1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

6. yüzyıla tarihlendirilir 25 . Bölge dışında Anadolu'da ve dışında da 6. yüzyıl ve sonrasındabu tarz yer döşemelerine rastlanır 2 6 .Küçük küp şeklindeki farklı renklerde cam mozaik taşları, kilisenin apsis yarımkubbesinde ya da naos örtüsünde kullanılmış olabilir. Benzer uygulamalar bölge içindeki5.-6. yüzyıla tarihlenen bazı kiliselerde de görüıür 27 •Seyranlık Kilisesi malzeme kullanımı, üç nefli bazilikal planı, doğuda düz bir duvarlasınırlandırılmış bema ile kuzey ve güneyindeki yan odaları, naostaki madalyoniçinde haç ve köşelerde koç başlarına sahip sütun başlıkları ve opus sectile yer döşemesiylehem Kilikia ve Isauria bölgesinde 5. yüzyılın ikinci yansı-s. yüzyıl arasında yapılankiliselerin, hem de komşu bölgelerde Erken Hıristiyanlık Döneminde yapılan kiliselerinözelliklerini yansıtır.Kilisenin ve yerleşimin bu dönem sonrasında yaşadıklarını gösterecek verilerinolmayışı nedeniyle bölge ile ilgili genellemelere bakarak bazı kesin olmayan sonuçlaraulaşmak olasıdır. Isauria'daki yönetim sorunları, açlık ya da tarımsal verimin düşüşü,depremler, 542 yılında Suriye üzerinden gelen veba salgını ve 7. yüzyıldaAraplar'ın gelişi,genel anlamda Kilikia ve Isauria halkının 5. yüzyıl sonu-7. yüzyıl başları arasındaazalmasına neden olarak gösterilir 28 . Bölgede 7. yüzyıl-s. yüzyıl arasındaki Arap egemenliği,azalmış Hıristiyan halkın dini yapılarının onarımını ya da yenilerinin yapımınıda olanaksızlaştırmıştır. Hatta Isauria'da 7.-11. yüzyıllar arasında dini yapı yapılmadığıdüşünülmektediree.Seyranlık Kilisesi, yukarıda anılan nedenlerden biri ya da birkaçı nedeniyle terkedilmiş yerleşimlerden biri olarak kabul edilebilir.Kilise Orta Bizans Döneminde (600-1200) tekrar kullanılmış olmalıdır. Bu evreyeait veriler vaftiz odasındaki resimler, naostaki destek sistemi ve üst örtüdür. BakımsızIıkya da deprem nedeniyle zarar gören kilise bu dönemde, sütunlar arasında yeralan ayaklarla yeni birdestek sistemine kavuşturulmuştur. Bu uygulamanın bir anlamdabenzerlerini Erken Hıristiyanlık Döneminde Karadağ-Binbirkilise ve Karaman bölgesindede bulmak mümkündür. Anılan bölgedeki kiliselerde nefleri birbirinden ayırmakiçin kullanılan dikdörtgen kesitli ayakların kuzey ve güneye bakan yüzleri yarım sütunşeklindedirw, Ancak desteklerin bu şekilde bir araya getirilmiş olması üst örtünün oluşumuhakkında sorular akla getirir. Kuzey yan nefte üst örtü beşik tonozdur. Tonoz,ayaklar tarafından taşınmaktadır. Yıkılmış olmasına rağmen güney yan nefte de, aynıuygulamada bu defa tonoz içine atılan kemerlerin ayaklarla bağlantısı söz konusudur.Orta nefin üst örtüsü de tonoz olarak kabul edilirse, güney yan nefte oluğu gibi ayaklarüzerinde kemerler yer almış olmalıdır. Bu durumda sütunların üst örtünün oluşumundakiişlevleri tartışmalıdır.Karadağ-Binbirkilise bölgesi kiliselerinde tonoz üzerinde beşik çatının olduğu veaynı ahşap çatı örtü sisteminde olduğu gibi orta nefe ait bölümün yan neflere göre da-25 SOO. Champbell, Roman Mozaics Work Shops in Turkey, AJA 83, 1979,289, PI. 42, 1-2; RBK ıv 1990, a.g.m. 238.26 Sardes Sinagog ve Gymnasion (Erken Bizans Dönemi) (E. Tok, Erken Bizans Dönemi Zemin Mozaiklerine..Sardes ÖrneğindeBir Bakış, STO Xi, 2001,13 vd. Şek. 18), Myra (Demre) Aziz Nikolaos Kilisesi (8. yüzyllJ. (S. y. Otüken, LikyaOrtaçağ Araştırmaları ve Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı, Adalya I, 1996, 78 Resim: 7; Y. Otüken-S. Alpaslan­Y. Olcay-M. Acara-N Çorağan, Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısının Ortaçağ Araştırmalarına Katkıları, STD iX,1998,93; S. y. Otüken, Demre-Myra Aziz NikoJaos Kilisesi Kazısı ışığında Yeni Değerlendirmeler, Vii. Milli SelçukluKültür ve Medeniyeti.Semineri, 1998, 25 vc.), ıznik, Hagia Sophia.Kilisesi (mozaik döşeme 5.-9. yüzyıl) (S. Möllers,Die Hagia Sophia in IzniklNikaia, 1994, 60 vd, Taf. 43,1; Abb. 18), Istanbul Kalenderhane Camii (8. yüzyıl) (CL Striker-YDoğan Kuban (Ed.), Kalenderhane in Istanbul, 1997, PI. 37-38, 140-143), Kıbrıs Salamis-Kampanopetra Kilisesi(6. yüzyıl) (G. Roux, Salamine de Chypre XV. La Basilique de la cempenopetre, 1998,266 vd. Fig. 309-310),Selanik Galerius Sarayı Oktogonu (300) ve Ravenna, Si. Vitale (540) (B. Brenk, Spatantike und frühes Christentum,1985, Abb. 43. 157).27 O. Feld, Bericht über eine Reise durch Kilikien, IstMitt 13/14,1963/1964,94.97.28 H. Hellenkemper-F. Hild, Kilikien und Isaurien, TlB 5,1990,99 vd.; RBKIV 1990,a.g.m. 277.29 H. Hellenkemper, "Kirchen und Klöster in der nördlichen Euphratesla''; Studien zur Religion und Kultur in Kleinasiens,Festschrift F.K. Dörner, EPRO 66.1, 1978,391 vd.30 S. Eyice, Karadağ (Binbirkilise) ve Karaman Çevresinde Arkeolojik incelemeler, 1971. Yukarıda anılan özellikteki kiliselere5, 31 ve 34 No.lu kiliseler ile Madendağ Kilisesi örnek verilebilir. Resim: 87-89. 127. 188-200. 212.221