3. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Kent bölgesinde özellikle güney ve batı yamaçta, çakıl ve otlarla kaplı birkaçbüyük teras vardır. Hellenistik Dönemde, Priene ve Pergamon’da olduğu gibi burayıda görkemli yapılarla donatabilmek için, bu terasların oluşturulması, kentleşmeningelişimi bakımından ilginçtir. Fakat ne stoa ne de bir tiyatro vardır, yer üstündekalıntısı da bulunmamaktadır. Yine de teraslar arasındaki yamaçta, bazı yerlerdekimimari parçalara bakılırsa, görkemli konutlar olmalıdır. Yerleşimin kuzeyindeki birterasta, dinî bir yapıya ait kalıntılar sözü edilmeye değer diğer bulgular arasındadır.Burası kentin önemli bir kutsal alanı olabilir, belki de yazıtlardan adı bilinen kurucuAtarneus kutsal alanı söz konusudur 10 .Kentin nekropolleri de dikkat çekmektedir. Gerçi bu mezarlıklar, taş yağmalamave kaçak kazı nedeniyle zarar görmüştür ama yine de kentin bütününü anlamakbakımından önemli bir rol oynamaktadır. Kent dışındaki batı ve doğu nekropollerikaçak kazılar sonucunda çok tahrip olmuştur. Her iki mezarlıkta da farklı mezarbiçimleri olduğuna dair ipuçları vardır (Ör. Sandık mezar, tümülüs) ve en azındanbatı nekropolünde, kentin ana girişinde birkaç yüksek kaliteli mimari göstermekamaçlı mezar anıtları inşa edilmiş olmalıdır. Bir eksedra kalıntısı ve kayada mezarstelleri için çok sayıda yatak bulunmaktadır.Atarneus’un, gelişiminin doruk noktsına Batı Anadolu polislerinin altın çağınıyaşadığı M.Ö. 2. ve 1. yüzyıllarda değil, daha Geç Klasik-Erken HellenistikDönemde ulaşmış olması, Hellenistik Döneminde kentleşmenin gelişimi üzerineolan sorular bakımından ilginçtir. Bu durum antik kaynaklardan günümüze gelenve M.Ö. 4. yüzyılda Tiran Hermias döneminde en yüksek politik öneme ulaştığıbilgisiyle uyum göstermektedir 11 . Yüzeydeki keramiklerin örnekleme yoluylaincelenmesine ait ilk değerlendirme, ağırlıklı olarak M.Ö. 4. yüzyıldan 2. yüzyılakadar bir döneme işaret etmektedir. Bu da, Pausanias (7, 2, 11) ve Yaşlı Plinius(5, 122; 37, 156) tarafından sözü edilen, Hellenistik Dönemde kentin yavaş yavaşönemini kaybettiği görüşünü doğrulamaktadır. Geç Hellenistik ve İmparatorlukdönemlerine tarihlenebilecek çok az sayıda keramik vardır; bu dönemden kalitelikeramik ise hiç yoktur. Bunun sebebi henüz belli değildir ancak Pausanias’ın sözettiği gibi sıtma salgınının yanı sıra, Pergamon’un gelişmesiyle de ilgili olmalıdır.Keramik buluntularının sonuçları her ne kadar az ipucu veriyorsa da, buluntuların10 Lolling aynı eser (dipnot 7) 8. 1909 yılı kazıları için bkz. Dörpfeld aynı eser (dipnot 63);Atarneus Hieron’u için Hermias ile Erythrai arasındaki anlaşmaya bkz. H. Engelmann–R.Merkelbach, Die Inschriften von Erythrai und Klazomenai I (Bonn 1972) 56-60 No. 9.11 Hermias için bkz. K. Trampedach, Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik(Stuttgart 1994) 66-79.30