ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹ ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

ue.anadolu.edu.tr
from ue.anadolu.edu.tr More from this publisher
13.07.2015 Views

Sözlük305SözlükAAdjuvant/yard›mc› maddeler: ‹laç yap›m›nda etken maddeninetkisini artt›rmak, terapötik etkisini kolaylaflt›rmakya da yan etkileri azaltmak için eklenen maddelerdir.Adil: Adaletle ifl gören, adaletten, do¤ruluktan ayr›lmayan,hakk› yerine getiren, adaletli anlam›n› tafl›r.Advers etki: ‹laçlar›n hastal›ktan korunma, bir hastal›¤›n teflhisveya tedavisi, bir fizyolojik fonksiyonun iyilefltirilmesi,düzeltilmesi veya de¤ifltirilmesi amac›yla kabul edilennormal dozlarda kullan›m› sonras› ortaya ç›kan zararl›ve amaçlanmam›fl etki.Aerobik: Sa¤l›kl› bir vücuda sahip olmak için tempolu müzikeflli¤inde yap›lan bir tür jimnastik.Aesculape: Yunan mitolojisinde hastalar› iyilefltirdi¤ine inan›lanflifa tanr›s›.Afyon: Olgunlaflmam›fl haflhafl (Papaver somniferum) bitkisikapsüllerinin çizilmesiyle s›zan ve p›ht›laflan s›v›, havan›netkisiyle kahverengiye döner. Bu s›v› afyondur. Eczac›l›ktamorfin, kodein, tebain, papaverin gibi çefltli alkaloitlerinyap›m›nda kullan›l›r.Agoni: Solunumun ve kalp at›mlar›n›n düzensizleflmesi, el veayaklar›n so¤umas› gibi yaflam belirtilerinin giderek zay›flad›¤›ölümden önceki durum.Ahlâk: Bir toplum içinde kiflilerin uymak zorunda olduklar›davran›fl biçimleri ve kurallar›, aktöre, sa¤töre, huylar.AIDS (Acquired Immuno Deficiency Syndrome): EdinilmiflBa¤›fl›kl›k Yetersizli¤i Sendromu.Aktar: Baharat veya güzel kokular satan kimse veya dükkân,i¤ne, iplik, baharat, zarf, k⤛t, tütün vb. sat›lan dükkân.Aktör: Herhangi bir olayda etkisi veya katk›s› olan kimse.Akupunktur: Vücudun belirli noktalar›na genellikle alt›n i¤nebat›r›larak yap›lan tedavi. Frans›zca acupuncture, acuponcturesözcü¤ünden dilimize geçmifltir.Akut: Aniden fliddetli belirtilerle bafllay›p k›sa süren.Alet: Bir el iflini veya mekanik bir ifli gerçeklefltirmek için özelolarak yap›lm›fl nesne, bir sanat› yapmaya, uygulamayayarayan özel araç.Alg›lama gücü: Anlama, idrak, ak›l erdirme gücü.Al›c›: Kendisine bir fley gönderilen (kimse), hedef-kitle, sat›nalmak isteyen kimse, müflteri, almaç, kamera.Alkaloid: Organizmada ço¤unlukla toksik etki yapan, sudaaz, alkolde çok çözünen, karmafl›k kimyasal yap›l› ve alkaliözellikte bitkisel kökenli azotlu bileflikler.Alternatif tedavi: Bir tedavi flekline karfl›l›k olarak yap›lan tedavi,bir tedavinin karfl›l›¤› olan di¤er tedavi flekli.Amin: Aminler, azot atomuna bir ya da daha fazla alkil veyaaril grubunun ba¤l› oldu¤u bilefliklerdir. Amino asitler,peptitler, proteinler, alkaloidler, DNA ve RNA gibi bilefliklerinyap›s›nda bulunan amino (-NH 2 ) grubu dolay›s›ylabir çok önemli biyokimyasal olaylarda aktif rol al›rlar.Ampirik: Ak›l yürütmeyle elde edilen bilgi, bilimsel araflt›rmayapmadan sadece sezilere güvenerek ve deneyerek sonucaulaflmak.Ampul: Enjeksiyonluk veya içilecek formdaki s›v› ve sterililaçlar›n kondu¤u küçük silindirik cam kap.Anayasa: Bir devletin yönetim biçimini belirten, yasama, yürütme,yarg›lama güçlerinin nas›l kullan›laca¤›n› gösteren,yurttafllar›n kamu haklar›n› bildiren temel yasa, kanunuesasî.Anksiyete: Psiflik gerilim, bunal›m, iç s›k›nt›s›, kuruntu vehuzursuzluk gibi belirtilerle kendini gösteren ruhsal bozukluk.Antibiyotik: Baz› mantar (küf) ve bakterilerden elde edilen,sentez yoluyla da haz›rlanabilen, mikroorganizmalarüzerine geliflmelerini durdurucu (bakteriyostatik) veyaöldürücü (bakterisit) etkiye sahip ilaç s›n›f›d›r.Antidepresan: Depresyon giderici (ilaç).Antihipertansif: Yüksek tansiyona karfl› kullan›lan ilaç grubu.Antikor: Alerji oluflturan maddeye karfl› vücudun üretti¤i savunmaproteini.Araç: Kifliler veya nesneler aras›nda ba¤lant› sa¤layan fley,vas›ta, bir ifl yapmakta veya sonuçland›rmakta gücündenyararlan›lan nesne.Aspirin: Analjezik/a¤r› kesici, antipiretik/atefl düflürücü ve antiinflamatuar/iltihapgiderici etkileri ile bilinen ve salisilikasit’ten türeyen bir bileflik. Kimyasal ad› asetil salisilikasit.Atfen: Yüklemek, ait oldu¤unu göstermek, mal etmek.Ayr›kl›: Ayr› tutulmufl, benzerlerine uymayan, kural d›fl› olan,istisnai.BB 12 vitamini: Suda eriyen B grubu bir vitamin. Eksikli¤indezihinsel ve sinirsel fonksiyon bozukluklar›, kulak ç›nlamas›,hissizlik halleri görülür.Bakan: Hükûmet ifllerinden birini yönetmek için, genelliklemilletvekilleri aras›ndan, baflbakan taraf›ndan seçilerekcumhurbaflkan›nca onayland›ktan sonra iflbafl›na getirilenyetkili, vekil, icra vekili, naz›r.

306 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›k Mevzuat› ve DeontolojiBakanlar Kurulu: Devletin görevlerini yerine getirmesinisa¤layan, baflbakan ve bakanlardan oluflan yetkili organ,hükûmet, kabine.Bandrol: Paket veya fliflelerin a¤›zlar›na konulan flerit veyaetiket, devletçe verginin kesildi¤ini gösteren etiket.Basen: Vücudun bel ile kalça aras›ndaki bölümü.Bafl Lala: Osmanl› saray›nda flehzadeleri e¤itmekle görevli erkekhizmetkâr.Bazik: Baz ya da alkali ile ilgili.Beden dili: ‹nsanlar›n duygu, düflünce, istek, ihtiyaç ve ruhsalzenginliklerini baflka insanlarla paylaflmak üzere mimikve jestlerle yapt›klar› iletiflimin ad›.Beden duruflu (postür): Beden dilinin bir ögesi.Beflerî: ‹nsan ile ilgili olan.Beta-blokerler: Stres an›nda vücutta meydana gelen olaylardansorumlu olan sempatik sinir sisteminin belli etkilerini,kalpteki “beta reseptörler” denilen oluflumlar› blokeederek kalbin ifl yükünü azaltan ilaçlard›r. Hipertansiyon,angina pektoris (kalp ile ilgili gö¤üs a¤r›s›), kalpkrizi, kalp yetmezli¤i, kalp ritim bozukluklar›nda, panikatak durumlar›nda kullan›lan ilaç grubudur. Atenolol,Propranolol bu gruba örnek verilebilir.Beyaz fosfor: Yo¤unlu¤u 1,82,g/mL, e.n. 44 °C, k.n. 280 °C,buhar faz›nda P 4 ve P 2 molekül formlar›nda olan, sudaçözünmemesi nedeniyle ›fl›ktan korumak üzere suda muhafazaedilen, mumsu çubuk fleklinde ve solunmas› hâlindeinsan sa¤l›¤›na ciddi zararlar› olan bir madde.Bilânço: Bir kuruluflun, bir ticarethanenin belirli bir dönemsonundaki veya belirli bir gündeki tafl›n›r ve tafl›nmazvarl›klar› ile bunlar› sa¤lamak için kullan›lan öz ve yabanc›kaynaklar› dengeli olarak gösteren çizelge.Bildiriflim: ‹letiflim.Bilfiil: ‹fl olarak, ifl edinerek, gerçekten, eylemli olarak.Bilim: Evrenin veya olaylar›n bir bölümünü konu olarak seçen,deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanaraksonuç ç›karmaya çal›flan düzenli bilgi, ilim.Biyoeflde¤erlik: Ayn› etkin maddeyi, ayn› miktarda, ayr› yada benzer farmasötik flekilde içeren, uyguland›¤› vücutbölgesinden kana geçifl h›z› ve miktar› belli s›n›rlar içindeayn› olan iki ilaç, birbiriyle biyoeflde¤erdir.Biyoetik: Canl› eti¤i.Biyoyararlan›m (bioavailability): Belirli bir farmasötikformda kullan›lan ilaç etken (aktif) maddesinin emilmeve vücuttaki etki yerine eriflebilme h›z› ve derecesi.Bo¤maca: Bordetella pertusis’in neden oldu¤u, özellikle çocuklardagörülen ve ani geliflen fliddetli öksürük nöbetleriile karakterize bulafl›c› bir hastal›k.Briyantin: Saç› parlatmak ve yat›rmak için kullan›lan güzelkokulu bir madde.CCaiz: Uygun, yerinde say›lan, yak›fl›k alan, din, yasa, töre vb.bak›mdan ifllenmesinde, yap›lmas›nda sak›nca olmayan,yap›l›p ifllenmesine izin verilen.Ceza: Uygun görülmeyen tepki ve davran›fllar› önlemek içinüzüntü, s›k›nt›, ac› veren uygulama.Cezaî: Ceza ile ilgili, cezaya iliflkin, cezaya dayanan.Cuma selâml›¤›: Osmanl› padiflahlar›n›n cuma namaz› içincamiye giderken yap›lan tören.Cumhur: Halk, topluluk.Cumhurbaflkan›: Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devletbaflkan›, reisicumhur, cumhur reisi.DDan›fltay: Yönetsel uyuflmazl›klar› ve davalar› görüp çözümleyen,hükûmetçe haz›rlanarak verilen yasalar ve ayr›cal›sözleflmeler üzerinde irdeleme yaparak bu yöndekidüflüncelerini aç›klayan, tüzükleri inceleyen, yasalar›nve tüzüklerin gösterdi¤i iflleri gören, hükûmet taraf›ndanverilen her çeflit sorular› cevapland›ran, yönetim davalar›n›yürüten, karara ba¤layan en yüksek yarg› kurulu.Darüflflifa: Sa¤l›k yurdu.Dehidratasyon: Bir maddenin su kaybetmesi, su kayb›.Dekoksiyon: Odunsu, yenilemeyecek gibi sert bitkilerin etkinmaddesinin a盤a ç›kabilmesi için uygulanan bitkiçay› demleme yöntemi. Bitkinin yeterli miktar su ile on,on befl dakika kaynat›lmas›yla ifllem gerçeklefltirilir.Demans: Latince zihin anlam›na gelen mens kelimesinden türemifltirve demens zihnin yitirilmesi anlam›na gelir. Merkezisinir sisteminde oluflan hasar sonucu zihinsel yeteneklerdebozulma, halk aras›nda bunama olarak bilinir.Demografi: Dünyada veya bir ülkede bulunan nüfusun yap›-s›n›, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilimdal›. Yunanca demos (halk) ve graphein (yazmak) kelimelerindentüremifltir.Demografik: Demografi ile ilgili.Demonstrasyon: Göstererek veya görüntüleyerek ö¤retmeveya anlat›m.Depresyon: Ruhî çöküntü.Deriflim: Bir ortamda bulunan belirli bir maddenin kütle veyahacminin, içinde bulundu¤u ortam›n kütle veya hacmineoran›, konsantrasyon.Difteri: Corynebacterium diphteriae’nin neden oldu¤u, genelliklesolunum mukozas› üzerinde yalanc› bir zar oluflumuyapan, atefl ve toksik belirtilerle seyreden bulafl›c›hastal›k.Dinamik: Mekani¤in kuvvet, hareket, enerji aras›ndaki iliflkileriniinceleyen dal›, devim bilimi, hareketli, her an de-¤iflebilen, duruk karfl›t›, devimsel.

306 Eczane Hizmetleri, Eczac›l›k Mevzuat› ve DeontolojiBakanlar Kurulu: Devletin görevlerini yerine getirmesinisa¤layan, baflbakan ve bakanlardan oluflan yetkili organ,hükûmet, kabine.Bandrol: Paket veya fliflelerin a¤›zlar›na konulan flerit veyaetiket, devletçe verginin kesildi¤ini gösteren etiket.Basen: Vücudun bel ile kalça aras›ndaki bölümü.Bafl Lala: Osmanl› saray›nda flehzadeleri e¤itmekle görevli erkekhizmetkâr.Bazik: Baz ya da alkali ile ilgili.Beden dili: ‹nsanlar›n duygu, düflünce, istek, ihtiyaç ve ruhsalzenginliklerini baflka insanlarla paylaflmak üzere mimikve jestlerle yapt›klar› iletiflimin ad›.Beden duruflu (postür): Beden dilinin bir ögesi.Beflerî: ‹nsan ile ilgili olan.Beta-blokerler: Stres an›nda vücutta meydana gelen olaylardansorumlu olan sempatik sinir sisteminin belli etkilerini,kalpteki “beta reseptörler” denilen oluflumlar› blokeederek kalbin ifl yükünü azaltan ilaçlard›r. Hipertansiyon,angina pektoris (kalp ile ilgili gö¤üs a¤r›s›), kalpkrizi, kalp yetmezli¤i, kalp ritim bozukluklar›nda, panikatak durumlar›nda kullan›lan ilaç grubudur. Atenolol,Propranolol bu gruba örnek verilebilir.Beyaz fosfor: Yo¤unlu¤u 1,82,g/mL, e.n. 44 °C, k.n. 280 °C,buhar faz›nda P 4 ve P 2 molekül formlar›nda olan, sudaçözünmemesi nedeniyle ›fl›ktan korumak üzere suda muhafazaedilen, mumsu çubuk fleklinde ve solunmas› hâlindeinsan sa¤l›¤›na ciddi zararlar› olan bir madde.Bilânço: Bir kuruluflun, bir ticarethanenin belirli bir dönemsonundaki veya belirli bir gündeki tafl›n›r ve tafl›nmazvarl›klar› ile bunlar› sa¤lamak için kullan›lan öz ve yabanc›kaynaklar› dengeli olarak gösteren çizelge.Bildiriflim: ‹letiflim.Bilfiil: ‹fl olarak, ifl edinerek, gerçekten, eylemli olarak.Bilim: Evrenin veya olaylar›n bir bölümünü konu olarak seçen,deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanaraksonuç ç›karmaya çal›flan düzenli bilgi, ilim.Biyoeflde¤erlik: Ayn› etkin maddeyi, ayn› miktarda, ayr› yada benzer farmasötik flekilde içeren, uyguland›¤› vücutbölgesinden kana geçifl h›z› ve miktar› belli s›n›rlar içindeayn› olan iki ilaç, birbiriyle biyoeflde¤erdir.Biyoetik: Canl› eti¤i.Biyoyararlan›m (bioavailability): Belirli bir farmasötikformda kullan›lan ilaç etken (aktif) maddesinin emilmeve vücuttaki etki yerine eriflebilme h›z› ve derecesi.Bo¤maca: Bordetella pertusis’in neden oldu¤u, özellikle çocuklardagörülen ve ani geliflen fliddetli öksürük nöbetleriile karakterize bulafl›c› bir hastal›k.Briyantin: Saç› parlatmak ve yat›rmak için kullan›lan güzelkokulu bir madde.CCaiz: Uygun, yerinde say›lan, yak›fl›k alan, din, yasa, töre vb.bak›mdan ifllenmesinde, yap›lmas›nda sak›nca olmayan,yap›l›p ifllenmesine izin verilen.Ceza: Uygun görülmeyen tepki ve davran›fllar› önlemek içinüzüntü, s›k›nt›, ac› veren uygulama.Cezaî: Ceza ile ilgili, cezaya iliflkin, cezaya dayanan.Cuma selâml›¤›: Osmanl› padiflahlar›n›n cuma namaz› içincamiye giderken yap›lan tören.Cumhur: Halk, topluluk.Cumhurbaflkan›: Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devletbaflkan›, reisicumhur, cumhur reisi.DDan›fltay: Yönetsel uyuflmazl›klar› ve davalar› görüp çözümleyen,hükûmetçe haz›rlanarak verilen yasalar ve ayr›cal›sözleflmeler üzerinde irdeleme yaparak bu yöndekidüflüncelerini aç›klayan, tüzükleri inceleyen, yasalar›nve tüzüklerin gösterdi¤i iflleri gören, hükûmet taraf›ndanverilen her çeflit sorular› cevapland›ran, yönetim davalar›n›yürüten, karara ba¤layan en yüksek yarg› kurulu.Darüflflifa: Sa¤l›k yurdu.Dehidratasyon: Bir maddenin su kaybetmesi, su kayb›.Dekoksiyon: Odunsu, yenilemeyecek gibi sert bitkilerin etkinmaddesinin a盤a ç›kabilmesi için uygulanan bitkiçay› demleme yöntemi. Bitkinin yeterli miktar su ile on,on befl dakika kaynat›lmas›yla ifllem gerçeklefltirilir.Demans: Latince zihin anlam›na gelen mens kelimesinden türemifltirve demens zihnin yitirilmesi anlam›na gelir. Merkezisinir sisteminde oluflan hasar sonucu zihinsel yeteneklerdebozulma, halk aras›nda bunama olarak bilinir.Demografi: Dünyada veya bir ülkede bulunan nüfusun yap›-s›n›, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilimdal›. Yunanca demos (halk) ve graphein (yazmak) kelimelerindentüremifltir.Demografik: Demografi ile ilgili.Demonstrasyon: Göstererek veya görüntüleyerek ö¤retmeveya anlat›m.Depresyon: Ruhî çöküntü.Deriflim: Bir ortamda bulunan belirli bir maddenin kütle veyahacminin, içinde bulundu¤u ortam›n kütle veya hacmineoran›, konsantrasyon.Difteri: Corynebacterium diphteriae’nin neden oldu¤u, genelliklesolunum mukozas› üzerinde yalanc› bir zar oluflumuyapan, atefl ve toksik belirtilerle seyreden bulafl›c›hastal›k.Dinamik: Mekani¤in kuvvet, hareket, enerji aras›ndaki iliflkileriniinceleyen dal›, devim bilimi, hareketli, her an de-¤iflebilen, duruk karfl›t›, devimsel.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!