9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mlar›205etkinli¤e bilimsel araflt›rmalarda tüm sa¤l›k u¤rafllar›ndaki de¤er sorunlar›, koruyucuhekimlik gibi alanlarda ortaya ç›kan etik sorunlara da yönelen bir alan oldu¤udüflünülmektedir. Biyoetik ayr›ca bafll›ca t›p olmak üzere “laboratuvar araflt›rmalar›nda”ve günlük “laboratuvar çal›flmalar›nda” kullan›lanlar olmak üzere her türlübilimsel teknik araflt›rma etkinli¤inde kullan›lan hayvanlara karfl› sorumluluklar›nda konu edildi¤i bir alan› anlatmaktad›r. Görüldü¤ü gibi, biyoetik sadece t›p eti¤iniiçermemekte, t›p, eczac›l›k, veteriner hekimlik ve biyoloji gibi sa¤l›k u¤rafllar›baflta olmak üzere pek çok alan› anlatmaktad›r. Biyoetik alan›n›n kapsam›na girenkonular flunlard›r:• Gebeli¤in yapay olarak sonland›r›lmas›,• Gebeli¤in önlenmesi,• Do¤ufltan sakatl›klar› olan bebekler,• K›s›rlaflt›rma,• Yapay döllenme,• Kal›tsal hastal›kta koruyucu hekimlik,• Genel insan deneyleri,• ‹nsan deneyleri için gönüllülerden ayd›nlat›lm›fl onam al›nmas›,• ‹nsanlarda tedavi edici madde denemesi,• Ölümün tan›m› ve ölüm hakk›,• Doku ve organ aktar›mlar›,• Kiflisel t›bbî bilgilerin bilgisayara aktar›lmas›,• Çevrenin korunmas›.SIRA S‹ZDET›p Eti¤iSIRA S‹ZDEGenel bir tan›mla t›p uygulamas›nda hekimin kendi haklar› ve hasta haklar›yla birliktedo¤ru meslekî yaklafl›m›n kurulmas›na iliflkin temel prensiplerdir. Dolay›s›ylaDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹Mt›p eti¤i de¤erler felsefesinin t›p içindeki farkl›laflm›fl uygulamal› bir uzant›s›d›r. T›peti¤inin kapsam›na giren konular flunlard›r:SORUSORU• ‹nsan deneyleri,• Gebeli¤in yapay olarak sona erdirilmesi,D‹KKATD‹KKAT• Do¤um öncesi tan›,• Genetik dan›flmanl›k,SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE• Yard›mc› üreme teknikleri,• Organ aktar›m›,• Gen tedavisi,AMAÇLARIMIZ• Ölümün tan›m›. AMAÇLARIMIZT›p eti¤i ile ilgili olarak Nesrin Çobano¤lu’nun Kuramsal ve Uygulamal› K ‹ TT›p A Eti¤i P (Ankara:Eflatun Yay›nevi, 2009) adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.ET‹K ‹LKELERTELEV‹ZYONEczac›l›k, moral yönleri de bulunan bir uygulama olmas› nedeniyle, hizmet sunumus›ras›nda etik davran›fllar gerektirmektedir. Dolay›s›yla etik davranman›n veetik sorunlar› çözmenin ön koflulu da etik ilkelerin iyi bilinmesidir.‹NTERNETEtik ilkelerin neler oldu¤una de¤inmeden önce, ilkelerin daha iyi anlafl›labilmesiaç›s›ndan, yarg›, kural, ilke ve teori (kuram) kavramlar›ndan k›saca söz etmekgerekmektedir.K ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNET
206 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›k Mevzuat› ve DeontolojiTom L. Beauchamp:Özellikle t›p ve meslek eti¤iüzerinde araflt›rmalar yapanve çeflitli kitap ve makaleleriolan Amerikal› bilim insan›,akademisyen.James F. Childress: T›p eti¤iüzerinde çal›flan ve çeflitlikitap ve makaleler yazm›flolan Amerikal› bilim insan›,akademisyen.Yarg›: Kavrama, karfl›laflt›rma,de¤erlendirme gibi yollarlakifli, durum veya nesnelerinelefltirici bir biçimdede¤erlendirilmesi, hüküm,mahkemece bir olay veya olgunundo¤ufluna etken olansebeplerin de göz önündebulundurularak de¤erlendirilmesisonucu yasalar çerçevesindeverilen karar.‹lke: Davran›fl kural›, hertürlü tart›flman›n d›fl›ndasay›lan öncül, mebde, umde,prensip.Teori (kuram): Belirli birkonudaki düflüncelerin,görüfllerin bütünü.SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATSIRA S‹ZDETom L. Beauchamp ve James F. Childress bu kavramlar› kendi içlerinde birs›raya dizmifllerdir. Bu s›ralama flu flekildedir; kiflisel yarg›lar, kurallar, ilkeler, teoriler.Bu s›ralamadan da anlafl›laca¤› gibi ilke, teorinin alt›nda ancak kural›n üzerindeyer almaktad›r.Bu kavramlar›n genel olarak tan›mlar› flu flekildedir:Yarg›: Bir fleyin iyi ve kötü taraflar›n› anlama, karfl›laflt›rma yetene¤idir. Bu yetene¤edayanarak verilen kararlar da yine yarg› olarak tan›mlanmaktad›r.Kural: Davran›fllara yön veren ilkelerdir. Bir sanata, bilime temel olan, yön verenilkeler de yine kural›n tan›m› içine girmektedir. Hukukta ise “Hukuk düzeni taraf›ndankonulan ve fertlerce uyulmas› zorunlu olan, aksi kararlaflt›r›lamayan kurallar”fleklinde tan›mlanmaktad›r.‹lke: Bu sözcü¤ün sözlük tan›m›; bir fleyin temeli, ilk sebep, kök, kaynakt›r. Yinebaflka bir tan›ma göre, yarg›laman›n dayand›¤› “temel önermedir”.Teori (kuram): Uygulamalardan ba¤›ms›z olarak ele al›nan soyut bilgidir. Teoriyisistemli bir flekilde düzenlenmifl, birçok olay› aç›klayan ve bir bilime temelolan kurallar, yasalar bütünü fleklinde tan›mlamak mümkündür.‹lke kavram›n›n net bir flekilde anlafl›lmas› aç›s›ndan ilkeler ve kurallar aras›ndakibaz› ay›r›mlar›n ortaya konulmas› gerekmektedir. Çok genel olarak bir ilkeonu meydana getiren moral teoriyi somutlaflt›r›r denebilir.Kurallar tek tek durum ve olgular üzerine odaklanmaktad›r. Örne¤in “hastan›ngizlili¤ini koru” fleklindeki ifade bir kurald›r. Bununla birlikte ilkeler daha genel vedaha temel niteliktedirler. ‹lkeler kurallar› de¤erlendirebilirler. Ayr›ca onlar›n do¤ruolup olmad›klar›na karar verme yetkinli¤ine sahiptirler. Az önce verilen örnekele al›nacak olursa hastan›n gizlili¤inin korunmas› gereklili¤i, hastan›n “özerkli¤inesayg›” ilkesi ile aç›klan›r. Bu ilke ile “hasta-eczac›” iliflkisi içinde hastan›n gizlili¤ininkorunmas›n›n do¤ru olan davran›fl oldu¤unu bildiren bir kural gerekçesi ileyorumlanmaktad›r. Ayr›ca yap›lan yorum de¤erlendirilerek tutum ve davran›fllarayol gösterilmektedir.SIRA S‹ZDEEtik kurallar ve kiflisel görüfller kendilerini kabul ettirebilmek için belli ilkeleredayan›r.DÜfiÜNEL‹MGünümüz t›p ve eczac›l›k eti¤i içerisinde pek çok ilke yer almaktad›r. Bunlarözerkli¤e sayg›, yararl›l›k, ayd›nlat›lm›fl onam, kötü davranmama, adalet, zarar vermeme,gizli¤e SORU sayg›, sadakat, özgürlük, do¤ruluk, sözünde durma, gerçe¤i söyleme,s›r saklama ve eflitlik ilkeleridir.Etik kavram› çok eski olmakla birlikte eczac›l›k ve t›p alanlar›nda son y›llardaD‹KKATönem kazanm›flt›r. Bu konudaki çal›flmalar daha çok 1970’lerde bafllam›flt›r. Sa¤l›ku¤rafllar›nda geçerli olan ilkelerden baz›lar› temel olarak kabul edilmektedir. Bunlar:SIRA S‹ZDE• Özerkli¤e sayg›,• Yararl›l›k,• Zarar vermeme,• Adalet ilkeleridir.AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZK ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNETEtik konusu K ile ‹ ilgili T A Polarak Hugh Lafolette’nin Handbook of Practical Ethics (Oxford UniversityPress 2005) adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.Özerkli¤e Sayg› ‹lkesiTELEV‹ZYONHasta haklar›n›n geliflmesiyle önem kazanm›flt›r. Hasta haklar› da insan haklar›n›nortaya ç›k›fl›yla gündeme gelmifltir. 1948 y›l›nda “‹nsan Haklar› Evrensel Bildirgesi”ninimzalanmas›yla birlikte, insanlar›n do¤ufltan kazand›klar› birtak›m haklar› ol-‹NTERNET
- Page 1 and 2:
7ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK M
- Page 3 and 4:
146 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 5 and 6:
148 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 7 and 8:
150 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 9 and 10:
152 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 11 and 12: 154 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 13 and 14: 156 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 15 and 16: SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE158 Eczane
- Page 17 and 18: 160 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 19 and 20: 162 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 21 and 22: 164 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 23 and 24: 166 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 25 and 26: 168 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 27 and 28: 170 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 29: 172 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›
- Page 32 and 33: Kanun ve Yönetmelikler 3G‹R‹fi
- Page 34 and 35: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 36 and 37: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 38 and 39: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 40 and 41: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 42 and 43: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 44 and 45: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 46 and 47: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 48 and 49: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 50 and 51: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 52 and 53: 8. Ünite - Kanun ve Yönetmelikler
- Page 54 and 55: Eti¤in Genel Tan›mlar›G‹R‹
- Page 56 and 57: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 58 and 59: SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE9. Ünite -
- Page 60 and 61: D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S
- Page 64 and 65: AMAÇLARIMIZAMAÇLARIMIZ9. Ünite -
- Page 66 and 67: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 68 and 69: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 70 and 71: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 72 and 73: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 74 and 75: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 76 and 77: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 78 and 79: 9. Ünite - Eti¤in Genel Tan›mla
- Page 80 and 81: Eczac›l›k Eti¤iG‹R‹fiÇefl
- Page 82 and 83: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i22
- Page 84 and 85: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i22
- Page 86 and 87: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤iHa
- Page 88 and 89: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤iEt
- Page 90 and 91: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i23
- Page 92 and 93: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤iÖ
- Page 94 and 95: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i23
- Page 96 and 97: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i23
- Page 98 and 99: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i24
- Page 100 and 101: 10. Ünite - Eczac›l›k Eti¤i24
- Page 102 and 103: Hasta Haklar›-HayvanHaklar›G‹
- Page 104 and 105: 11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 106 and 107: 11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 108 and 109: 11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 110 and 111: 11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 112 and 113:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 114 and 115:
K ‹ T A PK ‹ T A PTELEV‹ZYON1
- Page 116 and 117:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 118 and 119:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 120 and 121:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 122 and 123:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 124 and 125:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 126 and 127:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 128 and 129:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 130 and 131:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 132 and 133:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 134 and 135:
11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayv
- Page 136 and 137:
‹fl Yaflam›G‹R‹fi‹flletme
- Page 138 and 139:
K ‹ T A PK ‹ T A PTELEV‹ZYON1
- Page 140 and 141:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›283Öte
- Page 142 and 143:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›285gile
- Page 144 and 145:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›287Bu b
- Page 146 and 147:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›Kuruluf
- Page 148 and 149:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›291Giyi
- Page 150 and 151:
SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEAMAÇLARIMI
- Page 152 and 153:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›295Baya
- Page 154 and 155:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›‹ri V
- Page 156 and 157:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›299Öze
- Page 158 and 159:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›301Kend
- Page 160 and 161:
12. Ünite - ‹fl Yaflam›303l›
- Page 162 and 163:
Sözlük305SözlükAAdjuvant/yard
- Page 164 and 165:
Sözlük307Dispersiyon: Bir madde t
- Page 166 and 167:
Sözlük309HHacr (hicr): Birisine b
- Page 168 and 169:
Sözlük311K›zam›k/Measles: Gen
- Page 170 and 171:
Sözlük313Ortostatik hipotansiyon:
- Page 172 and 173:
Sözlük315Seminer: Bir konu ile il
- Page 174 and 175:
Sözlük317Töre: Bir toplulukta be