1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

elirlenen yüzeye sahiptir. Kemerin içerisinde kaş..kemerle sonlanan bir nişe yer verilmiştir.Nişin altında dört adet su oluk yeri vardır. Ust kısım altta tek sıra halinde sekizadet kaş kemerden oluşan ve üstü silmelerle sonlanarı süslemeye sahiptir. Kemerler,düzgün kesme taştandır ve özenli işçiliğe sahiptir. Uzerinde herhangi bir kitabesi yoktur.Muhtemelen XVı-XVıı, yüzyıllarda Osmanlılar tarafından yaptınimış olmalıdır. Metrukdurumdadır.Ahmet Orhan Sokak'taki Çeşttıe:Adakale Mahallesi'nin üst tarafında, Ahmet OrhanSokak'ta, ön yüzü batıya bakar durumda yer almaktadır. 3.60 m. uzunluğa ve 3.20m. derinliğe sahiptir. Ayrıca, içte 2.1Ox1 .90 m. ölçülerinde tonoz örtülü su depo yeri bulunmaktadır(Çizim: 2). Meyilli bir arazi üzerinde bulunan çeşmenin ana gövdesi toprağagömülü durumdadırve üçgen alınlıklı yüzeye sahiptir. Onünde, yalağı ve çalışır durumdaolmayan üç adet su oluk yeri vardır. Yüzeyin her iki köşesi duvar payesişeklindevurgulanmış olup, üçgen alınlığı süslemeli bir silme ile belirlenmiştir. Alınlığın ortasındakare formlu bir açıklık dikkat çekmektedir. Hemen sol yanındaki kaplama taşıdüşmüş durumdadır. Semerdam çatısının arka bedenine yakın örtü taşları bozulmuştur.On yüzünde düzgün kesme taş, diğer kısımlar ise vasıfsız taş malzemenin kullanımıylave kireç harcıyla inşa edilmiştir. Uzerinde herhangi bir kitabesi yoktur. Halihazırdametruk durumda olan çeşme suyunun, Vashet mevkiinden toprak borularla getirildiğinive XVIII. yüzyılOsmanlı Dönemi yapısı olduğunu tahmin etmekteyiz. Gerek büyüklüğü,gerekse plan açısından ünik olma özelliğini taşımaktadır (Resim:3).Adakale Şedıtverıı:iskender Paşa Camii ile hamam arasında, anayolun bitimineyakın üst tarafında bulunan şadırvan, her iki köşesi yaklaşık 2.00 m. uzunluğunda ve1.70 m. yüksekliğinde altıgen plana sahiptir. Günümüzde yıkılmış olan üst kısmı, 2.30x2.30 m. ölçülerinde kubbemsi bir biçimde sonlanmaktadır. Cephelerinde düzgün kesmetaş kaplama, örtüsünde ise vasıfsız taş kullanılmıştır. Etrafı kısmen dolan ve üst örtüsübozulmuş olan şadırvanın orta seviyeye yakın cephesinde su oluk yerleri dikkatçekmektedir. Orijinalde, etrafının ahşap donanımlı bir. korumaya sahip olabileceği vecamiye ait şadırvan olarak işlev gördüğü söylenebilir. Uzerinde herhangi bir kitabesi olmayanşadırvanın, muhtemelen XIX. yüzyılda Osmanlı Döneminde yaptırıldığı söylenebillr".Günümüzde metruk ourumdadırs.. Adakale Arastası:Kale girişinin yaklaşık 25 m. sonrasında, 5.20 m. genişliğindekiıskender Paşa Caddesi'nin her iki yanına simetrik olarak yerleştirilen arastadan günümüze;sol yanında beş, sağ yanında ise bir adet dükkan ulaşabilmiştir (Çizim: 3). Ayrıca,her iki yönden dükkanıarın devam ettiğini gösteren yapı izleri bulunmaktadır. Orijinaldearastanın kaç dükkandan oluştuğu tam olarak bilinmemekle birlikte, özellikle1950'li yıllardan sonra gelişen konut yapımı sırasında bu dükkanıarın bir kısmının ortadankaldırıldığı anlaşılmaktadır.Tek kattan oluşan dükkanıarın tümünde kireç harcıylatutturulan kemer ve kemerin yan kısımları düzgün kesme taş, diğer kısımlarında isevasıfsız taş, tonoz örtülerinde tuğla, düz damlarında ise toprak malzeme kullanılmıştır.En iyi durumda olan sol taraftan ikinci dökkarı (giriş yönünden); içten 5.55x3.05 m. ölçülerindedikdörtgen plana sahip olup, orijinal kapı kanadı bozulmuş, caddeye açılanve cephenin tümünü kapsayan basık kemerli kapı açıklığına sahiptir. Zemini toprak döşemelidir.Tavanı ise tuğladandır ve tonoz örtüye sahiptir. Dışa tümüyle kapalı olanmekarun beden duvarının ortasında üçgen alınlıkla sonlanan ocak nişi bulunmaktadır.Uzerlerinde herhangi bir kitabeye rastlanmayan dükkanıarın kesin olarak hangi tarihteyapıldıkları blünrnernekle birlikte, H 973 (M. 1563) tarihli vakfiyesinde, Ardanuç Kalesi'nifetheden ıskender Paşa tarafından caminin hizmetlerinde kullanılmak üzere çok7 Bazı yayınlarda Çıldır Sancağı paşalanndan Yusuf Paşarup eşi Hatice Hanım'ın, türbelerin yakınında bir çeşme yaptırttığındansöz edilmekteçlir. Bkz. Ozder, a.g.e., s. 93; H. Özdemir, Artvin Tarihi, Ankara, 2002, s. 110. Bizim.araştırmalarımızdagünümüzde ıskender Paşa Camii'nin sonradan yapılmış çevre duvarının iç yüzeyinde iki adet kitabeli taşbulunmaktadır. Bunlardan bir tanesinde "Tarih-i Şadırvan Bin Iki Yüz Doksan" ibaresi okunmaktadır. Bu durumda H.1290 (M. 1873) tarihli buradaki kitabenin söz konusu şadırvana ait olduğu anlaşılmaktadır. Oldukça aşınmış durumdaolan diğer kitabenin de, Hatice Hanım tarafından H. 1157 (M. 1744) tarihinde yaptırılan çeşme kitabesi olduğu tespitedilmiştir. Ancak, bu çeşmenin hangisi olduğu tam olarak saptanamamıştır.8 Prof. Dr. G. Cantay tarafından bu yapı "Su Maksemi" olarak adlandırılmıştır. Bkz. G. Cantay, a.g.m., s. 106.241