ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i233durumda reçeteyi haz›rlamamas› gerekti¤i aç›kt›r. Oysa bu olayda baflka de¤erlerde rol almaktad›r. Bunlardan biri “eczac›-hekim” iliflkisidir. Eczac›lar birlikte çal›flt›klar›hekimle iyi bir iliflki sa¤lamakla yükümlüdür. Bu, hekimin yazd›¤› reçeteyihaz›rlama sorumlulu¤unu da içerir. Art›k ortada gerçek bir etik ikilem vakas› bulunmaktad›r.Eczac› Z hastas›n› zararlardan korumak istemektedir; ancak, ayn› zamandareçeteyi yazan doktorla da meslekî bir iliflkiyi sürdürmek için verdi¤i birsöz vard›r. Eczac› Z hangi ahlâk kural›na ve dolay›s›yla da hangi grup insana dahafazla sadakat borçludur? Yap›lmas› gereken, etik çözümlemenin üçüncü basama¤›-n› uygulamaktad›r. Bunun için seçenekler oluflturulur, burada eczac›n›n karfl› karfl›yaoldu¤u farkl› durumlar flunlard›r:• ‹lac›n haz›rlanmas›, ancak hastan›n da ciddî yan etkiler konusunda uyar›lmas›,• ‹lac›n haz›rlanmamas› ve hastaya nedeninin aç›klanmas›,• Reçeteyi yazan hekimin reçeteyi de¤ifltirmesi için ikna edilmeye çal›fl›lmas›.Durumla ilgili baflka seçenekler de bulunabilir; ancak yukar›daki seçenekler enbelirgin olanlar›d›r.Etik olarak en uygun seçenek hangisidir, neden? sorusunun yan›t›n› verebilmekiçin bir sonraki basama¤›n uygulanmas› gerekmektedir. Bu basamak bir seçene¤intercih edilmesi ve do¤rulu¤unun kan›tlanmas›d›r. E¤er eczac› Z birbiriyle çat›flande¤erler aras›ndan bir seçim yapmak zorunda ise hastan›n yarar›n› korumak enuygun seçim olacakt›r. Burada eczac› Z’ nin hekimin istekleri do¤rultusunda hareketetmesi gerekti¤ini savunmak oldukça güçtür. Eczac› bu olayda bir tercih yapmakzorunda kalmayabilir, hekimi aray›p kalsiyum kanal blokerleri’nin özelliklerinianlatarak bu durumda hastaya verilebilecek en uygun ilac›n bu oldu¤u konusundaonu ikna edebilir. Bazen etik açmazlar, kat› tercihler yapmadan kiflisel becerilerinbaflar›l› bir flekilde kullan›m›yla da çözümlenebilir. Eczac›n›n böyle bir giriflimibaflar›s›zl›kla sonuçland›¤›nda, hekime karfl› olan sadakati yerine, hastas›n›tercih etmek zorunlulu¤u vard›r.Günlük Yaflant› ve EtikGünlük hayatta insanlar aras› iliflkiler gerçekte yo¤un etik de¤erlendirme süreçlerindengeçer. Ancak biz bunun çok az fark›nda oluruz. Çünkü çevremizdeki kiflive olaylar› etik de¤erlendirme içerisinde tutmak, bizler için o kadar do¤al bir harekettirki, yapt›¤›m›z bu tür de¤erlendirmelerin ne tür bir de¤erlendirme oldu¤unuço¤u zaman unuturuz ya da fark›nda olmay›z.Bir insan›n yalanc› oldu¤unu söylemek etik bir de¤erlendirmedir. Yalanc›l›k insaniliflkilerinde etik aç›dan kötü bir davran›flt›r. Herhangi bir etik yarg› ve de¤erlendirmeninkifliler üzerindeki etkisi son derece a¤›r ve kal›c› olmaktad›r. ‹nsanlar›netik de¤erlendirme ve yarg›lar› üzerlerinden silip atmalar› çok zordur. Bu nedenlekifliler hakk›nda yapaca¤›m›z etik de¤erlendirmeler konusunda çok dikkatliolmal›y›z. Kifliler hakk›nda önemsemeden yap›lan gelifli güzel yarg› ve de¤erlendirmeler,o kiflileri yaflamda birden bire çok büyük açmazlara sürükleyebilir.Yalanc›l›k dünyan›n her yerinde ve her zaman›nda iyilikle an›lmayan kötü birtutum/ davran›flt›r. Yalanc›l›k nas›l kötü ise, bencillik, cana k›yma, h›rs›zl›k, hile,sahtekârl›k, aldatma vb. tutum ve davran›fllar›n kötü; buna karfl›n dürüstlük, yard›mseverlik,insana sayg›, sadakat vb. tutum ve davran›fllar›n dünyan›n neresindeolursa olsun iyi olarak de¤erlendirildi¤i bilinmektedir. Öyleyse etik de¤erlendirmelerevrenseldir. Yere, kifliye ve zamana göre de¤iflmez. Ancak etik yarg› ve de-¤erlendirmelerde bulunurken karfl›m›za birden fazla say›da etik de¤er/ ilke ç›kmaktad›r.Olaylar› de¤erlendirirken bu de¤erlerden baz›lar›na öncelik tan›nabilece¤ide unutulmamal›d›r.