1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

an tarihi yol qüzerqahırun saptanmasına, 2002 yılında da devam edildi. Özellikle,2001 yılı sezonunda izlenemeyen, yaklaşık 55 km.lik Ardanuç-Bilbilan arasındaki güzerçahtaArdanuç'a bağlı Boyalı, Akarsu, Konaklı, Aşıklar köylerini geçerek ÇayırlarSoğuksuyu, Cevrinin Hanı, Karanlıkmeşe, Kutul, Şellale, Karagözoğlu Yaylası ve GeçitliYayıası'nı takiple, geniş otlaklara sahip ve Ardahan'la sınır teşkil eden Bilbilan Yaylası'nakadar, yer yer bozulmuş olsa da, halen işler durumdaki yol, araçla gidilebilmiştir.2002 yılı araştırmalarında bu saha içerisinde dört adet köprü saptanmıştır. Bunlardaniki köprü, plan bazında incelenmiştir. Karanlıkmeşe mevkiinde ve Bilbilan hanIarındabulunan, Rus yönetimi tarafından yaptırıldığı anlaşılan iki betonarme köprü farklı birözellik göstermedikleri için üzerinde durulmamıştır.Seyit/er Köprüsü: Artvin Merkez ilçe'ye bağlı Seyitler Köyü'nün Güvenli Mahallesi'ndedere üzerinde bulunan köprü; doğu-batı doğrultusunda uzanan her iki yöndentaş ve sonradan beton haline getirilen destekler üzerine oturtulmuş, tümüyle demir malzemedenoluşturulmuştur. Düz yol döşemesi ahşap, korkulukları da demirden olanköprü, 26.86 m. uzunluğa ve 4.10 m. genişliğe sahiptir (Çizim: 5). Dere yatağından8.60 m. yükseklikte bulunmaktadır, Mahallenin kullanımında olan köprünün, demir aksamıiki yıl önce DSı tarafındanyağlı boya ile boyanmış ve ahşap yol döşemesi ile doğuyönündeki destek duvarı betonarme olarak yenilenmiştir. Uzerinde herhangi bir kitabebulunmamakla birlikte, tarihi Batum-Ardahan yolu güzergahında bulunmasıylaRus yönetimince yaptırıldığı ve XX. yüzyılın başlarına ait olduğu anlaşılmaktadır. Modernyol ağı değiştiğinden eski önemini kaybetmiştir (Resim: 7).Kutul Köprüsü: Ardanuç ilçesi'ne bağlı Müezzinler Köyü'ne ait yayla sınırları içerisinde,küçük bir derenin üzerinde, Kutul Hanları mevkiinde bulunan köprü; doğu-batıdoğrultusunda olmak üzere 7.40 m. uzunluğunda, 5.36 m. genişliğinde betonarme biryapıdır. Dere yatağından yüksekliği 1.48 m. olan dört yatay ve üç dikey kolonlu köprü,her iki yönden taş duvarlı destek üzerinde oturtulmuştur. Halen işler durumda olan köprününmansap tarafında tabiiyesinin yüzeyinde 1911 tarihi okunabilmektedir. Böylece,Rus yönetimi zamanında yaptırıldığı ve 1911 yılında Batum-Ardahan yolunun burayakadar ulaştığını doğrulaması açısından ayrı bir önem taşımaktadır (Resim: 8).Bütün bunlardan başka; Çoruh Vadisi'ni takip eden kervan ya da patika yol ağıile kayık taşımacılığı güzergahı gözlemlenmeye devam edilmiştir. Ardanuç Lisesi'ndekoruma altına alınan ve Oruçlu Köyü muhtarına ait, birbirine benzer, sivri dipli ve darağızlı, zeytin depolamak için kullanıldığı bilinen iki büyükçe küp ile Yusufeli KömürlüKöyü'nde iki küçük toprak kap incelenmiştir (Resim: 9). Artvin Belediyesi'nde bulunan1866 ve 1898 tarihli, hangi yapıdan getirildiği belirlenemeyen Ermenice yazıtiı taşlarüzerinde çalışılmıştır. Artvin merkeze bağlı Yarukh Köyü'nün Çeşmeli Mahallesi'ndeSelim Aydın tarafından bulunan Gürcüce yazıtlı taş ile 166 adet, muhtemelen XıV. yüzyılEretna Beyliği'ne ait olan gümüş sikkeler müzeye kazandınlmak üzere Artvin KültürMüdürlüğü'ne teslim ettirilmiştir. Zeytinlik Köyü'nde ıskender Erdem'e ait evin zeminavlusunda yer alan üzüm süzrne kürü de değerlendirilmeye alınmıştır.Sonuç olarak; ilkini 2001 yılında gerçekleştirdiğimiz; Çoruh ırmağı üzerinde yapımınabaşlanan ve başlanacak olan baraj sahalarındaki kültür varlıklarının saptanmasınayönelik araştırmalarımız 2002 yılında da verimli bir şekilde geçmiştir. Bir ayı aşkınsüren incelemelerimizde, öncelik yapımı devam eden Muratlı, Borçka ve Deriner barajalanlarına verilmiştir. Ayrıca, Artvin ve Yusufeli baraj sahasında da kısmen çalışma imkanıbulunmuştur. Söz konusu birimlerdeki, özellikle köy yerleşmelerinde çok sayıdakültür varlığı ilk kez tarafımızca saptanarak belgelenmiştir. Araştırmasını yaptığımızalanın uzunluğu ve coğrafik konumuna paralelolarak dağınık yerleşimin varlığı, yüzeyaraştırmasının en az üç yıl daha sürdürülmesini gerekli kılmaktadır.2001 yılı araştırma sezonunda tespit edilen kültür varlıklarının kurtarılması yönünde,ilgili resmi birimlerce herhangi bir önlemin alınmadığı gözlemlenmiştir.2003 yılı araştırma sezonunda Yusufeli baraj sahası başta olmak üzere diğer yapımısüren ve planlanmış olan baraj alanlarında ve çevresinde incelemelerimize devametmek istiyoruz (Resim: 10).245