ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹ ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

ue.anadolu.edu.tr
from ue.anadolu.edu.tr More from this publisher
13.07.2015 Views

D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE9. Ünite AMAÇLARIMIZ DÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹M- Eti¤in Genel Tan›mlar› AMAÇLARIMIZ 203Ahlâki kavramlar ve de¤er sistemleri aç›s›ndan bireyler birbirinden SORU farkl›l›kK ‹ T A Pgösterirler. Bireylerin neyin ahlâkl›, neyin ahlâk d›fl› oldu¤una iliflkin de¤erlendirmesi,onlar›n dinsel inançlar›ndan, bireysel felsefelerinden ve D‹KKAT güdülerinden kaynaklan›r.Bir toplumda farkl› ulusal, dinsel, etnik, cinsel kimlikler olmas›, farkl› ahlâkanlay›fllar›n› gündeme getirir. Etikte ise “istenilir iyi” kavram› vard›r. Bu isteni-TELEV‹ZYONSIRA S‹ZDElir iyiler daha evrensel ve genel geçerlili¤e sahiptir.SORUK ‹ T A PD‹KKATTELEV‹ZYONSIRA S‹ZDEMetafizik ile ilgileniyorsan›z lütfen http://www.genbilim.com/content/view/5734/90/ AMAÇLARIMIZ ‹NTERNET adresiniziyaret ediniz.‹NTERNETAMAÇLARIMIZMetafizik konusu için Aristoteles'in Metafizik (‹stanbul: Net Kitap, K 1996)SIRA‹ TS‹ZDEAadl› P kitab›ndanyararlanabilirsiniz.KSIRA‹ TS‹ZDEA PDeontoloji ve EtikTELEV‹ZYONDÜfiÜNEL‹MTELEV‹ZYONDÜfiÜNEL‹MGünümüzde tüm dünyada sa¤l›k u¤rafllar›na ait meslekî de¤er temalar›n›n h›zla“yükümlülük” alan›ndan “de¤er tart›flmas›” alan›na kayd›¤› görülmektedir. SORU YasalSORUve ahlâki yükümlülüklerin her biri, belirgin bir kurald›r. Bu kurallar› toplumlar belirlemektedir.Bu kurallar belirli bir de¤er sorununun yan›t› olarak ortaya ç›km›fl-‹NTERNET‹NTERNETt›r. Her kural, toplumun dayatt›¤› bir emir önermesidir. Bu kurallar,D‹KKATD‹KKATsorunlara iliflkin,ne yapmal› ya da ne yapmamal›? sorular›n›n toplumca belirlenmifl ve baz›yapt›r›mlara ba¤lanm›fl kesin yan›tlar›d›r. ‹flte bu kurallar›n bilgisi SIRA “deontoloji” S‹ZDE olaraktan›mlan›r.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEDeontoloji sözcü¤ü ilk kez 19. Yüzy›l ortas›nda “yükümlülükler bilgisi” anlam›ndakullan›lm›flt›r. AMAÇLARIMIZDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹MAMAÇLARIMIZDeontoloji, deontos ve logos kelimelerinden türemifltir. Deontos = ödev, yap›lmas›gerekenler anlam›na gelir. Logos = bilim, bilgi demektir. Deontoloji k›saca“ödev, sorumluluk, yükümlülük bilgisi” olarak tan›mlanabilir. SORU Bu noktadan ha-SORUK ‹ T A PK ‹ T A Preketle deontolojiye, yükümlülüklerin, kurallar›n, pozitif hukukun, yürürlüktekipozitif ahlâk›n bilgisidir demek mümkündür. Bu özelli¤i ile deontoloji, dogmatikTELEV‹ZYOND‹KKATTELEV‹ZYOND‹KKAT(bk. Ünite 3) ve pragmatik bilgidir. Yani deontoloji, genelde “kiflilerin üzerlerine Pragmatik: Yarar peflindedüflen ödev ve yükümlülüklerin neler olduklar›n› bilmeleri” anlam›ndad›r.koflan, faydac›.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEPragmatizm kavram› ile ilgili genifl bilgiye ulaflmak isterseniz http://www.liderforumuz.biz/felsefe/25299-11-sinif-1-unite-felsefeye-giris-konuanlatimli.html AMAÇLARIMIZ adresine‹NTERNET‹NTERNETgidiniz. AMAÇLARIMIZPragmatizm ile ilgili daha genifl bilgi için James Dewey’in Pragmatizm K ‹ TPratik A P Bir Felsefe(‹stanbul: Doruk Yay›mc›l›k, 2008) adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.Hukuk alan›nda kurallar›n genifl ve elefltirel yorumu, hukuk TELEV‹ZYON felsefesi alan› içindeyap›lmaktad›r. Bu aç›dan düflünüldü¤ü zaman, deontoloji alan›nda elefltirel biryaklafl›m›n yap›labilmesi ancak felsefe yard›m› ile mümkündür. Deontoloji için geçerliolan felsefenin bu alan›, etiktir. K›saca, deontoloji, baz› yapt›r›mlar› olan, dogmatik,olan› oldu¤u gibi tan›tan, yükümlülükler bilgisidir. Etik ise yaln›z olan›n de-‹NTERNET¤il, olmas› gerekti¤i düflünülen ve savunulan›n dile getiriliflidir. Mevcut bir buyrukönermesi de¤il, yeni bir kural önerisidir. Yani olmas› gerekti¤i düflünülenin nedeninisorgulayan bir aland›r.Eczac›l›k hizmetleri de dâhil olmak üzere, günümüz sa¤l›k u¤rafllar›n›n h›zl› geliflimi,her gün say›s› ve a¤›rl›¤› artan “aç›k uçlu” ve deontoloji d›fl›, yan›ts›z sorular-K ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNET

204 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›k Mevzuat› ve Deontolojila karfl›lafl›lmas›na neden olmaktad›r. Bu nedenle deontoloji ile eti¤in birbirlerininyerine kullan›labilece¤i düflünülmemeli, ancak birbirlerini tamamlay›c› iki alan olarakdüflünülmelidir. Etik ile deontoloji aras›ndaki en belirgin fark, onlar›n “yöntemlerindenve ortak konulara farkl› bir aç›dan yaklaflmalar›ndan” kaynaklanmaktad›r.Yasalar ve EtikBireylerin do¤ru ve yanl›fl ya da iyi ve kötü davran›fllar›n›n ölçütleri ve kötü-yanl›fldavran›fllar›n›n cezaland›r›lmas› yasalara göre belirlenir. Bu noktada, e¤er yasalarbu düzenleme ve yapt›r›mlar› koymuflsa eti¤in ne gibi bir ifllevi olabilir diyedüflünülebilir.Etik ilkeler y›llarca süren bir geliflmenin sonucunda ortaya ç›karlar. Ancak yasaldüzenlemeler genellikle etik tart›flmalardan sonra gerçekleflir. Örne¤in Amerika’daçevre koruma konusu etik ve ahlâki bir ba¤lamda 1950’lerde tart›fl›lmayabafllanm›fl, ancak çevre korumaya iliflkin ilk temel yasa 1960’larda yürürlü¤e girmifltir.‹fl güvenli¤i ve ayr›mc›l›k sorunlar›na iliflkin tart›flmalar 1960’larda bafllam›flve 1970’lerde bu konuda bir yasa ç›kar›lm›flt›r. Sonuç olarak, belli bir konuda etiktart›flmalar bafllay›p dikkatler bu konu üzerine odakland›ktan sonra etik sorunlarayol açan konular›n çözümlenmesini sa¤layan yasal düzenlemeler gerçeklefltirilmifltir.Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, yasalaflmam›fl olsa da etik tart›flmalar›ngörmezlikten gelinmesidir. Etik tart›flmalar›n evrimleflerek yasalaflmas›, uygunbir davran›fl biçimi üzerinde bireylerin, örgütlerin ve toplumun görüfl birli¤inevarma sürecidir. Çünkü yasalar toplumun ço¤unlu¤unun tutumlar›n› yans›t›rken,mevcut etik tart›flmalar ise gelecekteki yasa koyucular›n yararlanabilece¤i bir kayna¤›oluflturmaktad›r. Ayr›ca bütün bireyler, ifl yerinde, toplumda ve karar vermesürecindeki etik de¤erlerini ve davran›fllar›n› gözden geçirmekle sorumludurlar.Bilim Eti¤iBilim eti¤i, u¤raflsal etkinliklerin tümünün yürütülmesi s›ras›nda ortaya ç›kan “de-¤er sorunlar›yla” bunlara getirilen çözüm önerilerinin tart›fl›ld›¤› alan olarak tan›mlanabilir.Bilim eti¤ine konu olan de¤er sorunlar›n› üç ana bafll›k alt›nda toplamakmümkündür:• Bilimle u¤raflanlar›n birbirlerine karfl› olan tutum ve davran›fllar›,• Bilimle u¤raflanlar›n araflt›rmaya konu olan bireylere karfl› tutum ve davran›fllar›,• Bilimle u¤raflanlar›n bilimsel raporlar› okuyacak ve sonuçlar›ndan yararlanacakolanlara karfl› tutum ve davran›fllar›.BiyoetikGenel olarak canl›lar› ilgilendiren tüm de¤er sorunlar›n›n tart›fl›ld›¤› “uygulamal›felsefe” alan›d›r. Biyoetik (ayr›ca bk. Ünite 3) daha çok eski klâsik etik teorilerininyeni t›bbî geliflmeler ve sa¤l›k sorunlar›n›n ›fl›¤› alt›nda incelenmesi ve bunlar›n yo-¤un bir flekilde ele al›nmas› olarak düflünülmelidir. Bu terim ilk kez 25 y›l kadarönce Amerikal› biyolog Van Renselear Potter taraf›ndan “Biyoetik: Gelece¤eUzanan Köprü” adl› kitapta kullan›lm›flt›r.Biyoetik kavram› bugün daha çok t›p eti¤i kavram› ile çak›flmaktad›r. Bu iki alan›nkonular›n›n yak›nl›k göstermesi bu düflünceyi desteklemektedir. Biyoetik günümüzbilimsel ve teknik geliflmelerine ba¤l› olarak yaln›z t›p ve biyoloji alanlar›ndaortaya ç›km›fl de¤er sorunlar›na yönelmifl bir alan de¤ildir. Bununla birlikte bu

D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE9. Ünite AMAÇLARIMIZ DÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹M- Eti¤in Genel Tan›mlar› AMAÇLARIMIZ 203Ahlâki kavramlar ve de¤er sistemleri aç›s›ndan bireyler birbirinden SORU farkl›l›kK ‹ T A Pgösterirler. Bireylerin neyin ahlâkl›, neyin ahlâk d›fl› oldu¤una iliflkin de¤erlendirmesi,onlar›n dinsel inançlar›ndan, bireysel felsefelerinden ve D‹KKAT güdülerinden kaynaklan›r.Bir toplumda farkl› ulusal, dinsel, etnik, cinsel kimlikler olmas›, farkl› ahlâkanlay›fllar›n› gündeme getirir. Etikte ise “istenilir iyi” kavram› vard›r. Bu isteni-TELEV‹ZYONSIRA S‹ZDElir iyiler daha evrensel ve genel geçerlili¤e sahiptir.SORUK ‹ T A PD‹KKATTELEV‹ZYONSIRA S‹ZDEMetafizik ile ilgileniyorsan›z lütfen http://www.genbilim.com/content/view/5734/90/ AMAÇLARIMIZ ‹NTERNET adresiniziyaret ediniz.‹NTERNETAMAÇLARIMIZMetafizik konusu için Aristoteles'in Metafizik (‹stanbul: Net Kitap, K 1996)SIRA‹ TS‹ZDEAadl› P kitab›ndanyararlanabilirsiniz.KSIRA‹ TS‹ZDEA PDeontoloji ve EtikTELEV‹ZYONDÜfiÜNEL‹MTELEV‹ZYONDÜfiÜNEL‹MGünümüzde tüm dünyada sa¤l›k u¤rafllar›na ait meslekî de¤er temalar›n›n h›zla“yükümlülük” alan›ndan “de¤er tart›flmas›” alan›na kayd›¤› görülmektedir. SORU YasalSORUve ahlâki yükümlülüklerin her biri, belirgin bir kurald›r. Bu kurallar› toplumlar belirlemektedir.Bu kurallar belirli bir de¤er sorununun yan›t› olarak ortaya ç›km›fl-‹NTERNET‹NTERNETt›r. Her kural, toplumun dayatt›¤› bir emir önermesidir. Bu kurallar,D‹KKATD‹KKATsorunlara iliflkin,ne yapmal› ya da ne yapmamal›? sorular›n›n toplumca belirlenmifl ve baz›yapt›r›mlara ba¤lanm›fl kesin yan›tlar›d›r. ‹flte bu kurallar›n bilgisi SIRA “deontoloji” S‹ZDE olaraktan›mlan›r.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEDeontoloji sözcü¤ü ilk kez 19. Yüzy›l ortas›nda “yükümlülükler bilgisi” anlam›ndakullan›lm›flt›r. AMAÇLARIMIZDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹MAMAÇLARIMIZDeontoloji, deontos ve logos kelimelerinden türemifltir. Deontos = ödev, yap›lmas›gerekenler anlam›na gelir. Logos = bilim, bilgi demektir. Deontoloji k›saca“ödev, sorumluluk, yükümlülük bilgisi” olarak tan›mlanabilir. SORU Bu noktadan ha-SORUK ‹ T A PK ‹ T A Preketle deontolojiye, yükümlülüklerin, kurallar›n, pozitif hukukun, yürürlüktekipozitif ahlâk›n bilgisidir demek mümkündür. Bu özelli¤i ile deontoloji, dogmatikTELEV‹ZYOND‹KKATTELEV‹ZYOND‹KKAT(bk. Ünite 3) ve pragmatik bilgidir. Yani deontoloji, genelde “kiflilerin üzerlerine Pragmatik: Yarar peflindedüflen ödev ve yükümlülüklerin neler olduklar›n› bilmeleri” anlam›ndad›r.koflan, faydac›.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEPragmatizm kavram› ile ilgili genifl bilgiye ulaflmak isterseniz http://www.liderforumuz.biz/felsefe/25299-11-sinif-1-unite-felsefeye-giris-konuanlatimli.html AMAÇLARIMIZ adresine‹NTERNET‹NTERNETgidiniz. AMAÇLARIMIZPragmatizm ile ilgili daha genifl bilgi için James Dewey’in Pragmatizm K ‹ TPratik A P Bir Felsefe(‹stanbul: Doruk Yay›mc›l›k, 2008) adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.Hukuk alan›nda kurallar›n genifl ve elefltirel yorumu, hukuk TELEV‹ZYON felsefesi alan› içindeyap›lmaktad›r. Bu aç›dan düflünüldü¤ü zaman, deontoloji alan›nda elefltirel biryaklafl›m›n yap›labilmesi ancak felsefe yard›m› ile mümkündür. Deontoloji için geçerliolan felsefenin bu alan›, etiktir. K›saca, deontoloji, baz› yapt›r›mlar› olan, dogmatik,olan› oldu¤u gibi tan›tan, yükümlülükler bilgisidir. Etik ise yaln›z olan›n de-‹NTERNET¤il, olmas› gerekti¤i düflünülen ve savunulan›n dile getiriliflidir. Mevcut bir buyrukönermesi de¤il, yeni bir kural önerisidir. Yani olmas› gerekti¤i düflünülenin nedeninisorgulayan bir aland›r.Eczac›l›k hizmetleri de dâhil olmak üzere, günümüz sa¤l›k u¤rafllar›n›n h›zl› geliflimi,her gün say›s› ve a¤›rl›¤› artan “aç›k uçlu” ve deontoloji d›fl›, yan›ts›z sorular-K ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNET

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!