1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ki kırılma ile birlikte, sur duvarları batıya doğru yönlenerek, güney surları başlatırlar (Çizim:6).Üzerinde kurulu olduğu ana kayalıkların yapısına uygun olarak, çeşitli kırılmalarladevam eden güney sur duvarları, yer yer kesintiye uğrasa da, büyük oranda kendinibelli etmektedir. Güneybatı köşede, yükselen duvarlar ile birlikte kuzeye yönelen surlar;kalenin en kısa cephesi olan batı cepheyi oluştururlar. Yaklaşık 15-20 metrelik batısur duvarı, kuzeybatı köşeyi oluşturan "kuzeybatı burç" ile birleşirken; burçtan hemenönce, kuzeybatı burcun güney duvarı devamının, dış cepheden çıkarak batı duvaradoğru uzandığını görebilmekteyiz. 1. dönem sur duvarlarını oluşturan bu duvarın hemenönüne 2. dönemde oluşturulan burç, kuzeyde dışta bir üçgen gibi görünse de (Resim:9), iç planda doğu-batı, yönünde kuzeye yakın dikdörtgen plan şeması gösterir.Doğu duvarı tamamen yıkık olan burcun kuzey duvarı sağır duvar şeklindeyse de, batıduvarının kuzey ucunda mazgal pencere izleri görülmektedir. Burcun güney duvarınıoluşturan bölümdeki giriş, bu duvarın 1. dönemdeki rnazqal penceresinden bozulmuşolmalıdır (Çizim: 6).Kuzeybatı burçtan sonra kısa bir boşluk görülen sur duvarları, 20 m. kadar sonrabaşlayarak çeşitli kırılmalarla ve belirli oranda alçalarak doğuya doğru devam ederekgiriş kapısı ile birleşir. Kuzeybatı burçtan sonra başlayıp, giriş kapısına kadar olanve düzenli kesme taş arası dolgu tekniğinde yapılan sur duvarları, iki noktada geniş payandaçıkıntısı yaparken, kalenin en sağlam olarak günümüze ulaşan bu sur duvarlarıüzerinde seğirdim yolu izleri de rahatlıkla görebilmektedir.Kale girişinden itibaren doğuya ve batıya doğru giden kuzey cephe sur duvarları,içte de izlenebilirken aynı durum güney ve doğu için geçerli değildir. Oncelikle giriştendoğuya doğru olan sur duvarlarındaki iki kat halindeki mazgal pencerenin iç başlangıçları,yöredeki tüm kaleler ölçeğinde günümüze en sağlam ulaşanlardır.Kuzeydoğuburçta görülen dikdörtgen pencere ise, kalede görülen tek örnek olup, bu burcun örtüsistemine ilişkin veri yoktur. Doğu duvarın ekseninde kalan "doğu burç" ise, içten vedıştan üç cepheli yapısı ile dikkat çekerken, örtü ve pencere sistemlerine ilişkin bir veriyoktur. Bu burcun hemen batısında yer alan ve kuzey-güney yönünde dikdörtgenplanlı, tonozla örtülü yapı ile bu yapının güneyinde, doğu-batı yönünde oluşmuş ancak,sadece batı ve güney duvarlarının bir bölümü kalmış olan mekan izinin niteliği bilinmesede, askerl amaçlı birimler olmalıdır.Güney sur duvarlarının dışında kayalıklarda görülen Urartu Dönemi kaya basamaklarınakarşın, kale içinde kalan ve doğu yönde ana kayalıklara işlenmiş, Urartu kayaişçiliği ile çok büyük ölçekteki su sarnıcı, kalenin Urartu Döneminde olasılıkla kutsalalan olarak kullanıldığını göstermektedir.KAYNAKÇAAKÇAY, İlhan: "Pertek Kalesi", Yeni Fırat 32, Elazığ, 1966, s. 32.ANONiM,Tunceli iı Yıllığı, lzrnlr, 1974.ARDıÇ, Nurettin B.; 'Harput'un Etrafında Bulunan Yer Adlarının Tetkiki", Altan 12, Elazığ, 1936,s.528-530.AŞAN, Muhammet Beşir; Elazığ, Tunceli, ve Bingöl illerinde Türk iskan izleri (Xı-Xıı. Yüzyillar),Ankara, 1992.BELli, Oktay; "Der Beschriftete Brerızehelm des Königs Menua Aus Der Festung Burmageçitbei Tunceli", Nimet Ozgüç'e Armağan, Ankara, 1993, s. 61-67.BELli, Oktay;"Eskiçağ Dünyası'mn En Büyük Madenci Krallığı: Urartular", Türkiye Arkeolojisive Istanbul Universitesi, Ankara, 2000, s. 371-378.147