ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mlar›207du¤undan söz edilmeye bafllanm›flt›r. ‹nsan haklar›; yaflamak, eflitlik, özgürlük, kifligüvenli¤i, siyasal haklar ve mülkiyet haklar› gibi birincil haklar; ekonomik, sosyalve kültürel nitelikli ikincil haklar ve son olarak da uluslar›n siyasal, ekonomik,sosyal ve kültürel haklar›n› içeren üçüncül haklar olmak üzere çeflitli bölümlereayr›lm›flt›r. Bu haklardan söz edilirken bir de insanlar›n do¤ufltan kazand›klar›“özerklik” ve “kendi yaflam›n› belirleme” haklar› oldu¤u saptanm›flt›r.Hasta haklar›yla ilgili bildirgelerin yay›nlanmas› insanlar›n özerkli¤ini iyice önplâna ç›kartm›flt›r. Hasta haklar›yla ilgili ilk bildirge 1981 y›l›nda “Dünya TabiplerBirli¤i” taraf›ndan kabul edilen “Lizbon Hasta Haklar› Bildirgesi”dir. Bu bildirgeninikinci ve üçüncü maddeleri hastan›n bilgilendirilmesi ve onay›n›n al›nmas› ile ilgilidir.Günümüzde “ayd›nlat›lm›fl onam” olarak kabul edilebilecek bu maddelerözerkli¤i ifade etmektedir.Bireysel bir hak olarak düflünülen özerklik, insan haklar› ve hasta haklar›n›ngeliflimiyle birlikte önem kazanm›flt›r. Özerklik, bireyin özgür ve ba¤›ms›z olarakkendi bafl›na düflünebilme, kendisiyle ilgili kararlar verebilme, SIRA bu S‹ZDE kararlara dayananeylemde bulunabilme yeterlili¤i ve yetkinli¤idir. Özerklik tek bafl›na bir hakde¤ildir; ancak özerkli¤e sayg› gösterilmesi s›ras›nda bir haktan söz edilebilir. Herinsan özerk do¤ar ancak, özerkli¤ini kullanabilmesi yeterlili¤i DÜfiÜNEL‹M ve yetkinli¤iyle ilgilidir.Birinin yetkinli¤inden söz etmek o kiflinin gerekli olgunlu¤a ve bütünlü¤eeriflti¤i anlam›na gelir. “Yetkin varl›k” felsefede, bütün olumlu niteliklere SORU tam olaraksahip varl›k olarak tan›mlan›r. Yeterlik ise bir ifli yapma imkân› ve gücünü sa¤layanözel bilgidir ve ayn› zamanda kiflinin görevini yerine getirebilme gücüdür.D‹KKATKiflinin özerk olmas› onun özerkli¤ini kullanabilme yetki ve yeterlili¤ine sahip oldu¤unugöstermemektedir.Sa¤l›k alan› için özerkli¤in tan›m›, genel olarak “hastan›n SIRA tedavisini S‹ZDE seçme yada reddetme” hakk›d›r. Özerkli¤in temelinde ayd›nlat›lm›fl onam vard›r. Sözlük anlam›itibar›yla r›za; istek, onam, tart›flmas›z olarak kiflinin kendi gelece¤ini belirleyebilmetemeline dayanmaktad›r. Hak sahibi temelde onam vermeye yetkili kiflidir.Ayd›nlat›lm›fl onam, hastan›n hastal›¤› ve tedavisi gibi konularda bilgilendirildiktensonra yap›lacak müdahaleler için onam›n›n al›nmas› fleklindeK ‹ T Atan›mlanabilir.Hak sahibi ak›l hastal›¤›, sa¤›r ve dilsizlik nedeniyle temyiz (ay›rt etme) kudre-Ptine sahip de¤ilse ve gereken de¤erlendirmeyi yapamayacak durumda ise, verdi¤ionam üzerine ifllenen fiil, hukuka ayk›r› nitelik tafl›maya devam edecektir. ‹lgilininTELEV‹ZYONyerine kanunî temsilcisi onam beyan›nda bulunacak ve yap›lan fiil hukuka uygunhâle gelecektir.SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATReflit: Olmufl, yetiflmifl, SIRA S‹ZDEkemale ermifl, haklar›n›kendi kullanmak üzereyasan›n gösterdi¤i yaflaAMAÇLARIMIZ gelmifl olan kifli. AMAÇLARIMIZVeli: Bir çocu¤un korunmas›ndan,ifllerine bakmas›ndanve her türlü davran›fl›ndansorumlu kimse, K ‹ iye. T A PVasi: Bir yetim veya akl›yerinde olmayan hastabirinin mal›n› yöneten, ölenbir kimsenin vasiyetini TELEV‹ZYONyerine getirmekle yükümlüolan kimse.T›p eti¤inde hasta özerkli¤ine sayg› ilkesi ile ilgili bir bilimsel makaleye ‹NTERNET ulaflmak istersenizhttp://tipdergisi.erciyes.edu.tr/project6/92.pdf adresini ziyaret ediniz.‹NTERNETReflit olmayan kiflinin t›bbî müdahaleye maruz kalmas› için mutlaka veli veyavasisinin onam›n›n al›nmas› gerekir.Türk Medeni Kanunu’nda vesayet düzeni ve vesayet organlar› ile SIRA ilgili S‹ZDE bir araflt›rmayap›n›z.DÜfiÜNEL‹MBilgilendirme hastan›n temel hakk› olup, onam ile de do¤rudan iliflkilidir. Hastan›nonam› için bilgilendirme hakk›, uluslararas› bildirgeler, ulusal olarak anayasave özel hukuksal düzenlemeler ile birçok ülkede güvence alt›na SORU al›nm›flt›r. Hastan›nhangi koflullarda bilgilendirilece¤i her ülkede ayr›nt›l› olmamakla birlikte,D‹KKAT4SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE