz HzvKZf>im ji van ke.lZme.yan pzk hatZyz,ango ii HEV Û VUJ/EREŞANVWA UÊŞÊ hatiyz. Vz ka wzKin vê\ca em li pzvajoya we\ya dZKokZ binê.Kin,da ça."wa zv ftznc dzng^ihev vz hzlyanz a bûnz yzk dzng.CamZzya me wzha yz:HEVUVUVERESANVINAHESEntvuvuvtKêII II IH E V R l Şd van heAi&n jokZh bi hzv vz zztiqZnz,bihzv vzhzZyanz bûnz yzk kzlZmz, yanz:HEVRISWVi hzjmaAa wzbz dz zmz Zi azk kztZmzyzkZ dintzhZZZa xwz bzKdzwam bikin.Hzta. hzjmoAa din bimZnin di xwz^Zyz dz...!MERO EM JÎ DI AWAYÊ NIVÎSÎNÊ DEKUMIK BI KAR TÎNINj DIVÊ HAYA WEJÊ HEBE...! ' AM -I R K U Tj33

maaam- ^wniMBaiiate.^»afj*:aMt*T. *KURTE RDMANEKOF,OFF'Hemoûnê Emîna Bajarî34Of! ji xwe aciz im,bi xwe re ranagrim ku ji xew ra_bim,lê divê rabim,ji ber ku dibistan di heşt û panzde_han de dest pedike,seet jî heşt kêm bîst, heta ku rabimû ailên xwe li xwe kim,bê xwurînî ya bigihîjim yanegihîjim. Rabûm. Min hinek av li ruyê xwe kir,bi xaw_lîyê ser çaven xwe hişk kir şûn de,li ber eynikê minpore xwe şeh kir.Bi por şehkirinê re min li eynikê jîdinihêrt, şiklek! hema bi derbekê min hew dît ku di eynikê deÇi şikil bû ! Çi ruyekî eaêb û tahl û tirşokîû pozekî xwaro-maro , du çavên nîvçe xewî û bijangên bikêlîşk . Demeke dûr û dirêj ji aiyê xwe nelepitîm û minû yê eynike me li hev nihêrt,em bi hev re wek hev hinekîfikirîn,em bi paş de çûn,bi şûn de, em çûn wanrojên paşeroj ên borî. . . / Min jê pirsî:-Gelo salên te çend in ? got:-50-Ê min jî.-Di nav van 50 salan de te çi kir?-Qet,tenê çûn û hatin,xwarin û vexwarin û tuwalet !-E' jî her wekî te /-Ê tu nuka çi dikî ?-Diçim qursa ziman !-E'jî.HELBESTEK DADAISTtmgtingtingTING û ting û ringQ_ ring Q tingting ting eting teng eteng ting ereng ring eQEDYArmg reng eQ ring Q ringQ ting Q tingQtingQringtingringringtingtiinnnggggg. . ,Ayib

Roja Nehşemîyê di meha 13'an de li bajarêParîs, Stockholm,Sidney û Kopenhag'ê dê meşekçêbibe. Meşli dij sefaretên Swêd,Almanya,Awustralya,Fransaû Danîmarka'yê ye. Amanca meşê;-jibo bi cîh anîna hin mafên civakî ye, ango jibo zêdekirina pere SOSYAL'ê(Mala APO,Malî MAM)û ji bo perê cilê sporê ku nadin.ClYÊ MITÎNGÊ: LI HERSÊ BAJARAN JÎ,LI MEYDANA FIREH DE DESTPÊDIKE.SEET:PlŞTÎ NÎVRO.XWÊNDEWARÎXOŞEWÎSTMT.RKUTgovaAekZ kuAdZ yz,çaweAiwanZ pz^znzyaK ûKzxnzy zwzy beAZz dzkat..!O,:/fiU35

0K ^^^ \j KOVARAKOVARA HER TIŞTI YE Jl BO HER KESI YEMîrkut jimare (2j dê di demek kurt d

" Ji vê û pê ve,li Turkiyê", di mekteban dedê dersa MIRKUT. jî bête xwendin..!"MîrkutKOVARA HER TIŞTÎ YEJI BO HERKEŞÎ YEXwedî Q Berpirsiyar: Mahmûd LEWENDIAdress/NavnîşarAdress/NavnîşanPrix/Buhayê* wê:c/o östi»rgFolkungag. 78 3"116 30 Stockholm-Sweden:10 SKr.- 10 FF.- 3 DM.