3. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

tabakanın alt ve üst evreleri M.Ö. yak. 7600-6750 yılları arasına verilmektedir 8 .Suberde’nin bu çalışmanın konusunu ilgilendiren en erken 16 parça seramiği, III.tabakanın üst evresinden, karışık yüzey tabakası olan I. tabakaya kadar çeşitlitabakalar ve mekânlar içinde tarif edilmiş olsalar da, hangi parçaların hangitabakalara ait oldukları belli değildir ve bu nedenle Suberde Neolitik çanak çömleği“tabakası ve konteksti belirsiz” olarak kalmaktadır.Erbaba’da yaklaşık 4 metrelik dolgu tabakasında kesintisiz 3 tabaka saptanmıştır.En erken III. tabakaya ait C14 verileri, üstteki II. ve I. tabakalara göre daha çoksayıdadır ve güvenilir kabul edilir. III. tabaka M.Ö. yak. 6600-6400 yılları arasınaverilirken, yerleşmenin sonu M.Ö. yak. 6000 yıllarına tarihlendirilmektedir 9 .Erbaba malzemesi içinde bu çalışmanın kapsamında incelenecek grup,Bordaz’ın “Kum Katkılı Mallar” şeklinde adlandırdığı III. tabakanın tek ve en erkenNeolitik seramik malzemesidir. Bu parçalar hafi rin tanımları ve Çatalhöyük’ünVII-IV tabakaları arasındaki “Koyu Yüzlü Açkılı Mal”a olan benzerlikleri dikkatealınarak seçilmişlerdir. Bununla birlikte, kum katkılılar, II. tabakada onlarla birlikteortaya çıkan “Yumuşakça Kabuklu Mallar” ile birlikte I. tabakaya kadar varlıklarınısürdürmüşlerdir 10 . Böylece kum katkılılar içinde çoğu III. tabakadan olmaklabirlikte, II. ve I. tabakalara da ait olabilecek yaklaşık 1000 parça burada ayrıntılıolarak incelenmiş ve yumuşakça kabuklular Neolitiğin geç evrelerine tarihlenmelerinedeniyle bu araştırmanın kapsamı dışında kalmıştır.Bu çalışmada, Çatalhöyük’te XII–II. tabakaları arasında ortaya çıkarılan Neolitikçanak çömlek buluntu topluluğunun üç farklı gelişim evresi gösterdiği anlaşılmıştır.Kimi zaman birbiri içine giren ve çağdaş olarak da izlenebilen bu üç evre, bazıortak özellikler taşıyıp, birbirlerine iletseler de, her biri ayrı ve tipik mal ve biçimözelliklerine sahiptirler. Bu özellikler yalnızca Çatalhöyük’te değil, Suberde veErbaba gibi komşu yerleşmelerde, daha da ötesi Anadolu ve Kuzeybatı Suriye’dekidiğer bazı Neolitik yerleşmelerde de izlenebilmektedir. Malzeme içinde saptanan üçfarklı çanak çömlek geleneği, kültürel sıradüzenlerine göre ve klasik terminolojiyeuygun olarak “Erken, Orta ve Geç Gelenek” şeklinde tanımlanmıştır.1-Erken Gelenek (M.Ö. yak. 7000–6700/6600)Çatalhöyük XII–VIII/VII; Suberde III üst–I8 Bordaz 1969, 44-47, 59; 1973, 283; Thissen 2002, 310, 324.9 Bordaz 1973, 287; Thissen 2002, 307, 324.10 Bordaz 1970, 61; 1973, 283-284; 1976, 41-42.377