3. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

2006 Yılında Iğdır Bölgesinde Belirlenen YerleşmelerIğdır bölgesinde gerçekleştirdiğimiz yüzey araştırmalarında şu merkezlerbelirlenmiştir.Aşağı Aktaş KalesiIğdır İli, Karakoyunlu ilçe merkezinin yaklaşık 15 km. güneydoğusunda, AktaşKöyü’nün güneybatı tarafında, Ağrı Dağı’nın kuzeyinde, Ağrı Dağı’ndan ovayaakan lavların oluşturduğu tepeciklerden ovaya hâkim bir tepenin üzerinde yeralmaktadır. Bugün büyük bir oranda tahrip olan kale tepenin üzerindeki düzlükbir alana inşa edilmiş olup ovayı kontrol altında tutmaktadır. Kalenin oturduğutepenin etrafı kalın sur duvarlarıyla çevrilmiş olup surların çevrelediği bu alanagiriş iki kapı ile sağlanmaktadır. 2.30 m. genişliğinde olan bu kapılardan bir tanesikuzeyde yer almakta olup ovadan kaleye girişi sağlayan ana kapıdır. Diğer kapıise kuzeybatıda yer almaktadır. Bu kapı da iki derin vadinin birleştiği ve mezarlıkolarak kullanıldığı anlaşılan vadiye açılmaktadır. Üç yanı derin vadiyle çevrili olankalenin sur duvarlarının kalınlığı 2 m. ile 2.65 m. arasında değişmektedir. Oturduğutepenin konumu itibariyle girinti ve çıkıntılar oluşturarak dalgalı bir şekilde devameden sur duvarlarının uzunluğu 1000 m.yi geçmektedir. Kalenin bir tanesi batıda ikivadinin birleştiği alana hâkim, girişin hemen solunda oldukça büyük ölçülerde inşaedilmiş olan kulesi, diğeri ise bu kuleye oranla daha küçük ölçülerde inşa edilmişve Ağrı dağlarının kuzey yamaçlarına bakan iki kulesi mevcut olup bu kulelerdenbatıdaki bir yıkıntı hâlinde, tepe görünümündedir. Ağrı Dağı yamaçlarına bakandiğer kule ise, temel seviyesinde seçilebilmektedir.Sürmeli Köyü KalesiIğdır İli, Tuzluca ilçe merkezinin yaklaşık 14.5 km. kuzeydoğusunda, SürmeliKöyü’nün 400 m. doğusunda, asfalt yoldan takiben 1 km. içeride, SürmeliÇukuru’nun tam başlangıç noktasında, Aras Nehri’ne hâkim üçgenimsi biralan üzerinde yer almaktadır. Kaynaklarda değinilmeyen kalenin ilk inşa evresibilinmektedir. Karakale’nin oturduğu düzlüğün yaklaşık 2 km. batı ucunda bulunankalenin hemen altından Aras Nehri geçmekte olup kale bütün bir boğazı görecekşekilde inşa edilmiştir. Kalenin Aras Nehri’ne bakan kuzey tarafı çok yüksek sarpkayalıklarla çevrili olup kaleye giriş güney taraftaki düzlükten sağlanmaktadır. Birduvar kalıntısı dışında büyük oranda harap olan kale surları, diğer kalelerdendeğişik bir örgü sistemiyle inşa edilmiştir. Kalan izlerden duvarların etrafı iri138