3. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

kentin deniz suru önündeki büyük boş alanlardır 26 . Bu alanlar, Elaia iç limanınıngüneydoğusunda yürütülen jeomanyetik haritalama çalışmaları sırasındakarşılaşılan durumla karşılaştırma olanağı sunmaktadır (Resim: 12). Hatta Kymeiçin, sözü edilen alanda, kentte geçerli olan gümrük düzenlemelerinden muaf birçeşit serbest limanın var olabileceği düşünülmüştür 27 . Elaia’nın büyük askerî önemisebebiyle boş alanlar için kuşkusuz başka kullanımların olduğu da düşünülebilir.Şimdiye dek konuyu hâlâ çok eksik bilgiyle tartıştığımızdan, başka sonuçlar eldeetmeyi beklemek gereklidir.Elaia’daki beş haftalık arkeolojik yüzey araştırması sonucunda, hem kenthem de kentin Pergamon ile olan ilişkisi üzerine çok sayıda önemli yeni bilgilerkazanılmıştır. Keramik buluntulardan yola çıkarak, kentleşmenin başlangıcınıkesin olarak Arkaik Döneme tarihleyebiliriz; ileride, Elaia’nin kuruluş çalışmalarınıçok daha erken döneme tarihleyecek arkeolojik bulgular gün ışığına çıkarsa,şaşmamak gerekmektedir 28 . Kentin uzantısı boyutları üzerine olan şimdiyekadarki düşüncelerimizi değiştirmemiz gerekmektedir. Kuzeybatıdaki surlar,sanıldığından 50 metre kadar daha kuzeydedir ve kentin güney sınırının sözüedilen dere yatağının karşı tarafı olması çok zayıf bir olasılıktır. Bu noktada 2007yılı çalışmalarının sonucu beklenmelidir. Bir kısmı kireçtaşı, bir kısmı andezit olankent suru, farklı yapım tekniği bakımından da değişik iki evrede yapıldığı izlenimivermektedir. Daha sonra yapılmış olan andezit kısmının, Pergamon şantiyesininetkisini anımsatması, bizim konuya yaklaşımımız bakımından son derece ilginçtir.Komşu metropolle olan yakın ilişki, yapıların biçimlerinde olduğu gibi, güllelerinkalibresinin benzerliğinde de görülmektedir. Kent surunda olduğu gibi, limanbölgesinin de birkaç yapı evresinde yapıldığını gösteren emareler vardır: Denizsurunda andezit kullanılması, daha sonra yapılan bir tadilatı ve olasılıkla limanıngenişletilmesini gösteriyor olmalıdır. Bu görüş doğru ise, iç limanın eski limankompleksine ait olduğu düşünülebilir. Sığ sularda birkaç kalıntının gösterdiği gibi,genişletilen limanın gerçekten önemli ölçülere ulaşıp ulaşmadığı, ancak günümüzkıyı çizgisinde yapılacak ayrıntılı araştırmalarla aydınlığa kavuşacaktır. Antik kıyıçizgisinin araştırılması, tortullaşma ve bununla ilgili deniz seviyesindeki değişimleride kapsayacaktır. Öncelikle, yüzey araştırmalarının, jeofi zik taramaların ve keramikincelemelerinin kapsamı genişletilmelidir. Böylece bu temel üzerinde, şimdiye dekkaba hatlarıyla somut bir biçimde bilinen, Pergamon’un Elaia üzerindeki çok yönlüetkisi hakkında geniş çaplı bilgi elde edilecektir.25 F. Esposito ve diğ. (aynı eser, dipnot. 24) 28-32.26 F. Esposito ve diğ. (aynı eser, dipnot. 24) 15 Resim 23 Lev. 3.27 Aynı yerde.28 Troya Savaşı dönemini işaret eden Elaia’nın kuruluş söylencesi için bkz. Pirson 2004, 199.39