ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

206 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›k Mevzuat› ve DeontolojiTom L. Beauchamp:Özellikle t›p ve meslek eti¤iüzerinde araflt›rmalar yapanve çeflitli kitap ve makaleleriolan Amerikal› bilim insan›,akademisyen.James F. Childress: T›p eti¤iüzerinde çal›flan ve çeflitlikitap ve makaleler yazm›flolan Amerikal› bilim insan›,akademisyen.Yarg›: Kavrama, karfl›laflt›rma,de¤erlendirme gibi yollarlakifli, durum veya nesnelerinelefltirici bir biçimdede¤erlendirilmesi, hüküm,mahkemece bir olay veya olgunundo¤ufluna etken olansebeplerin de göz önündebulundurularak de¤erlendirilmesisonucu yasalar çerçevesindeverilen karar.‹lke: Davran›fl kural›, hertürlü tart›flman›n d›fl›ndasay›lan öncül, mebde, umde,prensip.Teori (kuram): Belirli birkonudaki düflüncelerin,görüfllerin bütünü.SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATSIRA S‹ZDETom L. Beauchamp ve James F. Childress bu kavramlar› kendi içlerinde birs›raya dizmifllerdir. Bu s›ralama flu flekildedir; kiflisel yarg›lar, kurallar, ilkeler, teoriler.Bu s›ralamadan da anlafl›laca¤› gibi ilke, teorinin alt›nda ancak kural›n üzerindeyer almaktad›r.Bu kavramlar›n genel olarak tan›mlar› flu flekildedir:Yarg›: Bir fleyin iyi ve kötü taraflar›n› anlama, karfl›laflt›rma yetene¤idir. Bu yetene¤edayanarak verilen kararlar da yine yarg› olarak tan›mlanmaktad›r.Kural: Davran›fllara yön veren ilkelerdir. Bir sanata, bilime temel olan, yön verenilkeler de yine kural›n tan›m› içine girmektedir. Hukukta ise “Hukuk düzeni taraf›ndankonulan ve fertlerce uyulmas› zorunlu olan, aksi kararlaflt›r›lamayan kurallar”fleklinde tan›mlanmaktad›r.‹lke: Bu sözcü¤ün sözlük tan›m›; bir fleyin temeli, ilk sebep, kök, kaynakt›r. Yinebaflka bir tan›ma göre, yarg›laman›n dayand›¤› “temel önermedir”.Teori (kuram): Uygulamalardan ba¤›ms›z olarak ele al›nan soyut bilgidir. Teoriyisistemli bir flekilde düzenlenmifl, birçok olay› aç›klayan ve bir bilime temelolan kurallar, yasalar bütünü fleklinde tan›mlamak mümkündür.‹lke kavram›n›n net bir flekilde anlafl›lmas› aç›s›ndan ilkeler ve kurallar aras›ndakibaz› ay›r›mlar›n ortaya konulmas› gerekmektedir. Çok genel olarak bir ilkeonu meydana getiren moral teoriyi somutlaflt›r›r denebilir.Kurallar tek tek durum ve olgular üzerine odaklanmaktad›r. Örne¤in “hastan›ngizlili¤ini koru” fleklindeki ifade bir kurald›r. Bununla birlikte ilkeler daha genel vedaha temel niteliktedirler. ‹lkeler kurallar› de¤erlendirebilirler. Ayr›ca onlar›n do¤ruolup olmad›klar›na karar verme yetkinli¤ine sahiptirler. Az önce verilen örnekele al›nacak olursa hastan›n gizlili¤inin korunmas› gereklili¤i, hastan›n “özerkli¤inesayg›” ilkesi ile aç›klan›r. Bu ilke ile “hasta-eczac›” iliflkisi içinde hastan›n gizlili¤ininkorunmas›n›n do¤ru olan davran›fl oldu¤unu bildiren bir kural gerekçesi ileyorumlanmaktad›r. Ayr›ca yap›lan yorum de¤erlendirilerek tutum ve davran›fllarayol gösterilmektedir.SIRA S‹ZDEEtik kurallar ve kiflisel görüfller kendilerini kabul ettirebilmek için belli ilkeleredayan›r.DÜfiÜNEL‹MGünümüz t›p ve eczac›l›k eti¤i içerisinde pek çok ilke yer almaktad›r. Bunlarözerkli¤e sayg›, yararl›l›k, ayd›nlat›lm›fl onam, kötü davranmama, adalet, zarar vermeme,gizli¤e SORU sayg›, sadakat, özgürlük, do¤ruluk, sözünde durma, gerçe¤i söyleme,s›r saklama ve eflitlik ilkeleridir.Etik kavram› çok eski olmakla birlikte eczac›l›k ve t›p alanlar›nda son y›llardaD‹KKATönem kazanm›flt›r. Bu konudaki çal›flmalar daha çok 1970’lerde bafllam›flt›r. Sa¤l›ku¤rafllar›nda geçerli olan ilkelerden baz›lar› temel olarak kabul edilmektedir. Bunlar:SIRA S‹ZDE• Özerkli¤e sayg›,• Yararl›l›k,• Zarar vermeme,• Adalet ilkeleridir.AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZK ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNETEtik konusu K ile ‹ ilgili T A Polarak Hugh Lafolette’nin Handbook of Practical Ethics (Oxford UniversityPress 2005) adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.Özerkli¤e Sayg› ‹lkesiTELEV‹ZYONHasta haklar›n›n geliflmesiyle önem kazanm›flt›r. Hasta haklar› da insan haklar›n›nortaya ç›k›fl›yla gündeme gelmifltir. 1948 y›l›nda “‹nsan Haklar› Evrensel Bildirgesi”ninimzalanmas›yla birlikte, insanlar›n do¤ufltan kazand›klar› birtak›m haklar› ol-‹NTERNET