ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤iEtik ikilemler etik davran›fllar›n ve ilkelerin uygulanmas› s›ras›nda herhangi biranlaflmazl›¤›n oldu¤u durumlarda ortaya ç›karlar. Eczac› ile hasta aras›ndaki herkarfl›laflma etik sorun olabildi¤i hâlde, etik ikilem olmayabilir. Etik ikilem, belli birdo¤ru ya da yanl›fl cevab›n bulunmad›¤›, birden çok do¤ru çözüm oldu¤u, ahlâkide¤erlerin çat›flt›¤› durumlarda ortaya ç›kmaktad›r. Etik ikilem tek bir “en iyi” veya“en uygun” çözümün olmad›¤› bir durumdur.Bir eczac›, bir hastay› olas› zararlardan korumakla, reçetesini haz›rlay›p vermekaras›nda bir karara varmak zorunda ise, bu eczac› etik bir ikilem içindedir.Bugün dünyan›n birçok yerinde eczac›lar›n etik ikilemlerle karfl› karfl›ya kald›klar›bir gerçektir. Bu ikilemler flunlard›r:• Zararl› olabilece¤i aç›k olan bir reçeteyi haz›rlamak,• Baflka bir ilac›n yararl› olaca¤› bilindi¤i hâlde, zararl› olmayan fakat hastayayarar da sa¤lamayan bir ilac›n bulundu¤u reçeteyi haz›rlamak,• Yanl›fl veya hatal› bir reçeteyle karfl›lafl›ld›¤›nda, hastaya ek bir t›bbî bak›maihtiyac› oldu¤unu söylemek,• Bir hasta teflhis konusunda bilgilendirilmemiflse ve bu durum kesinse, onuteflhis hakk›nda bilgilendirmek,• Dinî ya da ahlâki inançlara ters düflen ilaçlar› bulundurmamak ya da bunlar›haz›rlamamak,• Terminal dönemdeki hastal›k durumlar›nda letal dozlar›n haz›rlanmas› veverilmesi ifllemlerine kat›lmak,• Biyoyararl›l›¤› konusunda yeterli bilgi olmayan jenerik ilaçlar› satmak,• fiüpheli ya da bafllang›ç suiistimali durumlar›nda al›flkanl›k yap›c› ilaçlar›vermek,• Reçetesiz ilaç tedavisi sunmak,• Eczane çal›flanlar›n›, OTC ürünlerini önermek ve basit rahats›zl›klarda ilaçve ö¤üt verme gibi ifllerde görevlendirmek,• Bir eczac›n›n yeterlili¤ini sorgulamak,• Bir doktorun ricas› üzerine, bir hastadan bilgi gizlemek,• Hasta için düflük yarar sa¤layan insan deneylerine kat›lmak,• fiah›slara ya da gruplara ilaç fiyatlar›nda veya reçete tutarlar›nda indirimyapmak,• Çok etkin bir flekilde reklâm› yap›lan ancak etkisiz olan ürünleri satmak,• Sa¤l›k otoritesi taraf›ndan endikasyonlar› henüz onaylanmam›fl bir ilac›n yaz›l›oldu¤u reçeteyi haz›rlamak.231Terminal dönem: Hastan›nölüme yak›n oldu¤u dönem,yaflam›n son dönemi.Etik Karar Verme SüreciEtik karar verme süreci bir problem çözme ifllemi olarak düflünülebilir. Bir probleminçözümü nas›l ki sistematik bir flekilde gerçeklefliyorsa karar verme süreci deböyle sonuçland›r›lmal›d›r. Burada önemli olan nokta çözümün sistematik olmaklabirlikte esnek ve de¤iflikli¤e aç›k olmas› gereklili¤idir.Karar verme sürecinde baz› araflt›r›c›lar taraf›ndan yedi basamaktan yararlan›lmaktad›r:• Problemin saptanmas› ve olayla ilgili tüm gerçeklerin tan›mlanmas›,• ‹çinde bulunulan durumun tüm gerçeklerinin bir araya getirilmesi,• Durum içinde rol alan de¤erlerin tan›mlanmas› ve çat›flma içinde olanlar›nortaya ç›kar›lmas›,• Çat›flmay› çözümlemek için olanakl› çözümler önerilmesi, ne yapmal›y›m?sorusuna yan›t aranmas›,