3. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Aras YerleşmesiErzurum İli, Horasan İlçesi’nin en uç sınırında, Aras Nehri’nin kenarındabulunan yerleşme Tavşancık ile Pirali köyleri arasında Taşlıgüney’in güneyindeyer alır. Erzurum–Kars güzergâhının Karaurgan Deresi’nin Erzurum giriş kısmındabulunan yerleşme yolun kuzeyinde yükselen kireçtaşı bir tepenin üzerinde yer alır.Yerleşmenin güney kesiminde Aras Irmağı ve modern Erzurum–Kars yolu geçer.Yerleşmenin 2 katlı bir şehir yerleşmesi olduğunu düşünmekteyiz. Bu iki katlıyerleşmede (çok katlı) yaklaşık derinlik olarak ayakta kalan kısım 21 m. derinlikteholün sağ ve solunda çok sayıda yerleşme tespit edilmiştir. Bu yerleşmenin güneykısmı kireç ve kumtaşı olması nedeniyle akmış durumdadır. Alt ve üst katlararasında bağlantı olan yerleşmeler vardır. Ocak yerleri ve nişlerin çok sayıda yapılıolduğu yapılar vardır. Bu yerleşmenin alt tarafında 7 m.lik yerleşmelerin olduğutespit edilmiştir. Giriş yaklaşık olarak 2.5 m.dir. Zeminin denizden yüksekliği 1517m.dir. Yerden 63 m. yüksekliktedir.Şıpsıp YerleşmesiErzurum-Kars karayolunun üzerinde bir kaya sığınağı özelliği taşımaktadır.Batısından geçen dere ve çevresinde bulunan otlaklarla kaplı olan merkezyerleşmeye son derece elverişlidir. Kaya sığınağının doğu kesimi dağlık alanıoluşturmaktadır. Yerleşim Paleolitik Çağ özelliği göstermektedir. Merkezde bulunanveriler değerlendirilmektedir 4 .Köprüköy, Kaptır KalesiErzurum İli, Köprüköy İlçesi’nde, kaya basamaklı su tüneli ve kaya odalarıbulunan kalenin günümüzde herhangi bir mimari özelliği ne yazık ki kalmamıştır.Kale yapısal özellikleri bakımından Erken Demir Çağı ve Orta Demir Çağı özelliğitaşımaktadır. Kalede hâlen özelliğini taşıyan 40 civarında kaya basamaklı su tünelibulunmaktadır. Ayrıca kalede ulaşımı tamamen kaybolmuş iki odalı bir kaya odasıda bulunmaktadır.2006 Yılında Kars Bölgesinde Belirlenen Yerleşmeler2006 yılı Kars bölgesi yüzey araştırmaları Merkez ve Kağızman ilçelerindegerçekleştirilmiş ve şu merkezler tespit edilmiştir.4 H. Z. Koşay, Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihi, Türk Kültürünü Araştırma Entitüsü Yayınları,Ankara, 1974, s. 1 vdd.136