ECZANE H‹ZMETLER‹, ECZACILIK MEVZUATI VE DEONTOLOJ‹

Hasta Haklar›-HayvanHaklar›G‹R‹fiTürk Dil Kurumu Sözlü¤ü’nde hak kavram› “Adaletin, hukukun gerektirdi¤i veyabirine ay›rd›¤› fley, kazanç” olarak aç›klanmaktad›r. Bu kavram›n tan›m› ile ilgili“‹rade Teorisi” hak terimini, hukuk düzeni taraf›ndan tan›nan irade kudreti, “MenfaatTeorisi” ise, hukuken korunan ve sahibine bu korumadan yararlanma yetkisitan›nan bir menfaat olarak tan›mlar. Hasta haklar› ise, insan haklar›n›n sa¤l›k bak›mhizmetlerine uygulanmas› olarak kabul edilebilir.Bu ünitede, hasta ve hayvan haklar› kavramlar› ele al›narak sizlere, ilgili yönetmelikve bildirgeler hakk›nda detayl› bilgiler sunulmufltur.SA⁄LIK H‹ZMETLER‹NDE HASTA HAKLARIHak kavram› (ayr›ca bk. Ünite 9), çok yönlü bir kavram olup üzerinde fikir birli¤inevar›lm›fl kapsay›c› bir tan›m› bulunmamaktad›r. Bu kavram›n tan›m›na yönelikteoriler ortaya at›lm›flt›r. Bu teorilerden olan “‹rade Teorisi” ne göre hak; hukukdüzeni taraf›ndan tan›nan irade kudretidir. Yani, bir birey baflka birine kendi iradesinikabul ettirebildi¤i, onu bu iradeye göre harekete zorlayabildi¤i takdirde haksahibidir. “Menfaat Teorisi” ne göre ise hak; hukuken korunan ve sahibine bu korumadanyararlanma yetkisi tan›nan bir menfaattir. Burada söz edilen her iki teorininbirlefltirildi¤i karma teoriye göre ise hak; hukuken korunmas›n› istemek yetkisinesahip bulundu¤umuz ç›kard›r fleklinde tan›mlan›r.Genel olarak hak sözcü¤ü, hukuka uygunluk, adalet, hukukun adaletin gerektirdi¤ive birine ay›rd›¤› fley diye tan›mlanmaktad›r. Hasta haklar›, esasta insan haklar›n›nsa¤l›k bak›m hizmetlerine uygulanmas›d›r.‹nsan haklar›; insan›n insan olmas› nedeniyle, onun bütün yönleriyle kiflili¤inikorumay› ve gelifltirmeyi amaçlayan evrensel ilke ve kurallar bütünü olarak tan›mlanmaktad›r.‹nsan haklar›, insan onurunu güvence alt›na al›r.‹nsan haklar› tarihi, uzun ve özverili bir geçmifle sahiptir. Ad›m ad›m gerçekleflengeliflmelerin ürünüdür. ‹nsan haklar›ndaki geliflme, olmas› gereken haklar›nolanlara dönüflmeye, yani yaz›l› ulusal ve uluslararas› hukuka girerek güvenceyeal›nmas›yla devam etmektedir.‹nsan haklar›n›n tarihsel geliflimi, temelde birbirini izleyen afla¤›daki üç kuflakiçinde gerçekleflmifl ve sürmektedir.