ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i239durmamakla etik d›fl› bir harekette bulunmaktad›r. Birdi¤er örnekse; uyuflturucu ve psikotrop ilaçlar›n eczanelerdebulundurulmamas›d›r. Bir tak›m tehlikelerdenkorkulmas› ve reçetelerin titiz ifllemler gerektirmesi gibinedenlerle bu tip ilaçlar›n eczanede bulundurulmamas›da bir di¤er etik sorundur. OTC ilaçlar›n›n verilmesindeise hastan›n özerkli¤ini ve ayd›nlat›lm›fl onamilkesinin ihlâl edilebilmesi söz konusudur.Endüstri iliflkilerinde eczac›n›n ilaç firmalar› ve ödemeyiyapan üçüncü flah›slarla (resmî kurum, özel sigortalargibi) ne tür iliflkiler içinde olmas› gerekti¤i incelenmektedir.Konuyla ilgili en önemli sorunlardan birisi,bir eczac›n›n hastalar› özel bir ilaca yönlendirmek içinilaç firmalar›ndan tan›t›m ve reklâm amaçl› hediye gibikarfl›l›klar al›p almamas›d›r. Burada önemli olan hastan›nen yüksek yarar› sa¤lamas› ve ç›karlar›n›n göz önündebulundurulmas›d›r.Eczac›lar›n temel sa¤l›k hizmetlerinde ve ilaçla tedavideyer almaya bafllamalar› sonucunda uygulamadakirolleri de¤iflmeye bafllam›flt›r. Bu nedenle karfl› karfl›yakald›klar› etik sorun ve ikilemlerin say›s›nda bir art›flgözlenmektedir. Hastal›klar, hastal›klar›n tedavileri vebu gibi konularda artan bilgi birikimleri, doktor ve eczac›lararas›nda sorunlara neden olabilmektedir. Doktorile eczac› ve bunlarla hastalar› aras›nda bilgi ak›fl›sorunu yaflanmaktad›r. Kim kime ne anlatacak, paylafl›-lacak olan bilgi miktar› ve düzeyi ne olacak? sorular›etik aç›dan sorun yaratabilmektedir. Bilgilendirme görevineverilen önem, hasta haklar›, gizlilik ve dürüstlükgibi konular etik aç›dan yan›tlanmas› zor sorunlard›r.Bir eczac›, bir hastay› olas› zararlardan korumakla, reçetesinihaz›rlay›p vermek aras›nda bir karara varmakzorunda ise, bu eczac› etik bir ikilem içindedir.Etik karar verme süreci bir problem çözme ifllemi olarakdüflünülebilir. Bir problemin çözümü nas›l ki sistematikbir flekilde gerçeklefliyorsa karar verme süreci deböyle sonuçland›r›lmal›d›r. Burada önemli olan noktaçözümün sistematik olmakla birlikte esnek ve de¤iflikli-¤e aç›k olmas› gereklili¤idir.Günlük hayatta insanlar aras› iliflkiler gerçekte yo¤unetik de¤erlendirme süreçlerinden geçer. Ancak biz bununçok az fark›nda oluruz. Çünkü çevremizdeki kiflive olaylar› etik de¤erlendirme içerisinde tutmak, bizleriçin o kadar do¤al bir harekettir ki, yapt›¤›m›z bu türde¤erlendirmelerin ne tür bir de¤erlendirme oldu¤unuço¤u zaman unuturuz ya da fark›nda olmay›z.T›bbî gerçekle ilgili tüm bilgileri hastaya söylemek, insansa¤l›¤› gibi önceden kesin bir hüküm verilemeyecekbir konuda mutlak bir kural olamaz. Hastan›n t›bbîkoflullar›na, bedensel ve ruhsal durumuna yarar sa¤layaca¤›ndanemin olundu¤u baz› durumlarda t›bbî bilgilerhastadan saklanabilir veya de¤ifltirilebilir.Plasebo, bilindi¤i gibi tedavi edici özel bir aktivitesi olmayanmaddelerin “ilaçm›fl” gibi verilmesidir. Plasebo,% 20-30 oran›nda hastan›n semptomlar›n› düzeltebilir.Bu konuda ilk söylenebilecek olan hastan›n aldat›lmas›olgusudur. Ancak bu aldatma, kuflkusuz hastan›n yarar›için bir aldatmad›r. Genel olarak plasebonun aldatmayayönelik kullan›m› etik olarak uygun de¤ildir. Baz›özel durumlarda uygulanmas› do¤ru karar olabilir.Hastan›n güven içerisinde eczac›ya aç›labilmesi içinaralar›nda belli bir güven ortam›n›n bulunmas› gerekmektedir.Hipokrat And›’nda da yer alan s›r saklamakural› t›pta yaklafl›k 2500 y›ldan beri bir meslekî de¤erolarak yerini korumaktad›r.Türk Eczac›lar› Deontoloji Tüzü¤ü’nün 4. maddesindede “Eczac›, meslek ve sanat›n›n icras› s›ras›nda ö¤rendi-¤i s›rlar›, kanunî zorunluluk olmad›kça, iffla edemez,meslekî toplant› ve yay›nlarda hastan›n kimli¤i aç›klanamaz”denmektedir. Böyle bir kural›n arkas›nda kuflkusuzhastan›n özerkli¤ine sayg› ilkesi ve eczac›n›n hastas›nasadakati gelmektedir.Toplum, eczac›lardan, eczane hizmetleri destek personelindenve di¤er yard›mc› personelden sayg›nl›k vegüvenilirliklerini kaybetmemesini ister. Bu sorumluluk,destek personelinin görevini yaparken edindi¤i kiflilerleilgili bilgilerini de kapsar. Gizli bilgiler, kiflilerle ilgilidetaylar, reçeteli veya reçetesiz sat›lan ilaçlar olabilir.