1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

kale'den tanıdığımız bu basamaklı geçidin yine Asarkale'deki gibi bir su kaynağınaulaşması, bu tip kaya oyma geçit/erin savunma amaçlı olmalarının yanı sıra yerleşmelereemniyetli olarak su sağlamak için de kullanılmış olduklarına işaret etmektedir. Kayalığınkarşında, derenin aktığı vadinin batı yamacındaki kayalık üzerinde ise iki pencereile bir girişe sahip olan ve bir kaya mezarını anımsatan bir yapılaşma görüldü. Çokdik olan kayalığın yüksek bir kesimine oyulmuş olan bu kaya mezarının gelecek dönemlerdedağcılık malzemeleri kullanılarak ayrıntılı olarak incelemesine karar verildi.ikinci Aşama19 - 26 Ağustos tarihleri arasında 8 gün süre ile gerçekleştirilen ikinci aşamada,önceki yıllarda yüzeyaraştırmaları ile topografik plan çalışmaları gerçekleştirdiğimizSamsun-Akalan'da 6 (Harita), akropol içinde toplam 300 m 2 lik iki ayrı alanda jeofizikaraştırmalar gerçekleştirildi (Akalan topografik planı). E. Ulugergerli tarafından yönetilenve geliştirilen araştırmalarda, diğer Jeofizik yöntemlere oranla, sığ derinlikler içinyüksek çözünürlüklü sonuçlar veren Yer-Radarı (Ground Penetrating Radar-GPR) ölçümleriahndı". Birinci çalışma akropolün batısında yer alan yükseltinin batı yamacında20x10 m. boyutunda 200 m 2lik bir alanda geliştiriidi (Akalan topografik planı ve Resim:6). Burada 0.50 m. aralıklı ve ortalama olarak 20 m. uzunluğunda paralel hatlarboyunca, 0.10 m. aralıklı noktalarda yansıma verileri toplandı. Bu yükseltinin doğu yamacındabulunan 1Ox1 O m. boyutunda 100 m 2lik ikinci bölgede de benzer bir ölçümtekniği kullanıldı (Akalan topografik planı ve Resim: 7). Yapılan çalışmalarda hat boyuncaölçülen gidiş geliş zamanları bazı veri-işlem aşamalarından sonra uzaklık zamankesitleri ile birlikte sunularak yeraltına ait bilgiler daha sonra değerlendirilmek üzereelde edildi. Şekil 1'de Alan 1'den elde edilen farklı zamanlardaki blok radagram görüntüleriyer almaktadır. Şekilde oklarla gösterilen ve koyu renk ile görülen çizgisel belirtileryapı kalıntıları olduğu düşünülen kesimleri temsil etmektedir, Akalan'ın jeofizikaraştırmaları ile ilgili değerlendirme çalışmaları halen Ankara Universitesi MühendislikFakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Yerbilimleri Veri Işlem Laboratuvarı'nda devametmektedir. 2002 dönemi çalışmaları sonucunda tek bir jeofizik yöntemin başarısı kısıt­Iı olacağından, gelecek dönemlerde farklı jeofizik yöntemlerin kullanılması ile elde edileceksonuçların güvenilirliğinin artırılabileceği sonucuna varıldı.6 Müze-i Hümayun (bugünkü istanbul Arkeoloji Müzeleri) Müdürü Halil Bey 1906 yılında Samsun'dan geçerken, şehrinünlü antikacılarından M. Theodoridi'yi ziyaret etmiştir. Bu ziyaret sırasında antikacıdabulunan bazı eserler Halil Bey'indikkatini çekmiştir. Halil Bey, M. Theodoridi'den çoğunluğunu pişmiş toprak mimari kaplama levhalarının oluşturduğubu eserlerin geliş yerini öğrenmesini ve bundan sonra köylüler tarafından getirilebilecek benzer eserleri müze hesabınasatın almasını rica etmiştir. Gelen bilgilerin söz konusu eserlerin kaynağının Samsun'un yakınlarındaki Akalanolduğunu göstermesi üzerine Halil Bey burada bir kazı çalışması yapılmasına karar vermiştir. Kazıya maddi destekAlmanya'nın Dresden şehrinden J. Mülberg tarafından sağlanmış ve çalışmalar 1906 yılında rnüzenlrı uzmanlarındanTh. Macridy Bey tarafından başlatılmıştır. Çalışmalarda ilk iş olarak kalenin savunma sistemi, bir çoğu ağaç niteliğikazanmış olan çalılıklardan25 iş günü sonucunda temizlenmiş ve kale net olarak ortaya çıkarılmıştır. Bu yorucu çalışmasonrasında ise, fotoğraf çekimi ile plan çizimleri gerçekleştirilmiş ve bu işlemlerden sonra başlatılan kazı çalışmasıyalnızca bir sezon sürmüştür. Bu kazı çalışmasından (Macridy 1907: 167-175) sonra, Akalan sırasıyla 1926 yılındaH.H. von der Osten (Osten 1929: 31-32; ostenzscnmldt tsaö: 7-8, fig.4), 1971 yılında U.B. Alkım (Alkım 1973:438; Alkım 1975: 25; Kızıltan 1992: 226), 1988 yılında M. Ozsait (Özsait 1990: 124) 1997 (Dönmez 1999: 517) ve1998 (Dönmez 2000: 331; Dönmez 2.001:303) yıllarında Ş. Dönmez tarafından lncelenrniştlr, U.B. Alkım (Alkım 1973:438; Alkım 1975: 25) ile M. Özsait (Özsait 1990: 124) araştırmalarında kale ve civarında JIkTunç Çağı'naait çanakçömlekparçaları bulduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca S. Przeworski, ilk defa von der Osten tarafından farkedilmiş olanAkalan'daki Ilk Tunç Çağı (Bakır Çağı) çanak-çömleğlnin varlığı ile bir yazısında ilgilenmiştir (Przeworski 1935: 391,395). Bu durum Akalan'da ilk yerleşirnin IÖ 3. binyıla kadar uzandığına işaret etmesi açısından önemlidir. Kazıdansonra, kaledeki Demir Çağı yerleşmesinin öneminı farkeden pekçok bilim adamı, Akalan'ı yazılarında konu etmişlerdir(Przeworski 1935: 391; Kansu/Özgüç 1941: 218; Bossert 1942: fig.1 049-1 051 ; Kökten 1945: 471; Roebuck 1959:120; Akurgal 1961: 85, 100; Huxley 1966: 66; French 1991: 238; Dengate 1978: 247; Atasoy 1997: 38-40).7 Bu yöntemde, bir verici anten aracılığı ile yeraltına çok yüksek frekanslı elektromanyetik dalgalar gönderildi ve yeriçindeki farklı dielektrik özellikteki arayüzeylerden yansıyıp dönen dalgaların bir alıcı anten tarafından kaydedilmesiyöntemi uygulandı. Yapılan çalışmada Sensors and Software (Kanada) tarafından üretilen Pulse EKKO 100 adlı cihazkullanıldı. Çalışmafrekansı 200Mhz olarak seçilen cihaz diz üstü bilgisayar tarafından kontrol edilen bir ana birimve bu birime bağlı iki antenden oluşmaktadır (Res.6 ve 7).89