ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

11. Ünite - Hasta Haklar› - Hayvan Haklar›durumlar› ile ilgili t›bbî gerçekleri, önerilen t›bbî giriflimleri ve her bir giriflimin potansiyelrisk veya yararlar›n›, önerilen giriflimlerin alternatiflerini, tedavisiz kalman›nsonuçlar›n›, tan›, prognoz ve tedavinin gidiflat› konular›n› içerecek flekilde sa¤l›kdurumlar› konusunda tam olarak bilgilenme hakk›na sahiptir. Bilgilendirme,yaln›zca bilgi vermemenin hasta üzerine aç›k ve olumlu bir etkisinin olaca¤›nainanmak için geçerli bir nedenin oldu¤u zamanlarda k›s›tlanabilir. Bilgi, hastan›nanlama kapasitesine uygun bir yolla ve yabanc› terminoloji kullan›m› en aza indirilerekiletilmelidir.Hasta ortak dil konuflam›yorsa çeviri yap›labilir. Hastalar kesin olarak belirttikleritakdirde, bilgilendirilmeme hakk›na sahiptirler. Hastalar kendi yerlerine kiminbilgilendirilece¤ini seçme hakk›na sahiptir. Hastalar ikinci bir görüfl alma imkân›-na sahip olmal›d›r. Sa¤l›k kurumuna kabul edilen hastalar, kendilerine bakan sa¤l›kpersonelinin kimli¤i, meslekî durumu, o kurumda kald›¤› ve bak›ld›¤› süreceuyaca¤› kurallar ve rutin ifllemler konular›nda bilgilendirilmelidir. Hastalar, sa¤l›kkurumundan taburcu edildiklerinde tan›lar›, tedavileri ve bak›mlar›n› içeren bir yaz›l›özet alma ve isteme hakk›na sahiptir.253Terminoloji: Belli bir bilimdal›na ait terimler dizgesi,bilimsel ve teknikkavramlar› tespit edenbilim, terim bilimi.Rutin: S›radanl›k, çeflitlilikgöstermeyen, al›fl›lagelmifldüzen içinde yap›lan,yap›lmas› al›flkanl›k hâlinegelmifl ifl.OnayHastan›n bilgilendirilmifl onay›, herhangi bir t›bbî giriflimin ön kofluludur. Hasta t›bbîgiriflimi reddetme veya durdurma hakk›na sahiptir. Reddedilen veya durdurulan t›bbîgiriflimin getirece¤i sonuçlar hastaya dikkatli bir flekilde aç›klanmal›d›r. Hastan›n iradesinibeyan etmesinin mümkün olmad›¤› ve acilen t›bbî giriflim yap›lmas› gerekendurumlarda, daha önceden bu giriflimi reddetti¤ini gösteren bir aç›klamas› yok ise,hastan›n onay› oldu¤u varsay›larak giriflim yap›labilir. Hastan›n yasal temsilcisininonay›n›n gerekti¤i ve önerilen giriflimin acil oldu¤u durumda, e¤er temsilcinin onay›zaman›nda al›nam›yorsa, t›bbî giriflim yap›labilir. Yasal temsilcinin onay› gerekti¤i zaman,hastalar (çocuk veya eriflkin olsun) durumlar›n›n izin verdi¤i ölçüde yine de kararalma sürecine dâhil edilmelidir. Yasal temsilcinin onay vermeyi reddetti¤i durumda,doktor veya di¤er sa¤l›k personelinin görüflü giriflimin hastay› ilgilendirdi¤i yolundaise, karar mahkemeye veya hakem heyeti benzeri makama b›rak›lmal›d›r.Hastan›n onay vermesinin mümkün olmad›¤› ve yasal temsilcisinin bulunmad›-¤› veya bu amaçla seçilmedi¤i bütün di¤er durumlarda hastan›n istekleri tahminedilerek ve hesaba kat›larak, alternatif karar alma biçimi için uygun önlemler al›nmal›d›r.‹nsan vücudunun bütün parçalar›n›n kullan›m› ve korunmas› için hastaonay› gereklidir. Tan›, tedavi ve hasta bak›m› için madde kullan›m› gereken durumlarda,onay›n oldu¤u kabul edilerek davran›labilir. Klinik çal›flmalara kat›l›miçin hastan›n bilgilendirilmifl onay›na ihtiyaç vard›r. Hastan›n bilgilendirilmifl onay›,bilimsel araflt›rmalara dâhil edilme için önkofluldur. Bütün araflt›rma protokolleriuygun etik kurul onay› ifllemlerinden geçirilmelidir. Bu gibi araflt›rmalar, yasaltemsilcinin onay› olmad›kça ve hastay› ilgilendirmedikçe, kendi iradesini beyanedemeyen hastalarda yap›lmamal›d›r. Bu konuyla ilgili bir istisna, önemli bir de¤eriolan, alternatif yöntemleri olmayan ve baflka araflt›rma öznesi bulunmayan araflt›rmalard›r.Böyle bir durumda risk ve/veya yük çok azsa, kiflinin itiraz› yok ise,hastan›n sa¤l›¤›na do¤rudan bir yarar› olmasa da kapasite eksikli¤i olan bireylergözleme dayal› araflt›rmalara dâhil edilebilir.Mahremiyet (Gizlilik) ve Özel HayatHastan›n sa¤l›k durumu, t›bbî durumu, tan›s›, prognozu, tedavisi hakk›ndaki ve kifliyeözel di¤er tüm bilgiler ölümden sonra bile gizli olarak korunmal›d›r. Hastaya